Balany tyńdaý, oǵan túsindirý - eń tıimdi tárbıe quraly. Muny psıholog pen bala tárbıesine mán beretin mamandar jıi aıtady. Alaıda "bala taıaqpen ǵana durystalady" degen túsinikte qalǵan ata-analar bar. Biz mektep psıhology Aıaýlym Baqytovamen suhbattasyp, nege balaǵa qol kóterý durys emesin, zamanaýı tárbıe táselderin saraladyq.
Aıaýlym Oralqyzy balamen qarym-qatynasta Shalva Amonashvılıdiń izgilik pedagogıkasy qaǵıdalaryn basshylyqqa alý qajetin aıtady. Bul tásilde eń bastysy – balanyń ishki álemin túsinip, qurmetpen qaraý.
"İzgilikti qarym-qatynas, izgilikti pedagogıka — balanyń ishki jan dúnıesine qurmetpen qarap, onyń tabıǵı qabiletterin ashýǵa baǵyttalǵan tárbıe júıesi. Bul ádis balany jazalaý arqyly emes, mahabbat pen senim arqyly tárbıeleýdi kózdeıdi. Amonashvılıdiń aıtýynsha, bilim adamǵa júrek pen aqyl arqyly beriledi, óıtkeni ol adam janyna súıispenshilik arqyly jol tabady", - deıdi maman.
İzgilikke qurylǵan orta – bala damýynyń kepili. Balany urmaı tárbıeleý úshin otbasynda jáne mektepte qaýipsiz, jyly orta qalyptasýy qajet. Mundaı ortada bala ózin erkin sezinip, oıyn ashyq jetkizedi, ishki tebirenisin bólisip, armanyn aıtady.
Al fızıkalyq kúsh kórsetý:
- Balanyń ózin-ózi tómen baǵalap;
- Qorqynysh pen agresıany týdyrady;
- Ata-ana men bala arasyndaǵy senimdi álsiretedi;
- Qoǵamdyq normalar men qundylyqtardy qabyldaýyn tejeıdi.
"İzgilikke negizdelgen tárbıe ádisteri balanyń tulǵa bolyp qalyptasýyna, onyń áleýetin tolyq ashýǵa múmkindik beredi", - deıdi ol.
Zamanaýı tárbıe tásilderi – balany erkeletý emes. Bul – naqty shekara men júıeni saqtap, balaǵa túsinistikpen qaraý. Búginde pozıtıv tárbıe, emosıonal ıntellekt jáne meıirimdi, biraq talapshyl qarym-qatynas uǵymdary aldyńǵy qatarda.
Balany urmaı, qalaı tártipke shaqyrýǵa bolady?
-
Ashýyńyz kelgende aldymen sabyrǵa kelińiz. Emosıamen qabyldanǵan sheshim eshqashan durys bolmaıdy.
-
Túsindirý arqyly úıretińiz. Bala "neni" emes, "nege" degendi túsingende ǵana tárbıe alady.
-
Jaýapkershilik artyńyz. Balaǵa senip tapsyrylǵan ister onyń ózindik qundylyǵyn arttyrady.
-
Shekarany naqtylańyz. Balaǵa neniń durys, neniń burys ekenin túsindirý mańyzdy.