Ókinishke qaraı, ala-qula osynaý ómirde, aınalamyzda keleńsiz túrli jaǵdaılar oryn alyp jatady. Sonyń ishinde turmystyq zorlyq-zombylyq ta, balalarǵa kórsetiletin álimjettik te, aram oılylardyń jaǵymsyz áreketteri de az emes. Eger sondaı sharasyz kúıde qalsańyz, aınalańyzǵa qaýip-qaterde turǵanyńyz týraly únsiz-aq habar beretin qarapaıym ǵana belgiler bar, sony bile júrińiz deımiz.
Ol qandaı belgiler? Birinshi – qolyńyzdy, ıaǵnı alaqanyńyzdy ashyq kúıinde jyldam joǵary kóterip, ekinshi – bas barmaǵyńyzdy ishine qaraı búgip, úshinshi – alaqanyńyzdy túgel jumasyz. Boldy. Bul – «maǵan kómek kerek», «turmystyq zorlyq-zombylyq qurbanymyn», «otbasymda taıaq jep júrmin» degendi bildiredi. Janyńyzdan jaıaý nemese mashınamen ótip bara jatqan adam bul belgińizdi baıqasa, dereý polısıaǵa telefon soǵady nemese múmkin bolsa ózi de kómekke umtylady. Sebebi, bul belgi (jest) qazirgi kúni álem boıynsha tanymal.
***
Endi sál sheginis. Jamandyqtyń tónip turǵanynan habar berýshi «Sıgnal o pomoshı» dep atalatyn bul belgini, qoǵamda nıeti buzyq adamdar, tóbeles qumar judyryǵy jýan erler kóbeıip bara jatqandyqtan, 2020 jyly Kanadanyń áıelder quqyǵyn qorǵaıtyn qor ókilderi oılap tapqan. Sóıtip, ony TikTok jelisi arqyly taratyp edi, myń-mıllıonnan astam qaralym jınap, tipti jer-jerde osy belgini kórsetip, aman qalyp jatqan adamdar kóptep sanala bastady.
***
Máselen, AQSH-ta 16 jastaǵy jasóspirim qyz dál osy belginiń arqasynda otbasyna aman-esen oralǵan. Onyń iz-túzsiz joǵalyp ketkeni týraly aqparattyń polısıa ústelinde jatqanyna eki-úsh kún ótken. Óz sharýasymen kóshede kele jatqan áldebir jolaýshy jol ústindegi qara kóliktiń artqy oryndyǵynda otyrǵan bir qyzdyń álgi TikTok-ta tanymal bolyp jatqan alaqan belgisin kórsetip bara jatqanyn baıqaıdy da, dereý polısıa nómirin tergen eken. Joǵalyp ketti degen qyz shynymen de aram oıly beıtanys erkektiń kóliginde otyrǵan bolyp shyǵady. Sóıtip, jergilikti polısıa jasóspirimdi urlaǵan 61 jastaǵy er adamdy quryqtaǵan.
***
Iá, qazirgi kúni bul kómek suraý belgisi týraly bizdiń eldegi mektepterde de oqýshylarǵa ashyq sabaqtarda aıtylyp júrgeni quptarlyq. Basyna qaýip-qater tóngen áıel-analar men balalarǵa bul qarapaıym jest úlken kómek bolyp turǵanyn da aıtyp otyr sarapshylar.
Tipti, sheteldiń keıbir meıramhanalarynda «taksı shaqyrtyp berseńiz», «esik kózine deıin shyǵaryp salyńyzshy», «polısıaǵa habar berseńiz» syndy mátinder jazylǵan «As máziri» sekildi bólek kitapsha bolady eken. Mazasyn alyp otyrǵan seriginen tezirek qutylý úshin daıashyǵa ymdasa bolǵany, ózgeshe «as mázirin» aldyna usyna qoıady. Sondaı-aq, áıelder ájethanasynda dámhana qyzmetkerlerinen qalaı kómek suraýǵa bolatyny týraly mátinder jazylǵan taqtaıshalar da ilinip turady eken.
Qalaı desek te, basymyz aman, baýyrymyz bútin bolsyn!