Qazirgi zamanda aqparattyq tehnologıalardyń qarqyndy damýy kınematografıa salasyna da aıtarlyqtaı ózgerister ala keldi. Kıno salasynda jańa formattaǵy týyndylar zamanǵa saı nebir ádistermen túsirilip júr. Ekran óneriniń bir baǵyty sanalatyn telehıkaıalar da úzdiksiz damý ústinde. Keıingi jyldary veb-serıaldar degen jańa janr órkendep keledi. Veb-serıaldarǵa degen kórermenderdiń qyzyǵýshylyǵy jyldan-jylǵa arta tústi.
Bir jyl bir aıdaı, bir apta bir kúndeı zýlap bara jatqan qazirgi zamanda adamdar eshteńege ýaqyt jetkize almaıtyn bolǵan. Júre sóılep, jumysty da apyl-ǵupyl atqaryp, asty da asyǵyp ishemiz. Tipti, baptalyp otyryp kıno da kórmeımiz. Áleýmettik jelide taraǵan vıdeolardyń ózi 30 sekýndtan artyq bolsa, basqasyna aýysyp, sońyna deıin kórýge shydamymyz jetpeıdi. Osyndaı zýyldaǵan zamanda qysqa dúnıelerdiń dáýreni týdy. Burynǵy júz bálenbaı serıaly «santa-barbaralar» kelmeske ketti. Búginde televızıalyq serıaldardyń ornyn veb-serıaldar basty.
Veb-serıaldar úshin kúrdeli senarı jazýdyń qajeti joq. Mundaǵy árbir sahna ómirden alynǵan oqıǵalarǵa negizdeledi. Veb-serıaldardyń tilderi de jastardyń jargondaryna qaraı ıkemdelgen, dıalogtary da qarapaıym. Elimizde veb-serıaldar sońǵy 3-4 jylda qarqyndy damı bastady. Jańa format únemi qozǵalysta júretin, ár saǵat, mınýt, sekýnd saıyn aǵylǵan aqparatty jyldam qabyldaıtyn aýdıtorıaǵa arnalǵan. Mundaı serıaldardy, qysqa fılmderdi kóp ýaqyt jumsamaı-aq qysqa ǵana ýaqytta, jol-jónekeı de kóre berýge bolady.
Qazirgi kezde adamdar sújeti uzaq, senarıi kúrdeli serıaldardan tez jalyǵady. Al veb-serıaldarda kórkemdik stılısıka saqtalady, tek oqıǵa jyldam órbıdi.
Qazaqstanda jaryq kórgen eń alǵashqy veb-serıal – «Qarapaıym Qaırat». Osy serıal ǵalamtorǵa shyqqanda balaǵat sózderge toly jobany jabý kerek, kórsetýge bolmaıdy degen pikirler kóp boldy. Degenmen, joba avtorlary serıaldyń ekinshi, úshinshi maýsymdaryn túsirýdi jón kóripti, óıtkeni kórermenniń suranysy joǵary bolǵan. Veb-serıaldardyń sátti shyqqandyǵy ǵalamtordaǵy qaralymynan baıqalady.
Veb-serıaldy túsirý úshin de televızıalyq fılmderdegideı rejıser, senarıst, barlyq shyǵarmashylyq, tehnıkalyq top jumys isteıdi. Biraq televızıalyq serıaldarda biraz shekteýler bolsa, al veb-serıaldarda erkindik bar.
Búginde veb-serıaldarda tanymal degen akterler de boı kórsetip júr. «Qarapaıym Qaırat» serıalynda basty róldi oınaǵan akter Edil Anarbaıdyń aıtýynsha, mundaı ǵalamtorǵa arnalǵan fılmderdiń artyqshylyǵy – shynaıylyq. Qoǵamdaǵy kez kelgen jaǵdaıdy shynaıy, ashyq kórsete alýynda.
Veb-serıal avtorlarynyń aıtýynsha, mundaı formattaǵy týyndylar adamdy azǵyrýdy emes, tárbıeleýdi kózdeıdi. «Kórermender serıal keıipkerlerine qarap, ózderin kórgendeı bolady jáne árqaısysy bolǵan oqıǵadan sabaq alady» deıdi mamandar.
Veb-serıalda oınaıtyn akterlerdiń kóbi kórermenge kógildir ekran arqyly tanylǵan. Bas kezinde tanymal avtorlarǵa mundaı formattaǵy fılmderge túsý ońaı bolmaǵan kórinedi. Al qazirgi kezde kerisinshe, veb-serıaldar arqyly biraz akterler elge tanyla bastady. Onyń ústine qazirgi kezde mamandar ekran týyndylaryna tek óner dep emes, qarjy tabýdyń kózi dep qaraıtyn bolǵan. Sondyqtan ǵalamtordaǵy veb-serıaldarǵa suranys artqan saıyn kásibı akterler de osy salaǵa nazar sala bastady. Dál qazir Youtube-ta «Bajalar», «Bala kútýshisi», «Appaq kelin» serıaldary trendde, az ǵana ýaqyttyń ishinde myńdaǵan kórermen kórip úlgerdi.
Álemde veb-serıal eń alǵash 1947 jyly kórsetile bastaǵan. Sodan beri bul janr úzdiksiz damyp keledi. Shyǵarmashylyq, kórkemdik, tehnıkalyq izdenisterdiń arqasynda áli de tyń dúnıelerdiń dúnıege keletini haq. Janrdyń taǵy bir artyqshylyǵy – túsirilim úshin arnaıy pavılondar salynbaıdy, qymbat lokasıalar jalǵa alynbaıdy. Veb-serıal kóbine kóshede, tabıǵat aıasynda, qoǵamdyq oryndarda túsiriledi.
Belgili aktrısa Janel Maqajanovanyń aıtýynsha, kásibı akter qaı janrda bolmasyn túsirilim alańynda ózine artylǵan mindetti júz paıyz oryndap shyǵý kerek dep sanaıdy.
Mamandardyń aıtýynsha, veb-serıaldar alǵashqy mınýttardan-aq qyzyqty sújetimen, akterlerdiń oıynymen kórermendi jaýlap alýy tıis. Eger joba belgili bir ýaqyt ishinde aýdıtorıa nazaryn aýdara almasa, jobany jalǵastyrýdyń da máni bolmaıdy. Internette jaryqqa shyǵatyn serıaldar kórermenniń nazaryn aýdarý úshin ár alty sekýndynda bir erekshe oqıǵa ne beıne bolýy kerek.
Taqyrypqa oraı
Perızat MYRZAHMET, kreatıvti prodúser: Suranys joǵary
Veb-serıaldardy negizinen jastar kóredi. Búginde teledıdardy tek 45–50-den asqan adamdar kóretin boldy ǵoı. Jastar teledıdar qaramaıdy. Sondyqtan qazirgi zamanda qysqa ári nusqa, shaǵyn oqıǵalar ǵalamtor paıdalanýshylaryn qyzyqtyrady. Sondyqtan veb-serıaldar jetistikke jetip, mıllıondaǵan qaralym jınaýda. Osy ýaqyt qa deıin Salem social media kompanıasy 40-tan astam veb-serıaldar túsirdi. Osy týyndylarǵa degen kórermenniń qyzyǵýshylyǵy erekshe. Búginde elimizdegi kıno mamandary da veb-serıal formatyna ábden tóselip keledi. Keıingi kezde otbasylyq qundylyq, áleýmettik máseleler taqyrybyna arnalǵan veb-serıaldar túsirile bastady. Menińshe, veb-serıaldardyń bolashaǵy zor. Suranys artqan saıyn bul formattaǵy serıaldardyń sapasy da joǵarylaı beredi.