Sonyń biri – 1925 jyly Nú-Iork baspasynan shyqqan «Dala halyqtary» kitaby bolsa, taǵy eki týyndyda qazaq ertegileri basylypty.
Bul shyǵarmalar qazaq-amerıkan mádenı baılanysy áride jatqanyn kórsetedi. Tarıhı muralardy zerttep júrgen jýrnalıs – Dúısenáli Álimaqyn, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Bolashaq» baǵdarlamasy arqyly AQSH-ta taǵylymdamadan ótip jatqan Dúısenáli Álimaqyn qazaqtar jaıly batys zertteýlerin tabýǵa myqtap kirisken. Osy kezge deıin Vashıngtondaǵy kitaphanalardy túgel aralap muraǵattaryn qoparyp shyqty. Eńbek esh ketpedi. Taǵy úsh kitapty tizimine qosty. Solardyń biri - jazýshy jáne tarıhshy Ralf Ýınston Fokstyń 1925 jyly jaryqqa shyqqan «Dala halyqtary» atty alǵashqy zertteý kitaby. Buǵan deıin Batys sahatshylylary aq patshanyń quıturqy saıasatynyń yqpalynda ketip, qazaq pen qyrǵyzdy bir atýmen jazyp kelse, brıtanıalyq jýrnalıs óz eńbeginde eki ultty shatastyrmaý qajetin túsindiredi ári sol kezdegi qazaqtardyń qoǵamdyq tarıhı saıası jaǵdaıyna keńinen toqtalady.
«1916 jylǵy qazaqtardyń orys patshalyǵyna orys ústemdigine qarasy kótirilis týraly jaqsy aqparattardy aıtady. Olardyń ne úshin óz mekenderinen bosyp ketkenin aıta kele mynadaı sýretti beredi. Kóship bara jatqan qazaqtyń shynaıy beınesi. Sosyn Máskeýdiń qysymy, qazaq jerine basqa da kózaraltýshylyqtar. Sondaı tarıhı. Faktilerdi osy kitapta aıtady», - deıdi zertteýshi Dúısenáli Álimaqyn.
Dúısenáli tapqan taǵy eki kitapta qazaq ertegileri basylǵan. Máselen, 1961 jyly jaryq kórgen «Álem halyqtarynyń ertegiler» antologıasyna «Aldar kóseniń sıqyrly tony» atty ertegi ense, 1986 jyly aǵylshyn tiline aýdarylǵan «Sovet odaǵy, Ortalyq Azıa jáne Qazaqstan ertegileri» atty sýretti kitapqa qazaqtyń «Satyp alǵan tús» atty ertegisi basylǵan. Sońǵysyna qylqalam sheberi Meńdibaı Álınniń arnaıy salǵan sýretteri qosa berilipti.
«Bir Vashıngton qalasynyń kitaphanalarynan osyndaı ondaǵan kitaptar tabyldy. Bári qazaqqa qatysty derekter. Al AQSH-ǵy basqa shtattardaǵy kitaphanalardy aqtarsa odan da mol derekter tabylary sózsiz. Sebebi, batys ǵalymdardy bizdi zerteýdi sonaý arǵy ǵasyrlarda bastaǵan», - deıdi zertteýshi Dúısenáli Álimaqyn.
Batys saıahatshylary 19 ǵasyrdan bastap belsendi túrde qazaq dalasyn sharlap, jan jaqty zertteı bastaǵan. Oǵan dálel osy Kongres kitaphanasynyń ózinde Túrkistan ólkesi týraly 1876 jáne 1885 jyldary shyqqan eki kitap bar. Ortalyq Azıaǵa arnaıy barlaý masaqtymen kelip, maǵulmat jınaǵandar da az bolmady. Sondyqtan zertteýshiniń pikirinshe, mundaı týyndylar kóptep tabylsa, qazaqtyń sol zamandardaǵy qoǵamdyq turmystyq jaǵdaıyna qatysty shynaıy ári tyń derekterge qol jetkizýge de bolar edi.