Oraza tutýshynyń aýyz ashý ýaqyty aqsham namazynyń ýaqyty, ıaǵnı kúnniń batýymen baılanysty.
Bul jaıynda Quran Kárimde:
Ibn Ábý Aýfadan (Alla oǵan razy bolsyn) jetken hadıste Paıǵambarmyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):
إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا وَأَشَارَ بِيَدِهِ نَحْوَ الْمَشْرِقِ- فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ
Bul Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) kúnniń kózi bulttan kórinbeı turǵandyqtan, aýyz ashý ýaqytyn anyqtaýǵa baılanysty aıtylǵan dep túsindiriledi[3].
Osy dálelderdi alǵa tartyp ǵulamalar turǵylyqty jáne sapardaǵy adam ózi turǵan jerinde kúnniń batýymen jáne bultty kúni aınalaǵa qarańǵy túskennen bastap aýyz ashatyndyǵyn aıtqan[4].
Qazirgi sátte kópshilik qoldanatyn namaz ýaqyttary men Ramazan aıyna arnalǵan oraza tutý kestelerinde belgilengen kúnniń batýy tek jazyqty jer ústinde júrgender úshin arnalǵan. Sebebi, jer sharynyń shyǵys pen batys bóliginde tún men kúnniń almasý ýaqyttary ártúrli bolatyny sıaqty, jerden joǵary qaraı bıiktegen saıyn kúnniń batý mezgili ózgeredi. Ǵalymdar bul máselede Aleksandrıa qalasynda bolǵan tarıhı munaranyń bıiktigine saı úkim bergen. Iaǵnı, qazirgi tańda shamamen 50 qabatty bıik ǵımarattardyń jáne taýdyń basynda turǵan adam ózinen tómengi jazyq jerdiń aýyz ashar ýaqytyna qarap aýyz ashýy durys bolmaıdy. Mundaı jaǵdaıda oraza tutýshy eń aldymen kúnniń batqan sátin anyqtap, aýyz ashý ýaqytyn naqtylaǵany jón[5].
Sondyqtan bıiktikte ushyp bara jatqan ushaq jolaýshylary kún tolyq batqannan keıin aýyzdaryn ashady. Al kúnniń batýyn kórý múmkindigi bolmasa tún qarańǵylyǵy kórine bastaǵan ýaqyttan bastap aýzyn ashqany durys bolady.
«Ramazan orazasyna qatysty pátýalar» kitabynan
[1] «Baqara» súresi, 187-aıat.
[2] Býharı №1941; №1956.
[3] Ibn Hajar ál-Asqalánı. «Fathý ál-Bárı, kıtabý ás-sıám», №1941; №1956.
[4] Ibn Abıdın. «Raddý ál-Mýhtar», 4/461.
[5] Ibn Abıdın. «Raddý ál-Mýhtar», 4/461.