Túrkistanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaevqa eskertkish ashyldy. Saltanatty rásimge qatysqan zıaly qaýym ókilderi Elbasy eskertkishiniń Túrkistanda ornatylýynyń sımvoldyq máni úlken jáne «Uly dala uly» monýmenti – el yqylasynan týyndaǵan dúnıe ekenin aıtty.
Eskertkish Elbasynyń egis alqabynda túsken fotosýretine qarap jasalǵan eken. Avtor, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri, Sýretshiler odaǵynyń múshesi Tileýberdi Bınash Elbasynyń Qarataý jazyǵynda sheksiz dalaǵa baıyppen qaraǵan sátin sýrettegen. Bıiktigi 4 metr, tutastaı qoladan quıylǵan eńseli eskertkish jańa ákimshilik-iskerlik ortalyǵynda ornatylǵan.
Demeýshiniń qarjysyna ornatylǵan eńseli eskertkishtiń saltanatty ashylýynda Qazaqstannyń Eńbek Eri Asanáli Áshimov óziniń Kentaýda óskenin, ol kezdegi Túrkistan men qazirgi shahardyń aıyrmashylyǵy kóp ekenin aıtty. «Búkil musylman qaýymy úshin ekinshi Mekke sanalatyn tarıhı qala endi týrısik baǵytta damıdy. Jańadan ashylǵan nysandar – sonyń bastamasy. Sonymen qatar bul qasıetti mekende qanshama ulylarymyzdyń, handar men bılerimizdiń súıegi jatyr. Túrkistan eskertkishter qalasy bolýy kerek. Ábý-Nasyr ál-Farabıden bastap, barlyq tulǵalarymyz birin-biri tolyqtyryp, jalǵastyryp turýy tıis. Árqaısysyn tanystyrǵanda, halyqtyń tarıhy jalǵasyp jatýy kerek. Tereń oılaý qajet. Elbasynyń barlyq jerge qatysy bar. Tarıh solaı, Qazaq eli baı, jeri keń», - dedi Asanáli Áshimov.
«Ardagerler uıymy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Ómirzaq Ozǵanbaev kóne shaharǵa jańa lep ákelgen, túrki ıntegrasıasynyń iske asyrylý ıdeıasyna muryndyq bolǵan, Túrkistanǵa tarıhı mártebesin qaıtarǵan Elbasynyń eren eńbegin joǵary baǵalady. «Bul – táýelsiz eldiń shekarasyn shegendep, Qazaq elinde tynyshtyq pen berekeni negiz etken Elbasyǵa alǵys retinde jáne túrki elderiniń basyn qosýǵa múddeli bolǵan túrki áleminiń dana aqsaqalyna degen erekshe qurmet», - dedi qoǵam qaıratkeri.
Qazaqstan Ulttyq Ǵylym Akademıasynyń prezıdenti, akademık, profesor Murat Jurynov Elbasynyń eskertkishi osy qalada bolýy jón dep sanaıdy.
Túrkistan qalasynda Elbasyna eskertkish ornatý týraly bastamany mamyr aıynda ótken «Túrkistan – túrki áleminiń rýhanı astanasy: ıntegrasıalyq jáne yntymaqtastyq perspektıvalary» taqyrybyndaǵy halyqaralyq konferensıada sóz sóılegen TÚRKSOI uıymy Bas hatshysynyń orynbasary dosent, doktor Bılal Chakydjy da kótergen bolatyn. Konferensıaǵa qatysýshylar Elbasynyń kúlli túrki álemi úshin jasaǵan eleýli eńbegine rızashylyqtaryn bildire otyryp, sheteldik ǵalymnyń usynysyn bir aýyzdan qoldaǵan-dy. Eskertkishtiń ashylýyna arnaıy kelip qatysqan Bılal Chakydjy túrki áleminiń rýhanı astanasy – Túrkistannyń damýyna, Qazaqstannyń damýyna eleýli úles qosqan Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń orny erekshe ekenin atap ótti.
«Men óz basym halyqtyń kótergen bastamasyn quptaımyn. «Halyq aıtsa, qalyp aıtpaıdy». Ártúrli pikirler bolýy múmkin jáne sol pikirlerdi ádeıi jasaýy da múmkin. Jalpy, Elbasynyń ózi jasaǵan jumystarynyń qaı salasyn alsaq ta, máselen, Astananyń qurylysy jáne Túrkistannyń gúldenýi, sondaı-aq Qazaqstannyń damýy – bári de Elbasymyzdyń eńbeginiń arqasy dep oılaımyn. Táýelsizdik alǵan jyldarǵa deıin qazaq dalasynda mundaı qarqyndy qurylystar júrgizilmegen. Qazaqstannyń qaryshtap, damýy Elbasynyń arqasy dep bilemin. Sondyqtan men muny jaı ǵana eskertkish dep qaramas edim. Bul bizdiń Táýelsizdik alǵan 30 jyl ishinde jetken eńbegimiz, jemisimiz dep qaraǵanymyz jón. Ony qadirlep, qasterleýimiz kerek», - dedi Memlekettik Eltańba avtory Jandarbek Málibekov.
Jazýshy, Túrkistan oblysynyń qurmetti azamaty Marhabat Baıǵut ta 3 jyl jyl ishinde adam tanymastaı ózgergen, kórkeıgen, ásem ǵımarattar boı kóterip, aspanǵa asqaqtaǵan Túrkistanǵa Elbasy eskertkishiniń ornatylýy óte oryndy dep esepteıdi.
«Qýana bilgenge qut qonady, baǵalaı bilgenge baq bolady. Eskertkishtiń óner týyndysy ekeni bilinip tur. «Uly dala uly» degen aty da óte jarasymdy. Tereń mán-maǵynasy bar. Týǵan jerge erkelep, nymshasynyń etegin jel terbep, týǵan jer alaqanyna salyp, erkeletip turǵan sekildi ádemi emin-erkin óner týyndysy bolyp shyqqan. Keleshekte baǵalanatyn, eldi eńselendiretin eskertkish dep oılaımyn», - dedi Marhabat Baıǵut.
Májilis depýtaty Darhan Myńbaı jaı ǵana eskertkish dep qaramaı, shyn máninde, ádilettiliktiń, sabaqtastyqtyń jáne alǵa órleýdiń alǵy sharty dep qaraý qajettigin aıtty. Sondaı-aq bul kúni memleket qaıratkerleri, depýtattar men zıaly qaýym ókilderi kóne shahardyń kórnekti jerlerin aralady. «Sapar ortalyǵynda» bolyp, jádigerlermen tanysty. Qazaqtyń tarıhynan syr shertken beınebaıandy tamashalap, tarıhı meken týraly tyń derektermen tanysty.
Aıta ketelik, Elbasy Nursultan Nazarbaevqa eskertkish qoıý týraly bastamany kótergen kásipker Bolatbek Álıevti túrkistandyq ardager-aqsaqaldar, zıaly qaýym ókilderi, máslıhat depýtattary men kásipkerler, qoǵamdyq uıym ókilderi qoldaǵan. Oblys ákimine úndeý jazǵan turǵyndardyń ótinish-tilekteri ortalyq memlekettik organdar kelisimimen júzege asyp otyr. Budan bólek, Túrkistan qalasynyń ákimdigi tarapynan atalǵan bastamaǵa qatysty jergilikti turǵyndar arasynda saýalnama júrgizilipti. Saýalnamaǵa qatysqan 1000 respondenttiń
93%-y bastamany qoldaıtyndaryn bildirse, 4,5%-y qarsy, 2,5%-y beıtarap pozısıany ustanǵan.
Túrkistan oblysy
egemen.kz. 04 Shilde, 2021