2022 jyly ǵalamdyq ınflásıa joǵary qalpyn saqtap qalady.
Ulttyq banktiń aqsha-kredıt saıasaty jónindegi komıteti bazalyq mólsherlemeni jylyna 14% deńgeıinde belgileý týraly sheshim qabyldady, dep habarlaıdy Almaty-akhamy.kz.
«Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Bankiniń Aqsha-kredıt saıasaty jónindegi komıteti bazalyq mólsherlemeni +/– 1,00 p.t. paıyzdyq dálizde jyldyq 14% deńgeıinde belgileý týraly sheshim qabyldady. Soǵan sáıkes, ótimdilikti usyný turǵysynan turaqty qoljetimdi operasıalar boıynsha mólsherleme 15%, al ótimdilikti alý boıynsha turaqty qoljetimdi operasıalar boıynsha mólsherleme 13% bolady», - delingen Ulttyq bank habarlamasynda.
Bazalyq mólsherlemeni kóterý týraly sheshim geosaıası táýekelderdiń saldarynan ınflásıalyq qysymnyń kúsheıýi, álemde, sondaı-aq Qazaqstannyń saýdadaǵy seriktes elderindegi baǵanyń ósýi men olardyń eldegi ishki baǵaǵa aýysýy jaǵdaıynda Ulttyq banktiń ınflásıaǵa qarsy saıasat júrgizýge beıildiligin kórsetedi. Úsh jyl boıy baıqalyp otyrǵan oń fıskaldyq qarqyn ınflásıalyq prosesterdiń mańyzdy qozǵaýshy kúni bolyp qala beredi.
2022 jyldyń naýryz aıynda jyldyq ınflásıa teńge baǵamy álsirep, suranys kóbeıgende jáne jetkizilim tizbegi buzylǵanda 12%-ǵa (2022 jylǵy aqpanda – 8,7%) deıin qarqyn aldy. Azyq-túlik jáne azyq-túlikke jatpaıtyn taýarlar baǵasynyń jyldyq ósý qarqyny, sáıkesinshe 15,4% (10%) jáne 10,9% (8,6%) boldy. Aqyly qyzmettiń quny 8,3% (7,1%) ósti.
Inflásıanyń turaqty qalypta údeýi taýarlar men qyzmetterdiń keń spektrine baǵanyń ósýimen sıpattalady, bunyń ózi 2022 jylǵy naýryzda bazalyq ınflásıanyń aıtarlyqtaı ósýimen rastalady. Inflásıaǵa qatysty kútýler bir orynda turaqtap qalǵan emes jáne ol joǵary qubylmalylyqty kórsetýin jalǵastyryp keledi. 2022 jyldyń naýryz aıynda júrgizilgen saýalnama qorytyndysy geosaıası ahýaldyń nasharlaǵanyn, ulttyq valútanyń qunsyzdanýyn kórsetetin qoǵamdyq optımızmniń tómendeýin jáne ınflásıalyq kútýlerdiń aıtarlyqtaı artqanyn kórsetedi. Sóıtip, ınflásıany bir jyl alǵa sandyq baǵalaý 11,4% qurady.
Fıskaldy saıasat ınflásıaǵa qarsy aıtarlyqtaı qysym kórsetedi. 2022 jyly respýblıkalyq búdjettiń shyǵyny ótken úsh jylda ortasha ósý qarqyny 16,7% bolǵan kezinde 23,6%-ǵa ósedi. Saqtalyp otyrǵan oń fıskaldyq serpin 2022 jyldaǵydaı 2023 jyly da ınflásıaǵa qarsy qysym kórsetedi. 2022 jyly Ulttyq qordan búdjet tapshylyǵyn qarjylandyrýǵa beriletin transfert 4,6 trln teńgeni quraıdy, salystyrmaly túrde alyp qaraǵanda, pandemıa men jalpy ishki ónim 2,6%-ǵa qysqarǵanda 2020 jylǵy 4,8 trln teńge bólingen edi. Respýblıkalyq búdjet tapshylyǵyn halyqaralyq aktıvtermen qarjylandyrý valúta baǵamyn qoldaýǵa, sonymen qatar ımportty arttyrýǵa, básekege qabiletti tómendetýge jáne taza fıskaldyq pozısıany álsiretýge múmkindik beredi.
2022 jyldyń birinshi toqsan qorytyndysy boıynsha, Qazaqstanda ekonomıkalyq belsendilik ósimi jyldyq mánde 4,4% boldy. Qańtarda eldiń barlyq aýmaǵynda tótenshe jaǵdaı rejımi engizilgendegi ósimniń baıaý úrdisi aqpan aıynan bastap ekonomıkanyń kóptegen salalarynda jaqsy kórsetkishter baıqaldy. Joǵary tutynýshylyq suranys iskerlik belsendilikke birshama qoldaý kórsetti. 2022 jyldyń naýryz aıynda bólshek saýdadaǵy taýar aınalymynyń ósimi jyldyq mánde 3,7%-ǵa deıin qarqyn aldy. Úı sharýashylyǵyndaǵy tutyný kórsetkishi tutynýshylyq nesıeleýdiń jáne halyqtyń naqty kiristeriniń ósýimen de qoldaý tapty.
Ekonomıkany qoldaý úshin daǵdarysqa qarsy baǵdarlamalardy júzege asyrý arqasynda monetarlyq faktorlar ishki suranysty arttyrýǵa sep boldy. 2022 jyldyń 1-toqsanynda kredıt portfeli 3,9%-ǵa (2021 jyly ósim 26,5% quraǵan edi) ósti. 2022 jyldyń 1-toqsanynda ekonomıkada jańa berilgen nesıelerdiń kólemi ótken jyldyń osy kezeńine qaraǵanda (2021 jyly – ósim kórsetkishi 46,8%) 25,3%-ǵa ósti.
Degenmen, 2022 jyldyń naýryz aıy qorytyndysy kórsetkendeı, mólsherlemeni kóterý – belgisizdiktiń kúsheıýi men nesıe berý sharttarynyń ózgerýi jaǵdaıynda nesıelendirý úshin tejeýshi faktor bolyp sanalmaıdy. Keleshekte bank sektory ekonomıkalyq agentterdiń tutynýshydan jınaqqa deıingi is-áreketin qaıta qurylymdaý modelinen qalyptasyp otyrǵan ekonomıkalyq, sondaı-aq yqtımal birigýler men joıylyp ketý jaǵdaılaryna baılanysty ózgeristerge beıimdele beredi.
Syrtqy sektor tarapynan proınflásıalyq faktorlardyń kúsheıe túskeni baıqalady. BUU azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymynyń baǵa ındeksi azyq-túrlik taýarlarynyń barlyq tobyna baǵa kóterilgen tusta 2022 jyldyń naýryz aıynda 1990 jyldan beri rekordtyq mánge jetti. Azyq-túliktiń álemdik baǵasy 2022 jyly da, 2023 jyly da joǵary deńgeıdegi qalpynda qalady. Bunyń bári geosaıası daǵdarystyń aınalasyndaǵy belgisizdiktiń saqtalýyna, tyńaıtqyshtarǵa degen álemdik baǵanyń joǵary bolýyna jáne jetkizilim tizbeginiń úzilip qalýyna baılanysty bolyp otyr.
Álemdik munaı naryǵyna qatysty boljamdar qara altyn baǵasynyń joǵary deńgeıde saqtalyp qala beretinin aıshyqtap berdi. AQSH energetıkalyq aqparat basqarmasynyń (EIA) baǵalaýy boıynsha, Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymyna (EYDU) múshe elderde munaı zapasy naýryz sońynda 2,61 mlrd barel boldy, bul kórsetkish bir aı burynǵy esepke qaraǵanda birshama joǵary shyqty, biraq 2014 jyldyń sáýirinen bastap mınımýmdyq kórsetkishke jaqyn. Munaı naryǵyndaǵy shokty esepke alǵanda, qara altyn baǵasyna qatysty boljam halyqaralyq uıymdarmen edáýir joǵary boldy. Olaı bolsa, 2022-2023 jyldary munaı baǵasy ortasha eseppen barreline 90-100 AQSH dollary arasynda qalyptasady.
Azyq-túlik pen qýat kózi baǵasynyń aıtarlyqtaı ósýi saldarynan ekonomıkasy damyǵan, sonyń ishinde Qazaqstannyń negizgi saýda seriktesi sanalatyn elderde ınflásıa aıtarlyqtaı ósti, bul ımportpen keletin ınflásıanyń ósýine de áser etedi.
Halyqaralyq valúta qorynyń boljamy boıynsha, 2022 jyly ǵalamdyq ınflásıa joǵary qalpyn saqtap qalady. Damyǵan elderde ınflásıa 5,7% (buǵan deıingi baǵa 3,9%) deńgeıinde, damýshy elderde – 8,7% (buǵan deıingi máni 5,9%) deńgeıinde bolady. 2023 jyly álemdik ekonomıkanyń baıaý damıtyny jáne energotasymaldaýshylarǵa tómen baǵa belgilenetini kútilip otyrǵan jaǵdaıda damyǵan elderde ınflásıa 2,5%-ǵa deıin, al damýshy elderde 6,5%-ǵa deıin baıaýlaıdy.
Taıaý aralyqta ınflásıa úshin negizgi syn-qaterler ekonomıkada oń serpin bolǵan jaǵdaıda eleýli fıskaldy qarqynmen, ishki jáne syrtqy suranyspen, azyq-túlikke, shıkizatqa jáne daıyn ónimge álemdik baǵanyń ósýimen, joǵary ári turaqsyz ınflásıalyq kútýlermen, jetkizilim tizbeginiń buzylýymen, negizgi saýda seriktes elderden joǵary ınflásıanyń ımportymen keledi.
Bazalyq mólsherleme boıynsha aldaǵy sheshimderdi qabyldaý kezinde statısıkalyq derekter men «2022 jylǵy mamyr-maýsym» boljamdy raýndynyń nátıjeleri negizgi róldi atqaryp shyǵady. Inflásıalyq kútýlerdiń traektorıasyn, ınflásıanyń jańartylǵan boljamdaryn, jıyntyq suranys pen ımportty, sondaı-aq týyndaýy múmkin qosymsha ınflásıalyq kúızelisterdiń qaýpin eskere otyryp, aqsha-kredıt sharttaryn odan ári qataıtýǵa múmkindik bar.
2022 jyly 27 sáýirde Nur-Sultan ýaqytymen saǵat 11:00-de BAQ ókilderiniń qatysýymen Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Banki Tóraǵasynyń qabyldanǵan sheshim qorytyndysy boıynsha baspasóz brıfıńi ótedi. Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq Banki Aqsha-kredıt saıasaty komıtetiniń bazalyq mólsherleme boıynsha josparǵa saı kezekti sheshimi 2022 jyly 6 maýsymda Nur-Sultan ýaqytymen saǵat 15:00-de jarıalanady.