Ábilhan Qasteev – 120
Beıneleý ónerindegi qaıtalanbas qoltańbasymen tanylǵan týma talant, elimizdiń tuńǵysh kásibı sýretshisi Ábilhan Qasteev beınesi Taldyqorǵan tórinde boı kóterdi. Sýretshiniń 120 jyldyq mereıtoıyna oraılastyrylǵan tuǵyrly músin Jetisý oblysy ortalyǵyndaǵy kórkemsýret gallereıasynyń aldyna ornatyldy.
Eskertkishtiń ashylý rásiminde qylqalam sheberiniń beınesin músinshiler Rınat Ábenov pen Erbol Zıabekov somdaǵany, al ıgilikti iske akademık Myrzataı Joldasbekov uıytqy bolǵan aıtyldy.
Kópshilikti osynaý aıtýly jańalyqpen quttyqtaı kele, Myrzataı Joldasbekov bul ıgilikti istiń oń sheshimin tabýyna qoldaý kórsetken oblys ákimi Beıbit Isabaevqa rızashylyǵyn bildirdi. Sondaı-aq, búkil qazaqtyń rýhyn kótergen, qazaqty álemge tanytqan teńdessiz talant Ábilhan Qasteev esimi, eńbegi eshqashan umytylmaıtynyn jáne umytylýǵa tıis emestigin jetkizdi. Kóp jyldan beri aıtylyp, biraq oryndalýy ártúrli sebeptermen keıinge qaldyrylyp kelgen eskertkishtiń turǵyzylýyna uly tulǵanyń týǵan topyraǵy – Jarkent óńiri azamattarynyń da úlesi zor ekeni atalyp ótti.
Shyn máninde, Ábilhan Qasteevtiń ómir joly, kórkemónerdegi eseli eńbegi búkil qazaq balasyna, qazaq dalasyna úlgi, ónege boldy. Beıneleý ónerinde Qasteev mektebi qalyptasty. Qasteevke qarap boı túzep, kóptegen jas órender ósti. Ulttyq ónerimizdiń órisin keńeıtti. Ábilhan Qasteevtiń qylqalamynan týǵan dúnıeler tek qazaq beıneleý ónerin ǵana emes, dúnıejúzilik rýhanıatty baıytty. Bul rette, memleket qaıratkeri Qýanysh Sultanov aıtpaqshy, Qasteev eskertkishiniń ashylýy – tek Jetisý óńirindegi ǵana emes, búkil qazaq rýhanıatyndaǵy mańyzdy oqıǵa.
Qylqalam sheberiniń qyzy Gúldarıa Qasteeva rásimge qatysýshylarǵa, eskertkishtiń turǵyzylýyna sebepshi bolǵan azamattarǵa, músinshilerge alǵys aıta otyryp: «Ákemniń ózin kórgendeı bolyp turmyn. Túri de, otyrysy da aınymaıdy. El-jurtqa sheksiz rızamyn» dep tolqı sóıledi.
Eskertkishtiń ashylý rásiminen keıin jınalǵandar sýretshi týyndylary qoıylǵan kompozısıalyq kórmeni tamashalady. Mereıtoılyq shara odan ári qaraı «Tuǵyry bıik taý tulǵa» atty konferensıaǵa ulasty. Konferensıaǵa respýblıkanyń túkpir-túkpirinen, alys-jaqyn aıtaqtardan qonaqtar, memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, zıaly qaýym ókilderi, el tizginin ustaǵan azamattar, sonymen qatar, qylqalam sheberiniń Nurqat Ábilhanuly bastaǵan urpaqtary, Ábilhan atanyń jerlesi, Eńbek eri Kúlásh Aıtjanova bastaǵan, Panfılov aýdanynyń barlyq zıaly qaýym ókilderi, Qazaqstan Sýretshiler odaǵy basqarmasynyń tóraǵasy Ó.Jubanıazov bastaǵan, Astana, Almaty qalalarynyń jáne Atyraý, Pavlodar, Batys Qazaqstan, Soltústik Qazaqstan, Almaty oblystarynyń kásibı sýretshileri qatysty.
Jazıraly Jarkent óńiriniń Shejin atty kishkentaı ǵana aýylynda dúnıege kelgen, jastaıynan taǵdyrdyń ashshy dámin tata júrip eńbekpen eseıgen Ábilhan Qasteevtiń san taraýly ómir joly, shyǵarmashylyq izdenisi, jetistigi minbege kóterilgender tarapynan keńinen sóz boldy. Jıyndy ashqan oblys basshysy Beıbit Isabaevtan keıingi sóz kezegi Qazaqstannyń Halyq jazýshysy, Jetisý oblysynyń Qurmetti azamaty Beksultan Nurjekeulyna berildi. Áńgimesin: «Ábilhan aǵa jaılaý minezdi, jaımashýaq kisi edi», – dep bastaǵan jazýshy: «Jaılaýdyń aýasy taza, sýy taza, taý-tasy, shóbi, qyl aıaǵy, topyraǵyna deıin taza. Ábilhan aǵa da sondaı jany taza, táni taza, nıeti, pıǵyly taza, ózi de, sózi de taza adam edi. Bir qaraǵanda, momyn adam bolyp kórinetin. Biraq qajyrly, tabandy, aıtqanyn isteıtin, oıdaǵysyn júzege asyratyn tulǵa bolatyn», – dep sabaqtady.
Ábilhan Qasteev óz kartınalarymen XX ǵasyrdyń shejiresin jazyp ketti desek artyq aıtqandyq emes. B.Nurjekeuly «budan keıingi dáýirlerde XX ǵasyrdaǵy qazaqtyń ómirin, turmysyn bilgisi kelgen adam mindetti túrde Ábilhan aǵanyń sýretterin kórýi kerek» degen pikirde. «Jaı ǵana bir mysal, jas qalyńdyq alyp kele jatqan shal. Álgige qumartyp, kózimen iship-jep qaraıdy. Al arttaǵy báıbishesiniń qyzǵanyshtan jaryla jazdap kele jatqany baıqalady. Mundaı psıhologıalyq sýretti qazaqtyń ómirin egjeı-tegjeıli bilgen adam ǵana sala alady. Ábilhan aǵanyń sheberligi de osynda. «Kolhozdaǵy toı», «Sút fermasy», «Jaılaý» deıdi. Endigi urpaq «kolhoz», «sút fermasy», «jaılaý» degenniń ne ekenin bilmeýi múmkin. «Talas ólkesi» degen polotnosy bar. Aýyldyń búkil ómiri sol polotnoda kórinip turady. «Keıingi urpaqqa bárin kórsetip keteıin» dep ózi sony maqsat etken sıaqty», – deıdi jazýshy.
Kópshilik qaýym sonymen qatar Mahambet Seısenhan, Januzaq Músápir, Áıgerim Espenovanyń da biregeı tulǵa jónindegi oı-tolǵamdaryn tyńdady. Saltanatty shara barysynda sýretshiniń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly jazylǵan «Ómir mektebi» kitaby men Ábilhan Qasteev sýretterinen qurastyrylǵan foto-albomnyń tusaýy kesildi.
Mereıtoılyq shara kásibı sýretshilerdiń «Kúz beınesi» atty plenerimen sýretshiniń kindik qany tamǵan Shejin aýylynda jalǵasatyny aıtyldy.