Kúzdiń sońǵy aıy bolsa da, kúnniń sýyqtyǵy qystyń yzǵarynan kem túser emes. Elimizdiń biraz óńirinde qar jaýdy, kún sýytty. Kóshede qydyryp júretin kún joq, degenmen jyly úıde otyryp ta boıy jylymaıtyn adamdar bolady. Olardyń elden erekshe tońǵaq bolýyna ne sebep?
Tońǵaqtyqtyń sebebin adam aǵzasynyń ereksheliginen izdeýdiń keregi joq. Ol keıde densaýlyqqa qatysty máseleden týyndasa, keıde ómir saltyna da baılanysty bolady. Sonymen únemi tońyp júrýge sizdiń qandaı ádetterińiz sebep bolýy múmkin?
1. Siz qatań dıeta ustanasyz
Únemi. Nemese ýaqytsha. Eger ekinshisi bolsa - dıetadan shyqqan kezde, aǵza ózine qajet deńgeıde qaıtadan qyza bastaıdy. Dıeta kezinde sizdiń aǵzańyz maıdyń tómen paıyzyn ustap turý jáne sizge ómir súrý úshin qýat berý úshin zat almasý prosesin baıaýlatady. Osynyń kesirinen tońyp júresiz.
2. Maıdy az jeısiz
Birinshi jáne ekinshi ádetter bir-birine sáıkes kelýi múmkin. Tabıǵat biz úshin bárin oılastyryp qoıǵan - sýyq mezgilde maıly nárse jegimiz kelýi beker emes. Maı deneni qyzdyryp turady. Biraq, maıly eken dep tátti bálishterge júgirýdiń qajeti joq, paıdaly maılardy - jańǵaqtar, balyq, avokado, záıtún maıyn tutynǵan jón.
3. Qımyl-qozǵalysyńyz az
Qarapaıym tilmen aıtqanda, siz kóp otyrasyz (nemese jata beresiz). Dene qımylynyń azdyǵy qan tamyrlarǵa ǵana teris áser etip qoımaı, zat almasýdy da baıaýlatady. Sondyqtan tym bolmasa jattyǵý jasaýdy bastańyz.
4. Az uıyqtaısyz
Uıqynyń sapaly bolýy óte mańyzdy. Eger uıqyńyz jetkiliksiz bolsa, gıpotalamýsqa (mıdyń endokrındik júıeniń jumysyn baqylaıtyn bólshegi) kóp kúsh túsedi jáne ol sizdiń dene qyzýyńyzdy retteýge jaýapty bolǵandyqtan, siz ylǵı tońyp júresiz.
5. Aqýyzdy az tutynasyz
Aqýyz adam aǵzasyndaǵy termogenezdi (aǵzadan jylýdyń bólinýi) júzege asyrýǵa kómektesedi - ol taǵamdy qorytý kezinde paıda bolatyndyqtan deneniń qyzýy joǵarylaıdy. Neǵurlym kóp aqýyz jeseńiz, termogenez soǵurlym uzaǵyraq bolady. Sondyqtan ár taǵamǵa aqýyz qosýǵa tyrysyńyz.
6. Temiri bar taǵamdardy az jeısiz
Temirdiń qan jasýshalaryna ottegin aǵzaǵa tasymaldaýǵa kómektesetinin jáne qorektik zattarmen birge aıaq-qolǵa jylý beretinin bilesiz be? Qol-aıaǵyńyz únemi jylymaı ma? Munyń sebebi temirdiń jetispeýshiligi bolýy múmkin. Qaraqumyq, baýyr, shpınat, brokkolı, qyzylsha jeńiz. Al temir jetispeýshiliginen zardap shekseńiz (ony qan taldaýy arqyly bilýge bolady), quramynda temiri bar dári-dármektermen emdelýge týra keledi.
7. Sýdy da az ishetin bolýyńyz múmkin
Adam aǵzasynda suıyqtyqtyń jetkilikti mólsherde bolýy zat almasý jyldamdyǵyna áser etip, denedegi jylýdy saqtap turady.
8. Kofeni kóp ishetin bolarsyz?
Kúndelikti ishetin kofeńizdiń sany shekteýli bolýy kerek (kóp degende 2-3 shynyaıaq), óıtkeni kofeınniń kóp mólsheri qan tamyrlarynyń tarylýyna ákeledi, osynyń áserinen boıyńyz jylı almaıdy. Alkogól tutynýdyń da nátıjesi osyndaı.
9. V12 dárýmeni bar taǵamdardy jemeısiz
Bul dárýmen qalypty dene qyzýyn saqtaýǵa kómektesetin erıtrosıtterdiń (qannyń qyzyl túıirshikteri) túzilýine sebepshi bolady. Tıisinshe, osy dárýmenniń jetispeýshiliginen erıtrosıtter de az bolady. Tamaqtanýyńyzǵa et, taýyq, balyq, jumyrtqa jáne sút ónimderin qosyńyz.
Endi bul ádetterden basqa tońǵaqtyqqa taǵy ne áser etetinin aıtaıyq.
Qan qysymynyń tómen bolýy
Gıpotonıa (qan qysymynyń tómen bolýy) tuqym qýalaýy nemese týa bitken bolýy, keıde júre paıda bolýy múmkin. Qan qysymynyń tómen bolýyna baılanysty qan aınalymy nasharlaıdy jáne sonymen birge termoregýlásıa (aǵzanyń jylýdy saqtaý qabileti) da nasharlaıdy. Jalpy júrek-qan tamyrlary aýrýlary tońǵaqtyqqa sebep bolýy múmkin - kez kelgen jaǵdaıda dárigerdiń keńesi qajet.
Qalqansha beziniń buzylýy
Tońǵaqtyqtyń taǵy bir sebebi osy bolýy múmkin, óıtkeni gıpotıreoz - gormonnyń jetkilikti bólinbeýi. Mundaı jaǵdaıda zat almasý prosesi baıaýlaıdy. Aýrý sımptomsyz da bastalyp ketýi múmkin, sondyqtan basqa endokrınolog dárigerge kórinip qoıǵan durys.
Vegetotamyrlyq dıstonıa
Bul resmı túrde tirkelgen aýrý emes, sharshaý, álsizdik, bas aınalý, bas aýrýy, uıqysyzdyq jáne sýyq tıý sıaqty sımptomdardyń jıyntyǵy.
Búırek aýrýy
Búırek jumysyndaǵy buzylystar kesirenen dene isinedi, bul qan tamyrlarynyń qysylýyna ákelip soqtyrady. Birinshi bolyp, ádette, aıaq-qol muzdaıtyn bolady.