Qalada resmı tirkeýsiz turý faktileri jıilegen
Kúz bastalǵaly qalada turǵylyqty jeri boıynsha ýaqytsha tirkeý máselesi kún tártibine shyqty. Alda kele jatqan mańyzdy naýqan – Prezıdent saılaýyna baılanysty bul másele, tipti, ózekti bola tústi.
Úlken qalada, ásirese, Almatyda eńbek etip nemese bilim qýyp júrgen turǵyndar turǵylyqty mekenjaı boıynsha ýaqytsha tirkeýde bar ma? Tirkeýsiz júrýdiń saldary qandaı? Jumys orny tirkeýde turýdy talap etken jaǵdaıda ne istemek kerek?
Qazir qala halqynyń sany artýda. Ártúrli sebeppen aǵylyp kelip jatqan halyqtyń deni páter jaldap turady. Páter jaldaýshylar ýaqytsha turǵyn bolyp sanalmaıdy. «Turǵyn úı qatynastary týraly» zańnyń 23-babynyń 3-1-tarmaǵy páter ıesin nemese jalǵa berýshini jalǵa berilip otyrǵan turǵynjaıda turatyn adamdardy Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda belgilengen tártippen tirkeýge mindetteıdi.
Elimizde 2011 jyly qabyldanǵan «Halyqtyń kóshi-qony týraly» zań bar. Sol jyldan beri onda 51-baptyń 2- tarmaǵynda ishki kóship-qonýshylar, ıaǵnı eldiń basqa aımaǵynan ekinshi aımaǵyna óz erkimen qonys aýdaratyn azamattar tirkelýi tıis delingen. Jaqynda QR İİM ókilderi turǵylyqty jeri boıynsha tirkelmegeni úshin aıyppul bar ekenin málemdedi. Sebebi, sońǵy ýaqytta resmı tirkeýsiz turý faktileri jıilep ketken.
Zańda árbir azamat jeke turǵyn úı bolsyn, jalǵa beriletin nemese turaqty turatyn basqa turǵyn úı bolsyn, ózi turatyn jerde tirkelýi kerek ekeni kórsetilgen. Áıtpese, turǵylyqty jeri boıynsha turaqty tirkeýi joq adamdarǵa keıbir memlekettik qyzmetterdi paıdalaný kezinde shekteýler qoldanylady. Azamattardyń turǵylyqty jeri boıynsha turaqty nemese ýaqytsha tirkeýsiz turǵany úshin Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 492-babynda 7 AEK mólsherinde aıyppul salýǵa deıin jaýapkershilik kózdelgen. Búgingi kúni ol 21 myńnan astam teńgeni quraıdy.
Osyǵan oraı, mamandar barlyq azamatty zańǵa baǵynýǵa shaqyrady. Ýaqytsha tirkelgen menshik ıesi sizdi tirkeýden shyǵaryp tastaǵan joq pa, únemi tekserip otyrǵanyńyz abzal. Bul basqa qaladan kelgen stýdentterge de qatysty. Olar oqý ornynda tirkelý kerek. Kóshi-qon zańnamasynyń talaptaryn saqtamaǵan jaǵdaıda jaýapkershilikke tartý baryn eskertip keledi.
Keıbir zańgerler «bul ereje adam quqyǵyn buzyp, erkin júrip-turýyn shekteıdi» degen pikirde.
Gúlzat MERGENÁLİQYZY, zańger:
- Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 492-babynda 1-babynda kórsetilgendeı, Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń kúntizbelik on kúnnen bir aıǵa deıingi merzimde jeke kýáliksiz nemese jaramsyz jeke kýálikpen ne turǵylyqty jeri boıynsha, ýaqytsha bolatyn turatyn jeri boıynsha tirkeýsiz júrse, eskertý jasaýǵa ákep soǵady. Al azamattardyń turǵylyqty jeri boıynsha turaqty nemese ýaqytsha tirkeýsiz turǵany úshin Ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly kodekstiń 492-babynda 7 aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde aıyppul salýǵa deıingi jaýapkershilik kózdelgen, 2022 jyly 1 aılyq esep kórsetkish 3063 teńge boldy.
Osy ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin bir jyl ishinde qaıtalap jasalǵan is-áreket úshin on úsh aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde aıyppul salynady. 1AEK 3063 teńge on úsh aılyq eseptik kórsetkish 39819 teńge bolady, ekinshi ret qaıtalaǵan jaǵdaıda jáne Qazaqstan Respýblıkasynda sheteldiktiń nemese azamattyǵy joq adamnyń kúntizbelik on kúnnen astam merzimde turaqty turǵylyqty jeri boıynsha tirkeýsiz ne turýǵa yqtıarhatsyz nemese azamattyǵy joq adam kýáliginsiz ne turýǵa yqtıarhaty, azamattyǵy joq adam kýáligi jaramsyz bolyp turaqty turýy, sondaı-aq, ishki ister organdaryn qujattyń, turýǵa yqtıarhattyń ne azamattyǵy joq adam kýáliginiń joǵalǵany týraly ýaqytyly habardar etpeýi on aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde, 30630 teńge mólsherinde aıyppul salynady.
Ákimshilik jaza qoldanylǵannan keıin bir jyl ishinde qaıtalap jasalǵan is-áreketter jıyrma aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde aıyppul salýǵa ákep soǵady. Ol 61260 tenge bolady. Osyndaı aıyppul tólemes úshin tirkeýden shyǵaryp tastaǵan joq pa, únemi tekserip otyrǵan jón. Tirkelgen jerińizdi qarańyz. Eger siz turǵylyqty jerińizdi ózgertken bolsańyz, onda siz jańa turǵylyqty mekenjaıǵa tirkelýińiz kerek. Bul basqa qaladan kelgen stýdentterge de qatysty. Siz ózińizdiń oqý ornyńyzǵa tirkelýińiz kerek. Muny múmkindiginshe tez arada jasaǵan abzal.
Tirkelýdiń qarapaıym ádisteri bar. Birinshiden, HQKO-nyń kez kelgen bólimshesine jeke kýálikpen barý, sondaı-aq sol jerde kelisim berý úshin turǵyn úı ıesiniń qatysýy jetkilikti. Ekinshiden, azamat turǵylyqty jeri boıynsha «elektrondyq úkimettiń» ınternet-portaly arqyly tirkeýge ótinish bere alady. Al úıdiń ıesi Egov portaly arqyly da kelisim bere alady. Úshinshiden, «Halyq bankimen» birge Appstore men PlayMarket arqyly júkteýge bolatyn banktiń mobıldi qosymshasynda jeke basyn rastaý, tirkeý jáne ıesiniń kelisimi SMS-parol arqyly júzege asyrylady. Tirkeý prosedýrasy shamamen 1 mınýtty alady.
*Bile júrińiz!
Elimizde turǵylyqty jer boıynsha tirkelýdiń 2 ádisi bar. Turǵyndar Halyqqa qyzmet kórsetý ortalyǵy jáne eGov.kz saıty arqyly tirkele alady.
Qajetti qujattar tizimi mynalar:
*jeke kýálik, 14 jasqa deıingi balalarǵa týý týraly kýálik;
*turǵyn úı ıesiniń jeke kýáligi;
*menshik ıesiniń turaqty nemese ýaqytsha tirkeýge jazbasha nemese elektrondyq kelisimi. HQKO-da menshik ıesiniń bolýy mindetti.
*Portal arqyly tirkelý kezinde páter ıesi kelisimge ESQ-men qol qoıýy tıis;
* Qyzmettik ǵımarattarda tirkeý kezinde ákimshilik tarapynan jumys ornynda tirkeý týraly ótinishi kerek.
*Turǵylyqty jerge eGov.kz arqyly tirkelý úshin mindetti túrde ESQ kilti bolýy kerek.
Ázirlegen Gúljanat SEMBAEVA.