Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaevpen birge oqyp, synyptasy bolýdyń ózi úlken mártebe. Bala kúnnen birge ósken dostar búginde ataǵy álemge máshhúr, kóregen Kóshbasshymen birge oqyp, birge óskenderin árkez saǵynyshpen aıtyp otyrady. Elbasynyń balalyq shaǵynan bastap, memleket qaıratkeri atanyp, esimi shartarapqa tanylǵan sátine deıin kýá bolǵan synyptastarynyń Nursultan Ábishuly týraly estelikteri qashan da ystyq yqylasqa toly.
Farzına NAÝRYZBAEVA
BUL ÁRKİMGE BUIYRA BERMEITİN BAQYT
Búginde Almaty qalasynda turyp jatyrmyn. Uzaq jyldar boıy saýda salasynda tabysty eńbek ettim. Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdentimen birge oqyǵan kóp balanyń biri bolsam da, árdaıym ádemi estelikter aıtyp, ótken kúnderdi eske alyp otyrǵandy unatamyn.
Bizdiń Elbasymyz týraly estelikter óte kóp qoı. Degenmen, birge oqyp, balalyq shaǵymyz da birge ótkendikten, bizdiń áńgimemiz de, esteligimiz de kóbine ortaq bolyp keledi. Arada qanshama jyldar ótse de, Nursultandy eń alǵashqy kórgen sátim esimde saqtalyp qalypty. Birde bizdiń synypqa qasynda ózi qatarly 6 bala bar, kelbeti kelisken, ashańdaý bir bala kelip kirdi. Muǵalimniń aıtýynsha, olar Shamalǵandaǵy Abaı atyndaǵy mektepten kelgen eken. Jańadan kelgen soń biz de olardy ortaǵa tartyp, tanysýǵa nıet qyldyq. Álgi balalardyń ishindegi ashyǵy da, pysyǵy da osy Nursultan bolyp shyqty. Ol bóten orta ǵoı demeı, dereý tanysyp, bárimizdi burynnan biletindeı jyldam aralasyp ketti.
Ol kez óte qıyn, soǵystan keıingi ýaqyt qoı. Eldiń báriniń jaǵdaıy birdeı, esterin endi jınap jatqan kez. Jańadan kelgen balalardyń ınternatqa ornalasqanyn bildik. Qazirgideı jaǵdaı ol kezde joq. Internattaǵy balalardyń jaǵdaıy belgili. Kóbine bos ýaqyttary oıynǵa, áńgimege ketedi. Osyny baıqasa kerek, Áljan apamyz aptasyna bir emes, eki-úsh ret kelip, Sultannyń sabaǵyn tekserip turatyn.
Sodan bir kúni Áljan apam tosynnan kelip, balalardyń gýildep jatqanynyń ústinen túsedi. «Bul qalaı, sabaqty osylaı oqı ma eken?», – dep, Nursultandy ınternatqa sý tasıtyn egde kisiniń úıine ornalastyryp ketedi. Sonymen ne kerek, áńgimesi ádemi, ózi jan-jaqty bilimdi, kóp biletin Sultanymyz álgi kisiniń úıinde jatyp oqıtyn boldy.
Sultan óte zerek bolǵandyqtan, sabaqqa únemi daıyn otyratyn. Muǵalim sabaq surasa, ushyp turyp, múdirmesten jaýap beretin. Tipti, sabaq aıtqan kezinde biz bile bermeıtin jańalyqtardy mysal etip aıtqanda, qaıran qalatynbyz. Sultannyń aıtqanyn uıyp tyńdaıtynbyz. Sondyqtan biz «muǵalim, sabaqty Sultan aıtsynshy» deıtinbiz. Sultannyń taǵy bir qasıeti – sabaǵyn nashar oqıtyn balalardy tómendetpeı, qaıta olarǵa kómektesip, qamqorlap júretin. Sultannyń bireýmen tóbelesip bolmasa eregisip turǵanyn kórmeppin. Ondaı ádetke jany qas bolatyn. Shekisip qalǵan balalardy sózben toqtatyp, dostastyryp jiberetin. Mekteptegi is-sharanyń basy-qasynda júrip, merekelik paradty basqaratyn. Qıyn kez bolsa da, Sultannyń chemodany toly kitap bolatyn. Qashan kórseń, qolynan kitaby túspeı, shuqshıyp oqyp otyratyn. Meniń úıim Qaskeleńniń kire berisinde boldy. Sol úshin ortalyqtaǵy mektepke baryp oqıtyn edim. Synyptaǵy balalardyń eresegi bolǵandyqtan shyǵar, únemi bolyp jatqan jaǵdaıdy maǵan baıandap otyratyn.
«Balalyq shaǵymnyń aspany» deıtin Elbasymyz týraly kıno óte sátti shyqqan týyndy. Mine, sol kıno bizdiń shynaıy ómirimizdi kórsetti. Sol kınodaǵy Araı Erkebaeva meniń eń jaqyn qurbym boldy. Ádemi, uzyn boıly, ashań júzdi qyz bolatyn. Synyptastarymyz únemi Sultan ekeýin qosatyn. Túrli kesh uıymdastyryp, sońynan bı bıleımiz, sol kezde Sultan tango, válsti keremet bılep, urshyqsha úıiriletin. Mańdaıy ashyq, ózi kelbetti jigit qoı, bılegen kezde tipti jaınap ketetin. Osy kınony bárimiz jınalyp baryp kórdik. Kózimizge jas aldyq, árqaısymyz ózimizdi tanyp, máz boldyq.
Biz 1958 jyly mektepti bitirgende, Sultan búkil synypty úıine shaqyrdy. Sodan tańǵa deıin dýyldasyp, uzaq otyrdyq. Óte kóńildi otyrys boldy. Sultan garmoshka, dombyra tartyp, án saldy. Balalyq shaqpen qoshtasyp, áp-sátte eseıip ketkendeımiz. Sosyn dastarhan basynda otyrdyq. Áljan apam dastarhanǵa maı, baýyrsaq, qant, qara sháı ákep qoıdy. Ol kezdegi dastarhannyń eń tóresi osy bolatyn. Sondyqtan barymen bazar dep, ázilimiz jarasyp, oınap-kúlip, tań aldynda tarqastyq. Erteńine Sultan Dnepropetrovskige ketti. Sodan keıin Qaraǵandyǵa aýysty dep estidik. Sosyn Almatyǵa keldi. Nurekeńniń árbir qyzmetine, jetken jetistigine biz únemi qýanyp otyratynbyz. Kezinde túbi bizdiń aramyzdan osy Sultan bıikke qol jetkizedi dep oǵan tilekshi bolsaq, ol da soǵan saı synyptyń emes, ultynyń maqtanyshyna aınaldy. Sultannyń tanymal tulǵa bolatynyn biz sol kezde bildik pe, bilmedik pe eken?..
Osydan biraz jyl buryn, 1996 jyly birge oqyǵan synyptastar Jambyldyń 150 jyldyǵynda kezdesken edik. Barlyq synyptastardyń otbasyna arnaıy shaqyrtý jiberildi. Sol joly barlyǵymyzdyń basymyzdyń qosylǵany boldy. Keremet kókpardy barlyǵymyz tamashalap, sosyn arnaıy tigilgen appaq kıiz úıge jınaldyq. Sol jerde án aıtyldy, kúı tartyldy, ádemi ázil de aıtyldy. Bizben oqyǵan Uldana degen qyz bolatyn. Nurekeńniń «Uldana, seniń daýsyńdy saǵyndym. Án aıtshy», – degeni. Osy sát barlyǵymyz úshin tebireniske toly boldy. Týra mektepte júrgen kezdegideı sezindik. Uldana ánin aıaqtaı sala, Nurekeń ánge basty...
Óte keremet otyrys boldy. Bir jarym saǵat boıy Nurekeń otbasymyz, bala-shaǵalarymyz týraly surady. Barlyǵymyzdyń aty-jónimizdi, minez-qylyqtarymyz týraly aıtqanda, jadynyń myqtylyǵyna qaıran qaldyq. Kimniń nemen aınalysyp júrgenin de surap bildi. Qaıtarda qımastyqpen qoshtastyq. Búginde bir synypta oqyǵan 42 balanyń birazy o dúnıege attanyp ketti. Biz Tuńǵysh Prezıdenttiń synyptasy retinde tarıhta qaldyq. Bul árkimge buıyra bermeıtin baqyt. Men únemi Nurekeń týraly nemere-shóbereme, dos-jaranǵa, kórshi-qolańǵa, barlyq ózim tanıtyn kisilerge maqtanyshpen áńgimelep otyramyn.
Raıa SIRAZITDINOVA
MEN DE ONY TYŃDAP, SOŃYNAN ERGİM KELETİN
Tuńǵysh Prezıdentpen birge oqyǵan synyptastardyń taǵdyry ártúrli boldy. Bireýi úlken bıikke jetse, bireýi qarapaıym ómir súrdi. Men búkil ómirimdi pedagogıka salasyna arnadym. Zeınetkerlikke shyqqanǵa deıin Qaskeleńdegi mektepte fızıka-matematıka pániniń muǵalimi bolyp jumys istedim.
Joldasym ekeýmiz QazPI-di bitirdik, men fızmatty, ol tarıh-fılologıa fakúltetin támamdady. Jas maman retinde ınstıtýttan keıin bizdi shalǵaıdaǵy mal jaıylym ýchaskesine jibergen edi. Osylaısha biz alǵash ret óz eńbek jolymyzdy bastadyq. Birneshe jyldan keıin ǵana Qaskeleńge oraldyq. Jalpy, ómirde bolsyn, eńbek jolymda bolsyn, árkez synyptasym Nursultan Nazarbaevtyń eńbeksúıgishtigin, tabandylyǵyn úlgi etip otyratynmyn. Únemi alǵa umtylyp, túbi kózdegen maqsatqa jetýge bolatynyn josparlaýshy edim. Mundaı asyl qasıetti men synyptasym bolǵan Sultannan úırendim.
Nursultan Nazarbaev mektepte de kóshbasshy boldy. Óz betinshe talap qoıa bildi, ózge balalarǵa úlgi boldy. Ol únemi belsendi boldy. Men de ony tyńdap, sońynan ergim keletin. Mine, osy qasıetteriniń arqasynda ol táýelsiz respýblıkanyń negizin qalap, búkil álemniń qurmetine bólendi.
Galá JEKSENBAEVA
BİZGE ÚLKEN JAÝAPKERSHİLİK JÚKTEIDİ
Biz Elbasymen bir synypta oqydyq. Bir ınternatta tárbıelendik. Ol kezde televızor, telefon degen atymen joq. Oqý isiniń meńgerýshisi Seıithan aǵaıymyz radıodan tilshiler kelse, «Nursultan sóılesin» deıtin. Sosyn bárimiz radıonyń tóńiregine jınalyp alyp, «bizdiń Nursultan radıodan sóılep jatyr» dep uıyp tyńdaıtynbyz. Ol mekteptiń, muǵalimderdiń jaǵdaıy týraly aıtatyn. Sol kezdiń ózinde sózge sheshen, óte alǵyr bolatyn. Elbasynyń synyptasy bolyp, bir synypta oqyǵan degen sózdiń ózi bizge úlken jaýapkershilik júkteıdi. Ortamyzdan Kóshbasshy, elimizdiń basshysy shyqqanyna qýanyp otyramyz. Árkez osy qurmetke laıyqty bolyp júrýge, ózgelerge úlgi bolýǵa tyrysamyz. Bizdi jastar jınalǵan túrli jıyndarǵa, merekelerge shaqyrady. Nurekeń týraly estelikterimizben bólisemiz. Onyń erekshe qasıeti týraly synyptastar bas qosqan kezde de aıtyp otyramyz. Oqýshylardy kolhozdyń júgeri men kartobyn jınaýǵa aparǵanda, aýyr qapty ózi arqalap, qyzdarǵa «baıqap júrińder» dep, qamqorlyq tanytatyn.