Jas jubaılardyń otaý kóterý toıynda tilek aıtqan salıqaly bir jeńgeıdiń «Mahabbatpen kóterilgen shańyraq irgesiniń myqty bolýyna – eń áýeli syılastyq, odan keıin – qımastyq negiz bolady» degeni bar edi. Oılap qarasań, unatý men jek kórýdiń arasy – qas-qaǵym sát. Al syılastyq – baltalasań da buzylmaıtyn eń izgi, eń uly sezimderdiń biri. Jalpy, ómirde, onyń ishinde otbasylyq tirshilikte adamdardyń bir-birin syılaýy degenimiz ne? Syılasań, demek súıetin bolǵanyń ba, álde kerisinshe me? Búgingi áńgimemiz de osy tóńirekte bolmaq.
***
Qazaq otbasynda er adam – áýelden-aq asyraýshy, saqtaýshy. Azamattyq tulǵasymen de, qadir-qasıetimen de úı ishindegiler úshin ol – asqar taý esebinde. Al áıel adam – kúıeýiniń tapqanyn usqatyp, otbasynyń berekesin kirgizetin uıytqy. Iaǵnı erli-zaıyptylardyń árqaısysynyń óz orny, óz mindeti bar jáne biriniń sózin biri tyńdaıdy, biriniń oıyna biri qulaq asady. Osynyń ózi – syılastyq, adamnyń adamǵa qurmeti. Osy sezimniń búginde azaıyp bara jatqanyna ne sebep? Erli-zaıyptylardyń bir-biriniń sózine qulaq asqysy kelmeıtini nesi? Kórshisine nemese áriptesine erekshe izetti jubaılardyń bir-birine qarapaıym iltıpat bildirýge qabiletsizdigi qalaı?
Mamandardyń pikirine júginsek, syılaý degenimiz – basqa bir adamdy óziniń barlyq bolmys-bitimimen qabyldaý, shyn mánisinde qandaı bolsa, ony tap sol kúıinde jaqsy kórý. Jubaıynyń minezin ózine unamdy bolatyndaı etip, «biraz ózgertýge» tyrysatyn, onyń betegeden bıik, jýsannan alasa bolǵanyn qalaıtyn adamnyń áreketi kúlkili. Munyń ózi – ekinshi jartysyn syılamaǵandyq jáne ol eshqashan jaqsylyqqa aparmaıdy.
Tujyrym: syılastyqtyń joqtyǵy – eki adam úshin de qorlyqpen para-par. Sondyqtan jubaıyńyzdy syılańyz! Onyń kózqarastarynyń ósip-jetilýine erkindik berińiz. Qımas adamyńyz siz solaı qalaǵandyqtan emes, eń áýeli ózi úshin ómirde birdeńege qol jetkizýge tyrysatyn bolsyn. Qysym jasaý nıetinen aýlaq izet qana syılastyqtyń eń bıik shyńyna jetkizedi.
Mahabbat – eki adamnyń bir-birine tartylysy. Qushtarlyq – adamzat urpaǵyn jalǵastyratyn máńgilik túısiktiń negizi. Al nekeniń negizi – syılastyq. Osy oraıda, meıirim-shapaǵaty kóńil kúıine baılanysty kúıeýdi elestetip kórińizshi. Búgin oǵan áıeliniń kıimi unamaı qalady, erteń bastyǵy kóńilin túsirip jiberedi. Sóıtip, úıde aıǵaı-shý shyǵarady. Sonda onyń mahabbaty qaıda qaldy? Sol sıaqty, sezimi kóńil kúıine táýeldi áıeldi alyp qaraıyq. Búgin kúıeýine kóńili tolmady, óıtkeni oıyndaǵydaı jumysqa turmady, kóp aqsha tappady. Sóıtip, súıikti adamyn qorlaı bastaıdy. Mahabbat aýmaly-tókpeli kóńil kúı men sezimderdiń oıynshyǵyna aınalǵan mundaı neke uzaqqa bara ma? Nekege myzǵymas negiz kerek. Ol negiz – ózara syılastyq.
Tujyrym: Syılastyq qıyn mezette árkimniń óz bet-beınesin saqtap qalýyna múmkindik beredi. Erli-zaıyptylardyń tutas bir bútinge aınalýyna, bir-biriniń shamyna tımesten, árqaısysynyń ózindik qasıetin kórsetýine kómektesedi. Eki adamnyń árqaısysy ózinshe baǵaly jáne qaıtalanbas. Eń ǵajaby, olar – jer betindegi bir-birine eń jaqyn jandar. Syılaı bilý – nekedegi úırenýge turarlyq eń mańyzdy qasıet.
Ózara syılastyq bolǵan jerde erli-zaıyptylardyń árqaısysy jubaıynyń qalaýyna saı, laıyq bolýǵa tyrysady. Syılastyq – jubaılardyń bir-birine usyna alar eń keremet syıy. Otbasyn saqtap qalatyn da sol. Sen ózgeni syılaı otyryp, ómirlik serigiń etip sony tańdaǵanyńdy maqtanysh etesiń. Ózara syılastyqpen órilgen otbasy úshin syrttaǵylardyń eshqandaı soqtyǵýy sóz emes. Mundaı nekeni eshteńe buza almaıdy. Mahabbat pen syılastyq, syılastyq pen mahabbat erli-zaıyptylardy baılanystyratyny sonshalyq, bara-bara eki asyl sezimniń biri ekinshisine ulasyp kete barady.
Negizi, boıjetkenderdiń kópshiligi turmysqa shyǵýdy «baqyt jetýge talpynýdyń sońǵy núktesi» dep esepteıdi. Árıne, bul – túbirimen qate pikir. Sebebi minezderdiń ynaıy sharpysýy, túsinbestik, daý-janjal, bári-bári otbasyn qurǵannan keıin ǵana bastalady jáne shańyraq shattyǵyna syzat túsiretin de – solar. Sondyqtan ózara syılastyq pen súıispenshilikti saqtap qalý shyn mánisinde úlken óner bolyp tabylady.
Tujyrym: fızıka zańdylyǵynyń otbasylyq ómirde paıdasy zor. Iaǵnı qandaı árekettiń bolsyn, ózine para-par áreketti týǵyzatynyn umytpańyz, ózińiz ne isteseńiz, kúıeýińiz de sony isteıdi, oǵan qalaı qarasańyz, ol da sizge solaı qaraıdy. Eger súıetinińiz ras bolsa, ashýmen bolsa da, aýyr sóz aıtpańyz, óıtkeni sóz súıekten ótedi.
Ádette jurt «mahabbat sezimi ǵashyq bolýdan bastap, syılastyq pen qımastyqqa deıingi birneshe kezeńderdi qamtıdy» desedi. Biraq bir-birine ómir boıy aıalaı qarap, qol ustasyp ótetin erli-zaıyptylar da joq emes. Demek olar – syılastyq sezimin boıyna tereń uıalata bilgen jandar. Boıdaǵy izgi sezimderdi qarabaıyr tirliktiń qalqasynda qaldyryp qoımaýǵa siz de kúsh salyńyz. Súıiktińizdiń kóńilin aýlap, áserli demalystar uıymdastyryńyz. Jyly sózder aıtyp, júregin baýrańyz. Ózara qarym-qatynastyń bir saryndy ádetke, kúıbeń tirlikke aınalyp ketýine jol bermeńiz.
Otbasyndaǵy syılastyq pen súıispenshilikti saqtap qalý ońoı nárse emes. Biraq kez kelgen nárseniń eń áýeli ózińdi qolǵa alýdan bastalatynyn bilip qoıyńyz. Tapqyr bolyńyz, tańqaldyra bilińiz, jubaıyńyzdy alǵash ǵashyq bolǵan kezińizdegideı jaqsy kórińiz jáne tap osy adamdy súıip tańdaǵanyńyzdy umytpańyz.
Tujyrym: mahabbatsyz otbasyn qurý múmkin emes. Al syılastyqsyz neke berik bolmaıdy. Al mahabbattary syılastyqqa negizdelgen qos júrekke qorqatyn eshteńe joq. Olardyń otbasylyq kemesi kez kelgen daýyldar men synaqtarǵa tótep bere alady. Óıtkeni bir-birin sheksiz syılaıtyndar ǵana bir-birin shynaıy súıe alady.
(Ǵalamtor materıaldary negizinde ázirlendi)