Syılyq pen syıaqy - egiz uǵym
Gans Hrıstıan Andersen: «Qozǵalý, tynys alý, qalyqtaý, júzý, syılyq berý-alý, zertteý, saıahattaý – mine, ómirdiń máni osy», - depti. Bireýler úshin bul bilgirdiń oıy, ózi jazǵandaı, ertegi sıpatynda qabyldanýy múmkin. Dese de, astarynda talaı paıym-túsinikter tunyp jatyr.
Tarıhnama. Munyń syry ejelgi dáýirlerde jatyr. Jahanǵa áıgili Aleksandr Makedonskıı, Shyńǵysqan, Ámir Temir syndy patshalar dúnıedegi eń aýqatty tulǵalar sanalǵan. Olar ózderiniń dańqyn jan-jaqty paıdalanǵan jáne shyǵarǵan. Dańqty qolbasshylar ózderiniń dańqyn asyrý maqsatynda ár túrli áreketke barǵan. Qasynda júrgen úzeńgilesterine záýlim saraı, qapshyq-qapshyq altyn dınar, taǵy sol sıaqty nárselermen qurmet-razylyǵyn tanytqan. Oǵan dálel retinde 1520-1566 jyldary Osman ımperıasyn bılegen Súleımen Sultandy alýǵa bolady. Ol óziniń bas ýáziri ári kúıeý balasy Ibrahım pashaǵa arnap saraı saldyrǵan desedi. Árıne, bul záýlim ǵımarat altynmen aptalyp, kúmispen qaptalǵany sózsiz.
Erte zamanda sheksiz rızashylyq bildirý ártúrli sıpatta bolǵan. Baı-shonjarlar jibek mata, baǵaly ishik, keıbiri qomaqty tıyn salynǵan qapshyqtar usynǵan. Buny ár eldiń ózindik saltymen, ǵumyr keshken ýaqytymen, daǵdysymen baılanystyrýǵa bolady. Qysqasy, patsha, baı-baǵlan, t.b razylyǵyn túrlishe bildirgen.
Zamanaýı kezeń. Burynǵy bilgir danalar «Syılyq adam men adam arasyn jaqyndastyrady» dep ataly sóz qaldyrǵan. Bizdiń qoǵam naryqtyq aımaqta kún keshýde. Áleýmettik jeliden ata-anasyna, baýyryna, dosyna, syılyq jasap, qýantyp jatqandardy kóremiz. Tańdanyp, tamsanamyz. Osynyń barlyǵy joǵaryda aıtylǵan tarıhtyń damyǵan, jetilgen sabaqtastyǵy desek, artyq aıtpaǵandyq.
Shyǵys halyqtary úshin sapaly tirlik bárinen mańyzdy. Máselen, Japonıa, Ońtústik Koreıada yntalandyrýǵa basa mán bergen. Tipti, aldyńǵy orynǵa shyǵarǵan. Aıryqsha den qoıǵan. Olarda kompanıa, korporasıadaǵylar ártúrli qarajat kóleminde syıaqy taǵaıyndaıtyn kórinedi. Ol jaǵyn ár uıym óziniń ishki qurylymyna saı sheshken. Naqtyraq qansha aılyq mólsherinde beretinin óz erejelerine sáıkes jasaıdy eken. Osy taqylettes dúnıeni AQSH, Túrkıa, Sıngapýr syndy damyǵan elderdiń tájirbıesinen ańǵaramyz. Osyndaı ıgi dástúr elimizge de oıysýda.
Qarjygerler «syıaqy yntanyń artýyna alyp keledi» dep jatady. Tegi, dóp aıtylǵan sóz. Árbir istiń jemisti, básekeniń jeńisti bolýyna jeteleıdi. Sol maqsatqa jetý jolynda qyraýar sharýa atqarylady. Al nátıje dámin tatýdy árkim kókseıdi.
Bıyl Táýelsizdik meıramy qarsyńynda eńbeginiń jemisin kórip, keýdesi medal, orden taǵynyp, marapatqa alyp jatqany qýantady hám qyzyqtyrady. Sondaı bıik dárejede is qylýǵa úndeıdi.
Túıin. Dúnıe júzindegi eń qundy syılyq – Nobel premıasy. Kınoda – Oskar. Osy sıaqty tizim ár salada jalǵasa beredi. Syıaqy men syılyq - egiz uǵym. Muny ıelenýge eńbegi adal, tirligi nyq, isker árbir jan úmitti ári laıyq demekpiz.