Avstralıa ulttyq ýnıversıtetiniń (ANU) ǵalymdary tuzdy sýdy tushshylandyrýdyń bolashaǵy zor, jańa ádisin oılap tapty.
Bul tásildiń eń basty tıimdilgi - sý tushshylandyrý prosesin arzandatady jáne álemniń qurǵaqshylyq jaılaǵan aımaqtaryndaǵy sý tapshylyǵyn sheshýge kómektesýi múmkin, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Bul baǵyttaǵy tehnologıa termıalyq dıfýzıa qubylysyna negizdelgen, ony shveısarıalyq ǵalym Charlz Sorettiń atymen «Soret effektisi» dep te ataıdy. Soret effektisi suıyqtyqtyń quramyndaǵy komponentter ystyq aımaqtan sýyq aımaqqa aýysatyndyǵymen baılanysty órbıdi nemese qalyptasady, sondyqtan ystyq aımaqta bul komponentterdiń konsentrasıasy (shoǵyrlaný deńgeıi tómen) az bolady. Ádette atalmysh proses uzaq ýaqytty alady, dese de ǵalymdar sýdy dıametri mıllımetrlik kóptegen arnalar arqyly ótkizýdi (aıdaýdy) uıǵardy, mundaı amal atalǵan áserdiń paıda bolý ýaqytyn birneshe mınýtqa qysqartqan.
«Tútik arqyly sý ótken saıyn tuzdylyq deńgeıi úsh paıyzǵa tómendeıdi. Zertteý nátıjemiz kórsetkendeı, osy sıkldiń kóptegen qaıtalanýynan keıin teńiz sýyndaǵy tuz mólsheri mıllıonǵa 30 myń bólikten (zattardyń konsentrasıasynyń ólshem birligi) 500-den (tushshy sý úshin shekti mán) deıin tómendeýi múmkin», dep jazdy atap ótti osynaý zertteýge atsalysqan ǵalymdardyń biri Súı Shýk.
Sýdy tushshylandyrýdyń eń kóp taraǵan nemese qoldanylatyn ádisterdiń biri - energıany kóp qajet etetin membranalyq súzgi; bul tehnologıa qymbat materıaldardy paıdalanýdy jáne turaqty tehnıkalyq qyzmet kórsetýdi talap etedi. Sarapshylardyń paıymdaýynsha, bul tehnologıa halyq sanynyń ósýi men klımattyń ózgerýine baılanysty kúrdeli sıpat alatyn sý tapshylyǵy máselesin sheshýge qaýqarsyzdyq tanytady. Jańa ádis qyzdyrý arqyly jumys isteıdi, ol kún energıasyn nemese kondısıoner sıaqty túrli qurylǵylardyń artyq jylýyn paıdalana alady. Ǵalymdar qubyrdyń bir bóligin sýmen 60 gradýsqa deıin qyzdyryp, ekinshisin mınýs 20 gradýsqa deıin salqyndatý arqyly qajetti nátıjege qol jetkizdi. Ǵalymdar alǵashqy komersıalyq prototıptiń segiz jyl ishinde daıyn bolatynyn alǵa tartyp otyr.