Muny shartty túrde jeti juldyz dep otyrmyz. Qazir astronomıa ǵylymy Úrkerdiń úsh júzden astam nemese odan da kóp juldyz shoǵyry ekenin anyqtady. Kózge kórinetin altaýy da nemese jeteýi de úlken-úlken kún tárizdi juldyzdar. Solardyń ishinde sarǵysh nur shashatyn kúnnen birneshe ese úlken juldyz bar. Saqyldaǵan sary aıazdy qysta tas tóbege shyǵyp, sarǵysh nur shashyp jarqyryp turatyn sol juldyz eken.
Qazaq esepshileri kúnniń túnge qatysty uzarý, qysqarý qubylystaryn Úrker top juldyzyna qarap eseptegen. Kún jeltoqsanda – torǵaı adym, qańtarda – qarǵa adym, aqpanda – at adym uzarsa, shildede – shil adym qysqaratynyn anyqtaǵan. Qazaq kúntizbesinde ýaqyt esebiniń Úrker shoqjuldyzy boıynsha júrgiziletin júıesin toǵys esebi dep ataıdy.
Úrkerdiń qazaq astronomıasynda mańyzy zor. Qazaqtyń toǵys esebiniń ózi aı sanaý esebi tárizdi nárse. Úrker kóterilgen soń mal kóteriledi, egin kóteriledi, qozy-laq kóteriledi. Osy kezde soltústik óńirlerde bıdaı kóterilip, dán baılaıdy. Kóterilgen mal semiredi, qozy- laq soıýǵa jaraıdy.
Iá, sonymen kópten tolǵatyp jatqan jeti shoq juldyzynan turatyn Úrker týdy. Aldaǵy ýaqytta kún raıynyń birte-birte salqyndaı beretin kezi bastaldy.
Joǵaryda aıtqanymyzdaı, Úrker sýyqtyń, salqyndyqtyń belgisi. Úrker men aıdyń júrý baǵyty uqsas, ekeýi de shyǵystan batysqa qaraı jyljıdy. Úrker ár aıda bir ret aıdan ozyp shyǵyp otyrady. Ári bir ret bir aýmaqqa kelip, Aımen qatarlasady. Muny aıdyń toǵaýy deıdi. Osydan aıdyń toǵys esebi shyqqan. Bul ár aıdyń taq kúnine týra kelip otyrǵan.
...Sonymen, Úrker kókke kóterilip bara jatyr. Úrkerge qarap aýa raıyn boljaýshylar úshin bul bir sátti kez. Óıtkeni, kóbinde aýa raıyn Úrker men aı toǵysyna qaraı aıyrady. Úrkerdiń ár jaryq juldyzben toǵysýy da aýa raıyna yqpal jasaıdy. Úrker asa tez, shapshań júretin juldyzdar toby.
Osy amalǵa qatysty mynandaı ańyz-áńgime de bar (buryndary da jazǵan bolýymyz kerek): ertede aspanda on eki Úrker turyp, únemi qys bolyp, jaz bolmaıdy eken. Jan-janýarlar qatty qınalǵandyqtan, Jaratýshy Iemiz bir jyly on eki Úrkerdi jerge túsirip, janýarlarǵa Úrkerdi qaıta aspanǵa shyǵarmaı qoıýǵa erik beredi. Túıe úlken tabanymen Úrkerdi baspaqshy bolǵanda, sıyr onan buryn umtylyp basa qalady da, tuıaǵynyń arasynan alty Úrker aspanǵa shyǵyp ketedi. Alty aı jaz, alty aı qys osydan qalypty deıdi. Áli kúnge janýarlar «shirkin, sonda Úrker sıyrdyń jyryq tuıaǵynyń astyna túspeı, túıeniń sańlaýy joq tabanynyń astyna túskende, ómiri qys degendi bilmes edik-aý» dep armandaıtyn kórinedi...
Shildeniń sońǵy onkúndigi bastaldy. Aldymyzda – Tamyz aıy. Tamyz sózi qazaq tilinde «sary» degen maǵynany bildiredi eken. Qazekeń bul aıdy «sarsha tamyz» dep te ataıdy. Sary sarsha – sarǵaıý, jerdiń qurǵap, ósimdikterdiń sarǵaıatyn kezi. Tamyzda egin pisedi. Mal- janǵa jaıly jańbyr jaýady... Ary qaraı Tarazy týady, aýa raıy salqyn tartyp, kúz nyshany bilinedi. Búgin qoldanystaǵy kúntizbe boıynsha, shildeniń 20-sy. Aı esebimen jańa aıdyń 2-si. Qazaqsha tujyrymǵa súıensek, osy aıdyń 7-si. Aldaǵy aptada: (20–26 shilde aralyǵynda) kúnniń qyzýy qaıtyp, eptep jańbyr kórinis beredi. Bul kún salqyndaıdy, kúz keldi degen sóz emes. Jalyndaı sharpyp, ottaı qarıtyn kezder bar alda...