Búgin - Qazaqstannyń halyq jazýshysy, qoǵam qaıratkeri Sherhan Murtazanyń týǵan kúni. Sheraǵańnyń ár jyldardaǵy oı-tolǵanystaryn oqyrmandar nazaryna usynǵandy jón kórdik.
Shyndyqty aqtarylyp aıtý óte qıyn. Bálkim, dúnıede eń qıyny osy shyǵar. Dúnıe dúnıe bolǵaly bul túıin áli sheshilgen joq. Adam shyndyqty aıtpaıyn demeıdi. Aıtaıyn dese qorqady. Biraq Qudaıdy qaıtedi? Qudaı bárin kórip tur ǵoı! Adam Qudaıdy da aldaýdy úırendi.
***
Qaltaı aıtady:
– Órkenıetti elderde adamnyń basy menen isine qaraıdy. Bizdiń elde adamnyń shashy menen tisine qaraıdy, – deıdi. – Shashyń aǵaryp ketipti, tisiń túsip qalypty, aıda, ket, deıdi. Al, basy, aqyly, isi qandaı – baǵalamaıdy.
Osy sotanaqqa soqqy bergendeı, Qaltaı qazir gazet basqaryp otyr. Onysy oryndy...
***
Baı jyldar. Baılyqty beıshara jandar dúnıeqońyzben, aqshamen ólsheıdi. Kóldiń taqyrǵa aınalýy ońaı. Baıdyń paqyrǵa aınalýy ońaı. Al taýsylmaıtyn baılyq, ol – Qudaı o basta peshenege bergen daryn. Sol daryn eńbek etseń ǵana baılyqqa aınalady.
Talant pen daryn tana sútinen emes, ana sútimen darıdy.
***
Qudaı bergen ǵoı. Qazaqstanǵa baılyqty aıamaı-aq. Biraq alýyn aıt. Buıyrýyn aıt.
Maıda-shúıde ury-qarylardan qazir túrme qabyrǵalary qaıysady. Al irileri ustatpaıdy. Ustaýǵa dármen jetpeıdi. Mine, Táýelsizdikke eń qaýipti qasiret osy. Gazet, sirá, qoǵamdaǵy osy keselmen kúres dástúrin toqtatpas.
***
Nostradamýstyń bir aıtqany kelse, bir aıtqany kelmeıdi. Al baıaǵy Móńke bıdiń aıtqanynyń bári kelip tur.
Ala-shubar tilden aryla almadyq. Dúdámaldaý din degen qaptap ketti...
***
Bizdiń ulttyq nıgılıser, óz ultyn mensinbeıtinder, ózbektershe aıtqanda, «qara ıvandar» – óz ishimizde júrgen otarshyldar. Tap-taza, saf sana ýaǵyzdaýshylar emes, ulttyq sanany ýlaýshylar.
***
Zaman túzeler, adam túzelse. Turmysymyz ońalar, aqshamyz da ornyǵar. Úmitsiz shaıtan degen. Tek adamdar ımansyz bolmasa eken. Árkim ataq-dáreje, mansap degendi óz boıyna, óz oıyna, talant-talaıyna shaqtap ólshese, nysap degen qasıetti uǵymdy umytpasa deımin ǵoı. Áıtpese, qazir kóshede kele jatyp, abaılamaı bireýmen qaqtyǵysyp qalsań, akademık bolyp shyǵady. Anaý da akademık, mynaý da akademık. Úlken de akademık, kishi de akademık. Meıli ǵoı, qyzǵanbaıyq. Biraq bul ǵylymdaǵy ınflásıa ǵoı. Osyny nege túsinbeıdi «akademıkti» ońdy-soldy úlestirýshiler? «Akademık» degen ataqqa shynnan laıyqtymyn ba dep bir sát nege oılanbaıdy ataq-dáreje alýshylar? Nege kóz aldaryna Muhtar Áýezovti, Qanysh Sátpaevty elestetpeıdi bir sátke? Óz shama-sharqyn solardyń ulylyǵymen, danalyǵymen nege oısha salystyrmaıdy? Bile bilse, osyndaı akademıkter qorlady ǵoı ǵylymdy da, ulylardy da.
***
Óziń ólme, ózgeni de óltirme. Mine, shyn demokratıa. Mine, shyn adamgershilik, ımandylyq! Al, bul qasıet, Qudaıǵa shúkir, qazaqta bar.
***
«Qyryq jyl qyrǵyn bolsa da qıyspaıdy týysqan» degen ǵoı. Naryq qansha náhan bolsada, aqyldy basshy rýhanı dúnıeni azdyrmas bolar. Rýhy azǵan el – tozǵan el. Ondaı eldi qarǵa-quzǵyn shoqyp ketedi.
***
...Bizde baılyq joq, ony, ásirese, qazir kóbirek sezinip júrmiz. Kerek dese, áli kúnge deıin jeke saıajaıymyz da joq. Úkimettiń bosaǵasyna taman bir saıajaıymyz bolýshy edi, ony osy kúngi Is basqarýshy tartyp alyp, áldekimderge berdi. Meıli, astanada baspanasyz júrgen myńdaǵan qazaqtan janymyz artyq emes shyǵar, áıteýir, baspanasyz emespiz ǵoı...
***
...Bul – otansyzdyq ıdeologıasy. Bul taptyń anasy – aqsha, atasy – saýda. «Kommersanttar úshin óz týǵan eli bolmaıdy» dep Amerıka demokratıasynyń atasy Tomas Djefferson aıtqan. Demek, bulardan ulttyq rýhanıat dámetip, bereke, qaıyr tappaısyń. Bular ulttyq rýhanıat talyqsyp jatsa, aýzyna sý tamyzbaıdy. Onyń esesine shetten kelgen «juldyzsymaqtarǵa» mıllıondardy aıamaı tólep, jatyp tósek, jaıylyp jastyq bola qalady.