Búgin - Halyq jazýshysy, Memlekettik syılyqtyń ıegeri Sherhan Murtazanyń týǵan kúni
«Egemen Qazaqstanǵa» Sheraǵań basshylyq jasaǵan tusta ataqty oıshyl, tanymdyq prozanyń perisi Asqar Súleımenovtiń «Shashylyp túsken tirkesteri» jarıalanyp, qoǵamnyń oı-sanasynda dúmpý týǵyzǵan edi. Sodan beri osy tirkes sóz aınalymyna enip, arakidik baspasózde qoldanylyp keledi. Biz de sol úzdik úrdistiń úzigin úzip almaý maqsatynda ony jańǵyrta otyryp, Sheraǵańnyń ár jyldardaǵy oı-tolǵanys, kózqarastarynyń yqshamdalǵan túrin jınaqtap, oqyrmandar nazaryna usynǵandy jón kórdik. Sańlaqtyń semser sózin saǵynǵan shyǵarsyzdar.
***
...Bul – otansyzdyq ıdeologıasy. Bul taptyń anasy – aqsha, atasy – saýda. «Kommersanttar úshin óz týǵan eli bolmaıdy» dep Amerıka demokratıasynyń atasy Tomas Djefferson aıtqan.
Demek, bulardan ulttyq rýhanıat dámetip bereke, qaıyr tappaısyń. Bular ulttyq rýhanıat talyqsyp jatsa, aýzyna sý tamyzbaıdy. Onyń esesine shetten kelgen «juldyzsymaqtarǵa» mıllıondardy aıamaı tólep, jatyp tósek, jaıylyp jastyq bola qalady.
***
Akademıa kóp, akademıkter kóp. Ǵylym... shóp jep, jem jep, sút bermeıtin sıyr sıaqty.
***
Jan-jaqtan toryǵan ajaldy jolatpaı Qorqyt ata qobyzyn kúndiz-túni tebirentip-aq kelip edi... Átteń-aı, bir sátke qalǵyp ketip, qobyzdyń úni óship qalǵanda, qasıetti babany jylan shaǵyp óltirdi.
Sol qobyzdyń shyn aty – Rýhanıat.
***
Gazet jumysy – bir jaǵynan, jazýshynyń dosy. El kóresiń, jer kóresiń, san túrli adamdarmen kezdesesiń. Shyǵarmaǵa jem tabylady.
Gazet – bir jaǵynan, jazýshynyń jaýy. Oıyńda júrgen, kókiregińdi kernegen dúnıeni alańsyz otyryp jaza almaısyń. Udaıy ottyń ishinde júresiń. Túnde de tynym joq. Gazet kesh shyǵady. «Halyqqa bir tıyn paıdasy joq, kúnde bas qosqan jıyn bolady». Ól-tiril, sondaǵy baıandamany, bastyqtardyń kópirme sózderi tańerteń gazettiń betinde bolýy kerek. Áıtpese, basyń ketedi. Sóıtip júrip men bastap qoıǵan povesimdi aıaqtaı almadym.
Al Oralhan sol sapardan biraz jyl keıin «Qum minezi» degen poves jazdy. Mine, jazý! Jazsań – osylaı jaz...
***
Aı men juldyz bolmasa, qarańǵy túnde adamdar adasar edi.
Óner dúldúlderi bolmasa, myna kúıbeń tirshilikte adamdardyń kóńilin kir basar edi.
Adamdardyń janyn ystanǵan kirden tazalap júrgen Uly Usta – Nurǵısa – tań aldynda juldyzdarmen birge sóndi.
Endi biz Nurǵısany ylǵı da aspanda Tańsholpannyń janynan kóretin bolamyz.
***
Shyndyqty aqtarylyp aıtý óte qıyn. Bálkim, dúnıede eń qıyny osy shyǵar. Dúnıe – dúnıe bolǵaly bul túıin áli sheshilgen joq. Adam shyndyqty aıtpaıyn demeıdi. Aıtaıyn dese qorqady. Biraq Qudaıdy qaıtedi? Qudaı bárin kórip tur ǵoı! Adam Qudaıdy da aldaýdy úırendi.
***
Baı jyldar. Baılyqty beıshara jandar dúnıeqońyzben, aqshamen ólsheıdi. Kóldiń taqyrǵa aınalýy ońaı. Baıdyń paqyrǵa aınalýy ońaı.
Al taýsylmaıtyn baılyq, ol – Qudaı o basta peshenege bergen daryn. Sol daryn eńbek etseń ǵana baılyqqa aınalady.
Talant pen daryn tana sútinen emes, Ana sútinen darıdy.
***
Nostradamýstyń bir aıtqany kelse, bir aıtqany kelmeıdi. Al baıaǵy Móńke bıdiń aıtqanynyń bári kelip tur.
Ala-shubar tilden aryla almadyq. Dúdámaldaý din degen qaptap ketti...
***
Shyn jazýshynyń kózi kókireginde bolady.
***
Bizdiń aýylda, myna Jýaly degen jerde qalyń egindi shóp basyp ketken keıbir jyldary. Aram shóp. Sol qalyń shóptiń arasynan anda-sanda bir bıdaı, bir arpa qyltıyp-qyltıyp kórinetin. Jazýshylar odaǵy da sondaı ma, sany kóp… Sol sapaǵa aınalsa deısiń.
***
Búkil qazaqqa tán ataqty adamdardyń toılary tek sol adamnyń týǵan jerinde ǵana toılanatyn ádet paıda boldy...
***
Aıtýǵa – uıat, aıtpasań – qıanat.
***
Zań – memlekettiń toǵyz qabat, tor kózdi saýyty.
***
Aqıqat adal aıtystan týady.
***
Demokratıa – júgensizdik emes.
Bostandyq – júıesizdik emes.