Ortalyq Qazaqstannyń kórnekti eskertkishteriniń shyǵý tarıhynan syr shertedi
Almaty qalasynda «Á.H. Marǵulan atyndaǵy Arheologıa ınstıtýtynyń eńbekteri» atty serıalyq basylymynyń ekinshi tomynyń tusaýkeseri ótti. Kitap qazynaǵa toly Saryarqa dalasynan tabylǵan 250-den astam tas músinderdiń tarıhynan syr shertedi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Ortalyq Qazaqstannyń tas músinderi (zerttelý tarıhy)» dep atalatyn kitaptyń ekinshi tomynda Saryarqanyń qola dáýirinen orta ǵasyrlarǵa deıingi kezeńdi qamtıtyn tas músinderi jaıly maǵlumattar bar. Ortalyq Qazaqstan arheologıalyq ekspedısıasy statýarly eskertkishterge keshendi zertteý jumystarynyń nátıjesinde jan-jaqty tarıhnamalyq taldaý berilgen. Basylymnyń ereksheligi – qazaq dalasyndaǵy eskertkishterdiń qatary keıingi qola jáne saq dáýiriniń tas músinderi shoǵyrlanǵan Aqsaı kesheni, túrki dáýiriniń Jylysaı kesheni men Bórili eskertkishi, qypshaq kezeńiniń ǵıbadathanalary Abylaı, Myrjyq, Jińishke jáne basqa kóptegen tas músindermen alǵash ret tolyqty. Sondaı-aq belgili otandyq arheolog Mır Qadyrbaevtyń zertteýleri ǵylymı aınalymǵa engizildi.
Kitaptyń qosalqy avtorlary t.ǵ.k., tas jáne paleometall dáýiri arheologıasy bóliminiń bas ǵylymı qyzmetkeri Joldasbek Qurmanqulov, t.ǵ.d., Kemerovo Memlekettik Ýnıversıtetiniń arheologıa kafedrasynyń profesory Lúbov Ermolenko, t.ǵ.k., tas jáne paleometall dáýiri arheologıasy bóliminiń ǵylymı qyzmetkeri Ásem Qasenova elimizde júrgizilgen arheologıalyq zertteýlerdiń tyń nátıjeleri negizinde jaryqqa shyǵardy.
Bul eńbek Ortalyq Qazaqstan arheologıalyq ekspedısıasynyń júrgizgen zertteý jumystarynyń nátıjelerine arnalǵan. Kitap eki taraýdan turady. Birinshi taraýy Ortalyq Qazaqstan arheologıalyq ekspedısıasy Saryarqa tas músinderine júrgizgen zertteý tarıhyna, ekinshisi – Ortalyq Qazaqstannyń kórnekti eskertkishteriniń shyǵý tarıhyna arnalady.
"Zertteý barysynda «Qazaq arheologıasynyń negizin qalaýshy ǵalym Álkeı Marǵulannyń jaryq kórgen eńbekteri men arhıv qujattarynan Saryarqaǵa tıesili 115-ke jýyq tas músinderiniń syzbalary men fotosýretteri belgili boldy. Solardyń qatarynda búgingi kúnge deıin qaıta júrgizilgen 80-nen astamyn anyqtaý múmkin bolmady. Jalpy qazirgi tańda Saryarqada 357 tas músin belgili bolyp otyr. Onyń ishinde Ejelgi tas músinderdi ornatý dástúri keıingi qola dáýirinen bastaý alady dep jazylǵan Álkeı Marǵulannyń eńbekterinde. «Qoıtas» dep ǵylymǵa engizgen meńgirlerdiń sany 101 bolsa, 29 saq tas músini, qalǵany túrki jáne qypshaq dáýirine jatqyzylyp otyr» – dedi kitaptyń qosalqy avtorlarynyń biri arheolog-ǵalym Ásem Qasenova.
Sondaı-aq eńbekte arheologıalyq muralarǵa monıtorıń júrgizý jáne eskertkishterdiń saqtalý dárejesin baǵalaýda Qazaqstannyń belgili tas músinderine qaıta resmı túrde qujattandyryldy.
Jıynda ǵalymdar Ortalyq Azıadaǵy músindik eskertkishterdi zertteýdiń ózekti máseleleri men perspektıvalary jaıly sóz qozǵady.