Bıyl bul maqsatqa 1,3 mlrd teńgeden astam qarajat qarastyrylǵan.
Qazaqstan Úkimeti saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna áleýmettik kómek retinde qarjylaı kómek kórsetti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«31 mamyr - Saıası qýǵyn-súrgin jáne asharshylyq qurbandaryn eske alý kúni. 2003 jyldan bastap Qazaqstandaǵy saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna birjolǵy aqshalaı ótemaqy jáne arnaıy memlekettik járdemaqy retinde 16,1 mlrd teńge tólendi. Bıyl bul maqsatqa 1,3 mlrd teńgeden astam qarajat qarastyrylǵan», - delingen Eńbekmıni baspasóz qyzmetiniń habarlamasynda.
1921-1954 jyldar aralyǵyndaǵy kezeńde «halyq jaýlaryn» anyqtaý saıasatynyń saldarynan Qazaqstanda 100 myń adam sottaldy, olardyń 25 myńy eń joǵary jazalaý sharasy – atý jazasyna kesildi.
Mıllıondaǵan qazaqstandyq 1932-33 jyldary asharshylyqtyń qurbany boldy.
Respýblıka aýmaǵynda GÝLAG qurylymynyń eń iri lagerleri – ALJIR, Steplag, Karlag boldy. Qýǵyn-súrgin jyldary Qazaqstan lagerlerine 5 mln-nan astam adam jer aýdaryldy. Keıbir málimetter boıynsha, tutqyndardyń jalpy sany bul sannan edáýir kóp.
1930-1940 jyldary Qazaqstan mıllıondaǵan keńes azamaty úshin deportasıa orny boldy. 1937 jyldyń kúzinde respýblıkaǵa júzdegen myń kárister, túrikter, ırandyqtar, kúrdter men ázirbaıjandar qonys aýdardy. Sondaı-aq, Uly Otan soǵysy jyldarynda elge nemister, grekter, sheshender, ıngýshtar, qarashaılar, balqarlar, qyrym tatarlary jáne basqa da halyqtar jer aýdaryldy. Olardyń sany 1 mıllıon 200 myńnyń shamasynda.
Qoldanystaǵy zańnamaǵa sáıkes, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna jáne saıası qýǵyn-súrginnen zardap shekken dep tanylǵan azamattarǵa 2003 jyldan bastap birjolǵy aqshalaı ótemaqy tólenedi.
«2003-2021 jyldar aralyǵynda respýblıkalyq búdjetten 2,9 mlrd teńge somasynda birjolǵy aqshalaı ótemaqy tólendi. Ótemaqy mólsheri 2 385 teńge men (3/4 AEK) 318 000 teńge (100 AEK) aralyǵynda. 2022 jylǵa respýblıkalyq búdjette atalǵan maqsattarǵa 2,1 mln teńge qarastyrylǵan», - dep habarlady QR EHÁQM Áleýmettik kómek departamentiniń dırektory Asqar Nıazov.
Budan basqa, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryna, sondaı-aq saıası qýǵyn-súrginnen zardap shekken, múgedektigi bar nemese zeınetkerler bolyp tabylatyn adamdarǵa áleýmettik tólemderdiń ózge de túrlerine qaramastan 1,07 aılyq eseptik kórsetkish mólsherinde (2022 jyly-3 403 teńge) arnaýly memlekettik járdemaqy tólenedi.
«2005 jyldan bastap 2021 jylǵa deıingi kezeńde respýblıkalyq búdjetten 13,2 mlrd teńge somasynda arnaýly memlekettik járdemaqy tólendi. 2022 jyly arnaýly memlekettik járdemaqy tóleýge 1,3 mlrd teńge josparlanǵan. Bıylǵy 1 mamyrdaǵy jaǵdaı boıynsha, 29 648 jappaı saıası qýǵyn-súrgin qurbany jáne saıası qýǵyn-súrginnen zardap shekken azamat arnaýly memlekettik járdemaqy aldy», - dedi Asqar Nıazov.
Aqtalǵan azamattardyń, sondaı-aq saıası qýǵyn-súrginnen zardap shekken dep tanylǵan, múgedektigi bar nemese zeınetker bolyp tabylatyn adamdardyń birinshi kezekte:
- bas bostandyǵynan aıyrý oryndarynda ustalǵan, jazasyn ótegen, basqa eldi mekemenderge jiberilgen, arnaıy eldi mekenderde erkindigi shektelip, májbúrli eńbekpen aınalysqan jáne májbúrlep psıhıatrıalyq mekemelerde emdeýde bolǵan ýaqytynyń úsh ese mólsherde zeınetaqy alý úshin qatysý ótiline eseptelýine;
- olarǵa yńǵaıly ýaqytta kezekti eńbek demalysyn alý, sondaı-aq jylyna eki aptaǵa deıingi merzimge jalaqysy saqtalmaıtyn qosymsha demalys alý;
- telefondardy birinshi kezekte ornatý;
-Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáıkes qarttar men múgedektigi bar adamdarǵa arnalǵan ınternat-úılerge birinshi kezekte ornalastyrý, olarda tolyq memlekettik qamtamasyz etýde turý;
- protezdik-ortopedıalyq buıymdarmen jeńildikpen qamtamasyz etý;
- ońaltýǵa baılanysty máseleler boıynsha advokattardan tegin keńes alýǵa quqyǵy bar.
Budan basqa, jergilikti atqarýshy organdar jergilikti ókildi organdardyń sheshimi boıynsha saıası qýǵyn-súrginderge ushyraǵan jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasyna sáıkes aqtalǵan adamdarǵa materıaldyq jáne basqa da kómek túrlerin kórsetý jóninde jergilikti búdjetter esebinen qosymsha sharalar belgileýge quqyly.
Jyl saıyn Saıası qýǵyn-súrgin jáne asharshylyq qurbandaryn eske alý kúnine oraı jergilikti atqarýshy organdar saıası qýǵyn-súrgin qurbandary men zardap shekkenderge birjolǵy materıaldyq kómek kórsetedi.
2022 jyly jergilikti búdjet qarajaty esebinen 8 232 azamatqa 3 278 teńgeden 47 700 teńgege deıingi mólsherde 182 mln teńge somasynda birjolǵy materıaldyq kómek kórsetiledi.