2024 jyldyń tamyz aıynda Qazaqstanda eýronyń netto-satylymy (satý kólemi men satyp alý arasyndaǵy aıyrmashylyq) shildemen salystyrǵanda 88%-ǵa, al 2023 jyldyń tamyzymen salystyrǵanda 92%-ǵa tómendedi. Bul quldyraý 2018 jyldan bergi eń tómengi kórsetkish bolyp otyr. Eýroǵa degen suranystyń mundaı tómendeýi qazaqstandyq qarjy naryǵyndaǵy mańyzdy ózgeristerdi ańǵartady.
Eýroǵa suranystyń tómendeýiniń negizgi sebepteri:
Eýro baǵasynyń qymbattaýy. Tamyz aıynda eýronyń quny 2,2%-ǵa ósken. Valútanyń qymbattaýy qazaqstandyqtardyń eýro satyp alýǵa degen qyzyǵýshylyǵyn azaıtyp, suranysqa keri áser etti. Baǵanyń ósýi azamattardyń eýro alýyn shekteýge nemese tolyq bas tartýyna ákelýi múmkin.
Ekonomıkalyq turaqsyzdyq. Qazaqstandaǵy ınflásıanyń joǵary deńgeıi, álemdik naryqtaǵy turaqsyzdyq jáne ishki ekonomıkalyq belgisizdik halyqtyń qarjylyq sheshimderine aıtarlyqtaı áser etti. Azamattar eýroǵa qaraǵanda, rúbl nemese dollar sıaqty valútalarǵa senim artyp, basqa naryqtarǵa bet burǵan sekildi. Rúblge degen suranystyń ósýi osyǵan dálel bola alady.
Týrızm men halyqaralyq saýdanyń áseri. Ádette eýroǵa suranys shetelge saıahattaý, eýropalyq naryqtaǵy ınvestısıalar nemese saýda-sattyqpen baılanysty bolady. 2024 jyly álemdegi geosaıası turaqsyzdyq, pandemıadan keıingi ekonomıkalyq qalpyna kelý kezeńi jáne qazaqstandyqtardyń halyqaralyq naryqtarǵa qatysýynyń azaıýy eýroǵa suranystyń tómendeýine sebep bolǵan bolýy múmkin.
Sonymen qatar, 2024 jyldyń tamyzynda rúblge suranystyń artýy baıqaldy. Bul ósim 2022 jyldyń naýryz aıynan beri alǵash ret tirkelip otyr. Rúblge degen qyzyǵýshylyqtyń artýyna birneshe sebep bar:
Reseımen tyǵyz ekonomıkalyq baılanystar. Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy saýda-sattyq kóleminiń artýy, sondaı-aq reseılik taýarlarǵa suranystyń ósýi rúblge degen qajettilikti kúsheıtti.
Inflásıa men paıyzdyq mólsherlemelerdiń áseri. Rúbldiń baǵamy turaqty bolyp, eýroǵa qaraǵanda qoljetimdi bolǵandyqtan, bul qazaqstandyqtardyń rúbl satyp alýǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrdy.
Sarapshylar Eýroǵa suranystyń kúrt tómendeýi valútalyq naryqqa aıtarlyqtaı ózgerister engizýi múmkin deıdi. Bankter men aıyrbastaý oryndary eýro operasıalaryn qysqartyp, basqa valútalarǵa, ásirese rúbl men dollarǵa kóbirek kóńil bólýi yqtımal.
Qazaqstan azamattary ınvestısıalyq jáne saýda-sattyq sheshimderinde eýroǵa qaraǵanda, rúbl men dollardy artyq kórip, osy valútalarǵa kóbirek senim artady. Bul úrdis halyqaralyq saýda qatynastaryna da áser etýi múmkin.
Eýroǵa suranystyń tarıhı tómendeýi – ekonomıkalyq faktorlar, valútalyq baǵamdardyń ósýi jáne tutynýshylyq minez-qulyqtaǵy ózgeristerdiń nátıjesi. Qazaqstanda rúblge degen suranystyń artýy osy ózgeristerdiń bir bóligi ǵana. Aldaǵy ýaqytta bul úrdister qazaqstandyq ekonomıkalyq saıasat pen qarjy naryǵyna jańa yqpalyn tıgizýi yqtımal.