Qaýip qaıdan?
HHİ ǵasyr sandyq tehnologıa men servıstik qyzmetter dáýiri desek te...
Bizdiń zaman ózgeshe. Kúnine túrli jańalyq, túrli ózgeris bolýda. Internet alysty jaqyndatyp tur. Aıshylyq alys jerden jyldam habar alǵyzýda. Tehnologıa tilin bilgenniń dáýreni júrip jatyr. İT, elektrondy qyzmet, sandyq formasıa jáne t.b. dúnıeler alǵa ozdy. Adam kompúterdi urshyqsha ıirýde. Robottar zamany kele jatqan sıaqty. Búıte berse, ǵaryshqa qarapaıym jandar óziniń jekemenshik qurylǵysy arqyly ushatyn kún de alys emes-aý?!
Qazir barlyq tirlik elektrondy formatta júzege asýda. Instagram, Watsapp, Facebook, Viber syndy áleýmettik jelini qoldanbaıtyndar kemde-kem. Ár azamat sıfrlyq qyzmetterdi paıdalanatyny anyq. Qaǵazbastylyqtan arylyp kelemiz. Bul proses AQSH, Ońtústik Koreıa, Sıngapýr syndy ozyq tehnologıaly elderde jolǵa qoıylǵan. Úıden shyqpaı, kez kelgen tólemdi qolyndaǵy telefony arqyly iske asyryp otyr. Aıaq aýyrtyp, sharshap- shaldyǵýdyń keregi joq. Jalpy, álem osy baǵytqa qaraı dendep enip bara jatqan sıaqty. Osyǵan oraı, elektrondy álemniń qudireti men aldaǵy berer kádesine oı júrgirtýdi jón kóremiz.
SMART ÚI
Qazirgi zamannyń úıleri tym basqasha. İrgetasynan shatyryna deıin oılastyrylǵan. Jáı ǵana jer jaǵdaıyna beıimdelip qoımaǵan. Qaıta adamnyń yńǵaıyna qaraı oılastyrylǵan. Bir sózben aıtqanda, aqyldy úıler sanalady. Buryn ıesiniń kelgenin ıt biletin. Alystan sezip, oınaqshyp úretin. Búginde tabıǵattyń jandy zattary jansyzǵa oıysqandaı. Endigi jerde úı ıesi alystan kele jatqannan qaqpa ashylady. Arnaıy ýaqytqa qoısańyz, sol ýaqytta jaryq janady. Tósek, kereýet jıyrylyp, otyratyn bolsańyz, soǵan saı qyzmet qylatyn túri bar. Bolashaqta osy atalǵan dúnıeler shytyrman oqıǵadaǵy fılm sújetiniń jelisi emes, shynaıy oqıǵa bolatyn jaıy bar.
Baspana - árbirimiz úshin materıaldyq qundylyq. Onyń adam balasyna qyzmeti zor. Sonyń ýaqyt aǵymymen jetilip ósip-órkendegeni qýantady. Eger de úı ıesin sezetin qurylǵy jetile túser bolsa, nur ústine nur bolady. Osynyń jetistigin tómendegideı toptastyramyz.
Dálirek:
- Yńǵaıly.
- Ómirdi jeńildetedi.
- Kóńil serpiledi.
- Úlken kómek.
Bizdiń dáýirimiz ǵylymı progrestiń alǵa serpilgen shaǵy. Dál osylaı tujyrymdasaq, shataspaımyz. Óıtkeni, adam osyǵan jaqyndap barady. Kún saıyn qolaılylyqty izdeımiz. Barynsha yńǵaıly ǵumyr keshkimiz keledi. Sonyń arqasynda kóńilimiz serpile túsedi. Eń bastysy, úlken kómek. Ásirese, jalǵyz-jarym ǵumyr keshetin úlken kisiler syrttan bireýdi izdep sabylmaıdy. Onyń qyzmetin smart úıdegi aqyldy qurylǵy atqarady. Bálkim, ol robottyń balamasy nemese naq ózi bolar, onysyn ýaqyt kórsetedi.
Búgingi tańdaǵy úıdiń quramynda qoıma, jertóle, garaj syndy dúnıelerge de smart sózi qoldanylyp keledi. Tańerteń garajdyń esigi ózdiginen ashylyp, jeńil kóligińiz daıyn tursa, siz baryp otyryp aıdap kete berseńiz, óte sharapatty bolar edi.
SMARTFON
Qazir barlyq isti smartfonmen tyndyramyz. Áleýmettik jeli arqyly bar sharýany shalqaıtamyz. Qoǵamdaǵy kúrmeýli túıindi de pikir jazyp sheshýge tyrysamyz. Barsha fılmdi osydan kóremiz. Qyzyq kınokartına bolsa, soǵan úńilemiz. Tipti smartfonsyz kúnimiz atyp, keshimiz batpaıtyn sıaqty. Bala da, qarıa da telmirip baramyz. Sóıleýden qalýdamyz. Kisimen dastarhan basynda otyryp telefon shuqylaımyz. Kisiniń kóńili úshin ǵana qolymyzdan ázer tastaımyz. Onyń ózin qarsy taraptaǵy jan ótingende ǵana isteımiz.
Smartfondy qoldanǵan jaqsy. Onyń esh sókettigi joq. Biraq kún uzaqqa 5-6 saǵat bas almaı otyra berý aýrýshańdyqqa ushyratady. Ǵalymdar kompúter aldynda eń uzaq degende 1,5-2 saǵatqa otyrýǵa keńes beredi. Sonyń arasynda birneshe ret 15–20 mınýtqa úzilis jasaǵan abzal kórinedi. Áıtpese, júıke tozyp, bel omyrtqanyń aýrýyna dýshar etedi.
Tańerteń de kisini smartfon oıatatyn boldy. Jatarda qalyń uıqy qushaǵyna engenshe qoldan tastamaımyz. Únemi basymyz aýyrady. Keıde ne aıtyp, ne qoıǵanymyzdy ańǵarmaımyz. Aqparat kóp, súzgi az. Sondyqtan mı tez sharshaıdy. Munyń da aldyn alyp, belgili bir sátte ǵana telefon qoldaný kerek. Sebebi, kez kelgen jańa tehnologıanyń paıdasy men zıany birdeı. Osyny esten shyǵarmaıyq!
ROBOT
Kókeıdi tesken birnárse bar. Ol – robot. Adamnyń artyqshylyǵy azaıyp, tehnıkanyń qýaty artty. Bul da ózekti dúnıe. 2050 jylǵa deıin robottehnıkanyń qaryshtap damyǵanyn kóremiz. Olar Japonıa, Ońtústik Koreıada daıashy, HQKO mamany, aýla sypyrýshy, qoǵamdyq tártip saqshysy syndy birqatar isterdi atqarady. Biraq pılottyq joba retinde qolǵa alynǵan.
Robottyń adamzatqa paıdasy men zıany birdeı. Buǵan talas kóp bolýy yqtımal. Deıturǵanmen, jasandy ıntellekten qashyp qutyla almaıtynymyz anyq. Sol sebepti de, kádeli men kedergi jaqtaryna nazar aýdaramyz.
Paıdasy:
- Járdemshi.
- Sharýany jeńildetedi.
- Baǵdarlamamen basqarylady.
Zıany:
- Kisini jalqaý etedi.
- Naýqasqa dýshar etedi.
- Adamzattyń basqarylýynan shyǵyp ketýi múmkin.
Sonda da robotqa ıek artamyz. Bar sharýany jasaıdy dep senemiz. Eń bastysy, temir qurylǵyǵa baǵdarlama ornatyp qoısańyz, bárin jasaıdy. Alaıda, bir kúni adamnyń basqarylýynan shyǵyp qalsa, dúnıeni tóńkeredi. Al onyń zalaly kúlli dúnıege aýyr tıedi. Tym aqyldy bireý, adamǵa baǵynbaıtyn ózdiginen sheshim qabyldaıtyn tetigin oılap tapsa, ony qalaı toqtatasyz?!
Jasandy ıntellekt sezim, oılaý, kóńil kúıdi bere almas. Ony jasap shyǵarǵan kúni ne bolatynyn kim bilsin? Biraq artyq qylamyz dep tyrtyq qylyp alyp júrmelik! Bul dúnıede pendeniń oıy ushqyr. Tabıǵattyń zańdylyǵyna saı bolyp, solaı qalǵanyn qalar edik.
Túıin
Bul ǵalamda bar jańalyqty adam oılap tabýda. Bir jaǵynan, sonyń zardabyn da tartyp jatyr. Álgi oılap shyǵarylǵan zattar ekologıalyq turǵydan taza bolmaı tur. Tabıǵı ónimnen alshaqtap baramyz. Barsha tutynatyn zattar jasandy. Sondyqtan bolashaqty oılasaq, tabıǵı qubylys úrdisin buzbaıyq. Jasyl jelekti otap, ózen-kóldi qurǵatyp, orynyna záýlim ǵımarat, mekeme sala berýdiń qanshalyqty qajeti bar. Zaman damyǵan saıyn adam bir-birimen qarym-qatynastan ajyrady. Bárimiz áleýmettik jelide bireý bir pikirdi bastap jazsa, solaı oılaıtyn jaǵdaıǵa jettik. Órkenıettiń sońy nege aparatynyn kim bilsin?!
Biz órkenıetke qarsy emespiz. Eń bastysy, tarazynyń basyn teń ustaý kerek. Sonda «quda da tynysh, qudaǵı da tynysh». Jer beti shytyrman fılmderdegi «Zombıler eli» emes. Jer - jumyr basty pendeniń jaryq álemdegi jumaq mekeni. Osyny umytpaıyq. Bir sózben topshylaǵanda, shýaqty kúnder alda dep ılanamyz.