Qosmoıyndy nemese «Qossaz» dombyra – álemdegi eń kóne mýzykalyq aspaptardyń biri
Budan jarty ǵasyr buryn Bıdaıyq asar qalashyǵynyń ornyn qazǵanda shyqqan «Qossaz» dombyrasy eki jyl buryn Reseı mýzeıinen tabylǵan edi. Jádigerdi elge belgili arheolog Ázilhan Tájekeev tapqan bolatyn. Bizdiń zamanymyzdaǵy tórtinshi ǵasyrǵa tıesili «Baba dombyra» endi álem ǵalymdarynyń da nazaryn aýdara bastaǵan, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz «Habar 24» telearnasyna silteme jasap.
Qosmoıyndy nemese «Qossaz» dombyra – álemdegi eń kóne mýzykalyq aspaptardyń biri. Túpnusqasy Reseıdiń Shyǵys murajaıynyń qorynda saqtaýly tur. Al Qyzylorda oblystyq mýzeıine onyń kóshirmesi qoıyldy. Ǵalymdardyń aıtýynsha, ótken ǵasyrdyń 70-jyldary Horezm ekspedısıasynyń oljasyna aınalǵan qundy jádiger bizdiń zamanymyzdaǵy IV ǵasyrmen merzimdeledi.
«Elimizge belgili arheolog Ázilhan Tájekeev ol kisi Reseı Federasıasynyń shyǵys mýzeıinde bolyp, arnaıy zertteý jumystaryn júrgizip, osy dombyrany qoldan ózi qoldap jınaǵan bolatyn. Sóıtip, úlken jańalyq qylyp shyǵardy. Bul «Baba dombyra» degen atqa ıe úlken qundy dúnıe. Bul dúnıe Syr elinde tabylǵandyqtan osy Syr eliniń mýzeıinde Qyzylorda oblysynyń aınasy sanalatyn oblystyq mýzeıde turý kerek dep sheshtik», – deıdi oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıiniń bólim meńgerýshisi Áıgerim Bekqulıeva.
Kezinde Monǵolıadan tabylǵan shekti aspap bizdiń zamanymyzdaǵy VII ǵasyrǵa jatqyzylyp, «Ata dombyra» atalyp ketse, Syr elindegi qos moıyndy aspaptyń tarıhy odan 3 ǵasyrdaı erte ekenin eskergen arheologtar «Baba dombyra» deýge tolyq negiz bar, deıdi. Jáne bul týraly Ázilhan Tájekeevtyń ǵylymı jarıalymyna norvegıalyq ǵalymdar da qyzyǵýshylyq bildirip, óz zernteýlerine qosqan.
«Bul maqala joǵary reıtingili jýrnalda jarıalandy. İzin ala Izraıldiń, Anglıanyń gazetteri bul jaıly jan-jaqty jazyp jatyr. Ol maqalalardan baıqaıtynymyz Santon Hý obasyndaǵy lıranyń atasy tabyldy. Sonyń túpki nusqalary shyǵyp jatyr. Qazaqstan terıtorıasynan 4 myń shaqyrym qashyqtyqta degen sıaqty tańqalyspen qazir BAQ jazyp jatyr. Bul bir jaǵynan bizdiń jerimizde tabylǵan osy jádigerdiń Eýropamen baılanys bolǵanyn dáleldeı túsetin taǵy bir derekterdiń biri dep aıtýǵa bolady», – dedi tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, PhD doktor Ázilhan Tájekeev.
Kóne «Qossaz» dombyra Anglıadaǵy Satton-Hý obaly qorymynan tabylǵan lıra aspabynan da birneshe júzdegen jylǵa kóne ekeni naqtylanǵan. Mundaı qundy jádigerlerimizdiń qatary aldaǵy ýaqytta tipti kóbeıýi múmkin. Óıtkeni Reseıdiń ǵylymı ortalyqtary men murajaılarynda keńinen zertteýdi qajet etetin 700-ge jýyq aǵash buıymdardyń bólshekteri bar.