Qazaqstandaǵy joǵary oqý oryndary arasynda alǵash bolyp Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetine «Alashorda isi. 1920-1940 jyldar. Qujattar men materıaldar» atty 12 tomdyq eńbek tartý etildi, dep habarlaıdy aqshamnews.kz.
Memlekettik deńgeıde qolǵa alynǵan bul jobaǵa Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń qoldaýymen jáne Memlekettik keńesshi Erlan Qarınniń jetekshiligimen úlken mán berildi.
Alash qozǵalysynyń tarıhyna qatysty arhıv materıaldarynyń kópten kútken jınaǵy QyzPU Basqarma Tóraǵasy – Rektory Gúlmıra Qanaıǵa Memlekettik keńesshi Erlan Qarınniń bastamasymen tabystaldy. Bul jınaqty daıyndaýǵa 30-dan astam tarıhshy, arhıvshi jáne arheograf atsalysqan. Qyzdar ýnıversıtetiniń oqytýshysy, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent, Qazaqstandaǵy 20-40 jyldardaǵy qýǵyn-súrginge ushyraǵandardy aqtaý jónindegi komısıa múshesi bolǵan Berlibaev Erdáýlet Turbekuly da jınaqtyń jazylýyna atsalysqan. 2020-2023 jyldary Prezıdent Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń tapsyrmasymen qurylǵan komısıanyń qyzmetine 425 ǵalym, onyń ishinde aımaqtardan kelgen 260 zertteýshi jumyldyryldy. Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıtetine bul týyndynyń syıǵa berilýi – tarıhı mánge ıe.
«Bul eńbekte Alash qozǵalysynyń tarıhy, onyń qaıratkerleriniń ómiri men qyzmeti, sondaı-aq Qazaqstannyń táýelsizdigi jolyndaǵy kúreske qosqan úlesi arhıvtik qujattar arqyly jan-jaqty ashyp kórsetilgen. Endi búgingi sóz etip otyrǵan kitaptardyń birinshisiniń taqyryby – «Alash orda isi 1920-1940 jyldardaǵy qujattar men materıaldar» dep atalady. Bul derekter 1916 jylǵy Ult azattyq kóterilisinen bastap, 1941-1945 jyldardaǵy Ekinshi dúnıejúzilik soǵystaǵy ıntellıgensıa ókilderiniń jaǵdaıyna deıingi kezeńdi qamtıdy. Bul kitaptyń mańyzdylyǵy – onyń negizinde arhıvtik materıaldar men qupıasyzdandyrylǵan derekter qamtylýy. Burynǵy ýaqytta bul qujattardyń kópshiligi qupıa bolyp kelgen, biraq ýaqyt ótken soń olar qoljetimdi bola bastady», – dedi Erdáýlet Berlibaev.
Tarıhshynyń aıtýynsha, jınaqty daıyndaý barysynda Memlekettik qaýipsizdik komıtetiniń arhıvi, Almaty qalasynyń arhıvi jáne basqa da mekemelerde úsh jyl boıy zertteý júrgizilgen. Eńbekte 1921 jyly qurylǵan respýblıkalyq komısıanyń qyzmeti men onyń tarıhı qujattary taldanǵan.
«Bul kitaptardyń negizgi maqsaty – Alashtyqtardyń Qazaqstan tarıhyndaǵy rólin, qazaq ıntellıgensıasynyń qalyptasýy men damýyndaǵy úlesin kórsetý. Mundaı eńbekterdiń jaryq kórýi – Alash qozǵalysynyń táýelsiz Qazaqstan tarıhyndaǵy ornyn urpaq sanasyna sińirý úshin mańyzdy qadam», – dep atap ótti Erdáýlet Berlibaev.
Sondaı-aq 14 aqpan kúni Keńes Nurpeıisovtiń 80 jyldyǵyna oraı onyń Alash qozǵalysyn zertteýdegi ǵalymdyq jolyna arnalǵan eske alý sharasy ótkiziledi. Sol kúni «Alashorda isi» jınaǵynyń resmı tusaýkeseri de josparlanǵan.
Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıteti úshin bul qundy tartý jas urpaqty tárbıeleý isinde tarıhı muralarǵa negizdelgen bilim berýdiń jańa deńgeıine jol ashady. Bul eńbekter bolashaq pedagog qyzdarymyzdyń ulttyq tarıhymyzdy tereń túsinip, Otan aldyndaǵy jaýapkershiligin sezinýge yqpal etedi.