Qys - búkil organızm úshin qıyn kezeń. Jaryq az, kún sýyq, kez kelgen aǵzań aýrýǵa shaldyǵýy múmkin, sonyń ishinde tistiń de aýrýy osy ýaqytta jıilep ketedi, óıtkeni jyl mezgilderiniń aýysýy olarǵa da qatty áser etedi.
Qalaı deısiń be? Bul suraqqa tis dárigeri jaýap beredi.
Tistiń saýlyǵyn saqtaý úshin rasıonymyzda bolýy kerek negizgi vıtamınder men mıkroelementter
Qysta aqýyzǵa baı taǵamdardy tutyný mańyzdy, óıtkeni aqýyz tek tis pen qyzyl ıekti ǵana emes, búkil deneni qalpyna keltirý úshin qurylys materıaly qyzmetin atqarady. Kálsı emal regenerasıasyna yqpal etedi, myrysh pen antıoksıdanttar aýyz qýysyndaǵy ımýnıtetti nyǵaıtýǵa, al fosfor shyryshty qabyqty qalpyna keltirýge kómektesedi.
A tobyndaǵy vıtamınder shyryshty qabyqtyń jáne ımýnıtettiń kúıine jaýap beredi, biraq olardy muqıat tutyný kerek, shamadan tys tutyný da qyzyl ıektiń problemalaryna ákelýi múmkin. S dárýmeni jetispese, tis qanaıdy jáne túbi bosaıdy, sınga sıaqty aýrý paıda bolýy da múmkin. D dárýmeni emaldy qalpyna keltirýge yqpal etedi. V dárýmeni epıtelıı ulpalaryn qalpyna keltirý úshin qajet. Omega-3 maı qyshqyldarynyń tis saýlyǵy úshin de mańyzy zor, sonymen qatar probıotıkterdi tutyný da mańyzdy, olar tisterdi tazartý jáne qorǵaý úshin silekeı shyǵarýǵa yqpal etedi.
Qandaı azyqtardy tutynǵan jón?
Ártúrli jáne qunarly taǵamdy jeý kerek; tamaqtaný rejımin ustanýǵa ýaqyt jetkiliksiz bolsa, vıtamınder qosýǵa bolady. Tamaqqa sút ónimderin kóbirek qosý kerek: qantsyz ıogýrttar, al tátti nárseni qalasańyz, bal jeýge bolady, biraq onyń alergıa týdyrýy múmkin ekenin umytpańyz. İrimshikter men maıy az sútti paıdalaný qajet. Bul taǵamdarda kálsı, aqýyz jáne probıotıkter kóp.
Kók shóptiń de paıdasy kóp: qyryqqabat, shpınat tómen kalorıaly bolsa da, dárýmender men mıneraldarǵa baı, bul tisterdiń tabıǵı qorǵanysy – silekeıdiń paıda bolýyna yqpal etedi. Kók shóptiń quramynda kálsı, folıı qyshqyly, V dárýmenderi kóp, salat japyraǵynan smýzı daıyndaýǵa da bolady – bul da paıdaly.
Sondaı-aq júrekjalǵardy da qadaǵalap, táttilerdiń ornyna alma jeý kerek: birinshiden, olardyń quramynda kóptegen paıdaly zattar, A, S vıtamınderi bar, ekinshiden, alma jeý - tisterdi mehanıkalyq tazalaý. Óıtkeni, biz neǵurlym jıi tamaqtansaq, soǵurlym jıi tisimizdi tazalap, shaıýymyz kerek.
Qantsyz kók shaı jáne qara shaı tistegi qaqtyń paıda bolýyn baıaýlatady, jańǵaqtar da paıdaly, olarda kálsı men aqýyz kóp, al kómirsýlar az.
Kómirsýlardyń mólsherin azaıtý kerek, ásirese, tiske jabysatyndardan aýlaq bolǵan jón, mysaly, shokoladtar - tisjegi men bakterıalar úshin taptyrmas qorek kózi. Alma, irimshik, jańǵaqtardy jeńil taǵam retinde, al sýsyn retinde qantsyz sýdy qoldanǵan durys, gazdalǵan sýsyndarda emaldy buzatyn qyshqyl bar. Sýdy kóp ishý mańyzdy, ol qyzyl ıekke paıdaly, tipti aýyzdan shyǵatyn jaǵymsyz ıisti de ketiredi.
Qantsyz saǵyzdy tamaq jegennen keıin birden shaınaýǵa bolady, ol silekeıdiń paıda bolýyna yqpal etedi jáne aýyzdaǵy ıisti jaqsartady.
Vıtamın tapshylyǵynyń belgileri
Folıı qyshqyly men temirdiń jetispeýshiligi qyzyl ıektiń aýrýymen baılanysty jáne shyryshty qabyqtyń jumysyna áser etedi. Qorektik zattardyń jetispeýshiligi qyzyl ıektiń qyzarýy men qabynýymen, sondaı-aq olardyń qanaýymen kórinedi, bul A dárýmeni tapshylyǵymen týyndaýy múmkin. Tisterdiń túbiniń bosaýy S vıtamıniniń azaıýynan paıda bolady, al kálsı men fosfordyń jetispeýshiligi tis jegisiniń damýyna odan ári tistiń qurýyna ákeledi.
Qysqy sýyq pen jyl mezgilderiniń aýysýy tis saýlyǵyna qalaı áser etedi?
Qysta dárýmender jetispeıdi, kún sýyta bastaǵanda biz jańa pisken kókónisterdi, shópterdi, jemisterdi az tutynatyn bolamyz. Belgili bir dárýmenderdiń, atap aıtqanda, D dárýmeni bizge jyl boıy jetispeıdi. Sondaı-aq, ár túrli dıetalar, tamaqtanýdaǵy qatań shekteýler aýyz qýysynyń saýlyǵyna, shyryshty qabyqtyń jáne tisterdiń kúıine teris áser etedi. Aýa raıynyń ózgerýine reaksıa trıgemınaldy nevralgıaǵa tán, naýqastar birinshi kúzgi sýyqtyń bastalýy kezinde-aq aýyrsynýdyń asqynýyn baıqaıdy. Sondaı-aq, serýendeý kezinde sýyq aýany jutý saldarynan LOR músheleriniń ártúrli aýrýlary da kúsheıe túsedi.