2023 jylǵy 26 shildede Premer-Mınıstrdiń orynbasary – saýda jáne ıntegrasıa mınıstri Serik Jumanǵarınniń tóraǵalyǵymen Úkimet úıinde ótken jedel keńeste jekelegen óńirlerdegi qalyptan tys ystyq pen jaýyn-shashynnyń azdyǵyna baılanysty ornaǵan ahýaldyń aýqymy men memlekettik qoldaýdyń yqtımal sharalary talqylandy.
Úkimet saıtynda málim etilgendeı, «Báıterek» holdıńi, «Agrarlyq nesıe korporasıasy» AQ jáne «QazAgroQarjy» AQ qurǵaqshylyqtan zardap shekken sharýalarǵa nesıe tóleýdi keıinge qaldyrý múmkindigin qarastyrady. Sondaı-aq bıyldan bastap alǵash ret mal azyǵyn jınaýǵa jeńildetilgen baǵamen dızel otynynyń qosymsha kólemi bólinetin boldy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń málimetinshe, 119 myń gektar kókónis daqyldary alqabynyń 70% jýyǵy jaqsy, al, 14,4% nemese 24,5 myń gektary qanaǵattanarlyq jaǵdaıda. Barlyq dándi daqyldardyń 8,3 mln gektary jaqsy jaǵdaıda, bul barlyq aýylsharýashylyq daqyldarynyń 50,2%, al 7,2 mln gektary, ıaǵnı, 43,7% qanaǵattanarlyq jaǵdaıda. Maıly daqyldar sál kóbirek zardap shekti, jaqsy jaǵdaıdaǵylary 43,6% nemese 1,4 mln ga, qanaǵattanarlyǵy – 47,7% nemese 1,5 mln ga.
"Búgingi tańda egin jınaý naýqanyna ýaqtyly daıyndyq jasap jáne mal azyǵyn der kezinde ázirleý basty mindet. Ákimdikterdiń jedel derekteri boıynsha, qazirdiń ózinde 8 mln tonnaǵa jýyq shóp daıyndaldy, bul jospardyń 32% quraıdy. Óńirler 2023 jyly jem-shóp qunyn sýbsıdıalaýǵa 11,7 mlrd teńge bólindi. Budan basqa, 2022 jyldyń qorytyndysyna sáıkes, Azyq-túlik korporasıasy 235,2 myń tonna astyqtyń jem-shóp qoryn qalyptastyrdy. Qajet bolǵan jaǵdaıda bul astyq mal jáne qus sharýashylyqtaryna arzandatylǵan baǵamen qoldaý retinde jiberiledi. Bıyldan bastap alǵash ret jem-shóp jınaý jumystaryna jeńildetilgen baǵamen dızeldik otynynyń qosymsha kólemi bólinetin boldy", — dedi aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri Erbol Tasjúrekov.
Aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstri 2022-2025 jyldarǵa arnalǵan jem-shóp óndirý salasyn damytý jónindegi jol kartasyn oryndalý deńgeıiniń tómendigin atap ótti.
"Ákimdikter aýyspaly egistegi jemshóp daqyldarynyń úlesin keńeıtý boıynsha, birinshi kezekte sýarmaly jerlerde, jaıylymdyq jerlerdiń ónimdiligin arttyrý úshin qolda bar múmkindikterdi tolyq paıdalanbaı otyr", — dedi ol.
Aýyl sharýashylyǵyndaǵy táýekelderdi, sonyń ishinde qurǵaqshylyqtyń saldaryn joıý quraldarynyń biri – egin men aýyl sharýashylyǵy janýarlaryn saqtandyrý. Ol maqsatta saqtandyrý syılyqaqysynyń bir bóligi sýbsıdıalanatyn ósimdik jáne mal sharýashylyǵynda 16 saqtandyrý ónimi jumys isteıdi. Ótken jyly Saqtandyrý syılyqaqylaryn sýbsıdıalaý qaǵıdalaryna túzetýler engizildi, soǵan sáıkes saqtandyrý syılyqaqylaryn sýbsıdıalaý normatıvi 50%-dan 80%-ǵa deıin ósti.
Degenmen, Qazaqstannyń basym bóliginde klımattyń boljamsyzdyǵyna qaramastan, fermerler saqtandyrý quralyn az paıdalanady. Bıyl barlyǵy 258,2 myń ga dándi jáne maıly daqyldar, 152 myń baý-baqsha aǵashtary, 5,4 myń mal (iri qara, usaq mal, jylqy), 428,2 myń qus saqtandyryldy. Saqtandyrý syılyqaqysy 1,6 mlrd teńgeni qurady, onyń 1,3 mlrd teńgesi sýbsıdıalandy. Saqtandyrý syılyqaqylaryn sýbsıdıalaýǵa respýblıkalyq búdjetten bólingen 5,9 mlrd teńge qarajattyń tek 2,4 mlrd teńgesi ǵana ıgerildi.
Keńeste qalyptan tys tys aptap ystyqtyń jaǵymsyz saldary basym bolyp otyrǵan Pavlodar, Aqmola, Qaraǵandy jáne basqa da oblystardyń ákimderi tyńdaldy. Óńir basshylary óz salalaryndaǵy ahýaldy aıtyp, ony turaqtandyrý jóninde usynystar jasady.
"Jem-shóp daıyndaý deńgeıi óte tómen, jyldyq jospar 25 mln tonna bolsa, bar bolǵany 8 mln tonna jınaldy. Pishendeme daıyndaý – jospardyń 12%, saban – 4,3%. Qyrkúıek aıynda saban, súrlem jáne konsentrli jemdi negizgi jınaý jumystary bastalatyny anyq, al qalǵandary úshin bul óte tómen kórsetkish. Óńirlerde mal azyǵyn daıyndaý qarqynyn arttyryp, baǵanyń negizsiz ósýine jol bermeý úshin jem-shóp baǵasyn turaqty baqylaýdy tapsyramyn. Sonymen qatar, keıbir aımaqtardaǵy qurǵaqshylyqtyń yqtımal áserin eskere otyryp, fermerler nesıe tólemderin keıinge qaldyrýǵa ótinish bere bastaýy múmkin. «Báıterek» UBH» AQ, «Agrarlyq nesıe korporasıasy» AQ jáne «Qazagroqarjy» AQ zardap shekken sharýalarǵa nesıe tóleý merzimin keıinge qaldyrýǵa kómektesýi kerek", — dedi Serik Jumanǵarın.