Búgin Parlament palatalarynyń birlesken otyrysynda Úkimettiń jáne Joǵary aýdıtorlyq palatanyń 2022 jylǵy respýblıkalyq búdjettiń atqarylýy týraly esepteri talqylaý kezinde senator Nurtóre Júsip jas urpaqty tárbıeleýge qatysty máseleni kóterdi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Bıylǵy resmı derekterge súıensek, elimizde 5,7 mıllıonnan astam jas adam bar. Byltyr «Memlekettik jastar saıasaty týraly» Zańǵa eleýli tolyqtyrýlar engizildi. Jastardyń jas mólsherin 29-dan 35-ke kóterdik. Sonyń negizinde NEET sanatyndaǵy jastardyń sany 223 myńnan bir jylda 422 myńǵa ósti. Bizge tereń bilim men myqty tárbıe kerek. Elimizde azamattarǵa sapaly joǵarǵy bilim berý, tehnıkalyq jáne kásiptik daǵdylardy oqytyp-úıretý, olardy áleýmettendirý jáne jumyspen qamtý sharalary búgingi kúnniń talaptaryna jaýap bermeı otyr. Qazirgi ýaqytta Qazaqstan jastary eldegi jumys kúshiniń shamamen 40 paıyzyn quraıdy», - dedi N. Júsip.
Onyń aıtýynsha, 2022 jyly Ulttyq qordan kásipkerlikti damytý jónindegi ulttyq jobany iske asyrý aıasynda jas kásipkerler men áleýmettik osal toptardyń azamattaryna grant berýge 69,2 mlrd teńge baǵytalǵan bolsa, onyń 6,9 mlrd teńgesi ıgerilmegen.
«Joǵary aýdıtorlyq palata «Jas kásipkerlerge jańa bıznes-ıdeıalardy iske asyrýǵa grant berý» jáne «Halyqtyń áleýmettik osal toptarynan shyqqan azamattarǵa grantt berý» is-sharalary boıynsha kórsetkishterdi ıgerý jáne olarǵa qol jetkizý dárejesin baǵalaý múmkin emes dep otyr. Qol jetkizetin nátıjeni kórý múmkin bolmasa, ol jumystardy qalaı júrgizip otyrmyz? Sondaı-aq, grant alǵan tulǵalar sanynda jáne sandyq kórsetkishterge qol jetkizýdi baǵalaýda derekterdiń sáıkessizdigi bar. Joǵary bilimdi qazaqstandyq jastardyń 40 paıyzdan astamy mamandyǵy boıynsha jumys istemeıdi, túlekterdiń 30 paıyzdan astamy birden jumys taba almaıdy. Bulardyń ishinde memlekettik tapsyryspen oqyǵandary da jeterlik. Qazaqta «Arqa jaıly bolsa, arqar aýyp nesi bar» degen sóz bar. Osyndaı jaǵymsyz faktorlardyń áserinen jastardyń jaıly ómir izdep, shet elge qonys aýdarýy jıilep jatqan sıaqty. Bıylǵy 1 sáýirdegi statısıkaǵa qarasaq, 600-den astam jas shetelge qonys aýdarǵan», - dedi depýtat.
Onyń paıymynsha, osyndaı qaýipti tendensıalardyń qatarynda jastar arasynda sýısıdtik kóńil-kúıdiń órshýi, oıynqumarlyqqa, sıntetıkalyq narkotıkke táýeldiliktiń artýy bar.
«Quqyqtyq statısıkaǵa sáıkes, qańtar-mamyr aılary aralyǵynda kámeletke tolmaǵandar arasynda 72 sýısıd tirkelgen, bul byltyrǵydan 18 jaǵdaıǵa artyq. Odan bólek, shamamen 350 myń adam qumar oıyn, lýdomanıadan zardap shegýde jáne olardyń qatarynda jastar kóp kezdesip otyr. Búginde psıhoaktıvti zattardy qoldaný saldarynan 90 608 adam alkogólge, 18 243 adam esirtkige táýeldi, onyń 11 456 - sy 18-35 jas aralyǵynda», - dedi N. Júsip.
«Memleket basshysy buqaralyq sportty damytý týraly naqty tapsyrma berdi. Naqty jaǵdaı qalaı? Qazir jalpy Memlekettik sporttyq tapsyrysty 64 sporttyń túri boıynsha qarjylandyrý júrip jatyr. Eger osy tizimge úńiler bolsaq, onyń ishinde balalardyń deni saý bolyp qalyptasýyna emes, kerisinshe balalardyń densaýlyǵyna zıan keltiretin sport túrleri kóp. Máselen, aýyr atlektıkamen (shtanga) aınalysýǵa 8 jastan bastap, boks sekildi basqa zaqym keltiretin sport túrlerimen 10 jastan aınalysýǵa ruqsat etiledi. Bul buıryqqa Densaýlyq saqtaý mınıstrligi qalaı kelisim bergenine tańymyz bar. Osy buıryqtyń talaptaryn múldem saqtamaıtyn jekemenshik sport klýbtary óte kóp. Bizge urdajyq, bilek kúshine senetin emes, deni saý, basy isteıtin, bilimdi, aqyldy urpaq kerek. Ulttyń rýhynan kúshti nárse joq! Úkimet kóterilgen ózekti máseleler boıynsha jedel tıimdi sheshimder qabyldap, jastardyń durys jetilýine, deni saý bolyp ósýine tıisti jaǵdaılardy jasaýy tıis», - dedi senator.