Bir apta buryn EnergyProm.kz saıty Qazaqstannyń ótken jyly 3,3 mıllıon tonna qoqys jınaǵanyn jáne onyń tek 13 tonnasyn energıa óndirý úshin paıdalanǵanyn habarlady. Taspanews.kz redaksıasy bul málimetterdiń naqtylyǵy, aýanyń lastanýy jáne qaldyqtardy óńdeý men ýtılızasıanyń mańyzdylyǵy týraly Ekologıa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń (QR EJM) komýnaldyq qaldyqtar departamentiniń basshysy Abylaı Álmuhanovpen suhbat júrgizdi.
Esep pen derek
Abylaı Álmuhanov mınıstrliktiń qazirgi ýaqytta málimetterdi eki túrli jolmen jınaıtynyn atap ótti.
Qaldyqtardy óńdeý jáne energıa alý: resmı málimetter jáne bolashaǵy
«Resmı blankter buıryqtarmen jınaqtalady, biz málimetterdi ákimdikterden, jergilikti atqarýshy organdardan alamyz. Departamentter bizge jınalǵan jáne ýtılızasıadan ótken qaldyqtardyń sany boıynsha esep beredi. 2023 jyldyń sońyndaǵy jalpy kórsetkish 4,3 mıllıon tonnany qurady. Ákimdiktiń málimetine saı, jınalǵan qaldyqtardyń 23 paıyzy suryptalsa, qalǵan bóligi polıgondarǵa kómildi», — dedi komýnaldyq qaldyqtar departamentiniń basshysy Abylaı Álmuhanov.
Álmuhanov EnergyProm usynǵan málimetter memlekettik kadastrlardan alynǵanyn túsindirdi. Ondaǵy aqparat 2023 jyldyń sońynda tirkelgen qaldyq kólemine negizdelgen, ol 3,3 mıllıon tonnany qurady.
«Onyń 13 myń tonnasy paıda alý maqsatynda jaǵyldy dep kórsetilgen (red. belgili bir tıimdi maqsatta jaǵý). Biz bul aqparatty resmı túrde rastaı almaımyz, sebebi bul kadastr derekteri, onda kásiporyndar ınventarızasıa aıasynda esep toltyrady. 13 myń tonnany qaı uıym órtegenin naqty bilmeımin, sebebi bul óte az kórsetkish. Múmkin bir kásiporyn qaldyqtardy óz qajettilikterine saı tehnıkalyq jáne termıalyq kádege jaratqan bolar. Alaıda, 13 myń tonnadan aıtarlyqtaı kólemde energıa alý múmkin emes edi», - dep túsindirdi basqarma basshysy.
Órteý jáne qaıta óńdeý
Abylaı Álmuhanov qaldyqtardy órteý energıany qaıta paıdalaný prosesiniń bir túri ekenin, alaıda bul qaıta óńdeýdiń negizgi kórsetkishi emes ekenin atap ótti. Sebebi, órteý aldynda qaldyqtardy suryptaý, óńdeý jáne kádege jaratý sıaqty prosester oryn alady.
«Bizdiń elimizde jınalǵan qaldyqtardyń 23 paıyzy odan ári óńdeýden ótip, ýtılızasıalandy. Nelikten men odan ári óńdeý týraly aıtyp otyrmyn? Sebebi suryptalǵan qaıtalama shıkizat joǵary sapaly materıal retinde qaıta óńdeledi. Bul qazirdiń ózinde bıznes salasyna qatysty», — dedi komýnaldyq qaldyqtardy óńdeý bóliminiń basshysy.
Álmuhanovtyń aıtýynsha, suryptalǵan qaldyqtar taza kúıinde qaıta óńdeý kásiporyndary úshin óte mańyzdy, sebebi bul shıkizat (shyny, qaǵaz, plasmassa jáne t.b.) úlken suranysqa ıe. Osy kásiporyndar bul qaldyqtardy satyp alady.
«Elektr energıasyn alý maqsatynda qaldyqtardy qaıta óńdeý iri zaýyttarǵa tán proses, alaıda ázirge Qazaqstanda mundaı iske asyrylǵan jobalar joq», — dep túsindirdi basqarma basshysy.
Álmuhanov: Belgilenbegen jerlerde qaldyqtardy jaǵý – zańsyz jáne aýany lastaıdy
Bolashaqtaǵy ýtılızasıa josparlary
Komýnaldyq qaldyqtardy óńdeý bóliminiń basshysy Abylaı Álmuhanov Ekologıa mınıstrliginiń aldaǵy ýaqytta qoqys qaldyqtaryn jaǵatyn zaýyttar salýdy josparlap otyrǵanyn aıtty.
«Mundaı zaýyttardyń jyldyq jaǵý qýaty 200-250 myń tonnany quraýy kerek, sebebi zaýyttyń tıimdi jumys isteýi úshin onyń júktemesi jetkilikti bolýy qajet. 13 myń tonna ǵana óńdeıtin zaýyttyń bolmaýy túsinikti», — dedi Álmuhanov.
Derekter jınaý júıesi
Basqarma basshysynyń aıtýynsha, málimet jınaýdyń ekinshi joly — Qorshaǵan ortany qorǵaýdyń memlekettik ulttyq derekter banki (QBQB) qurylýda. Onyń negizinde barlyq aqparattyq júıeler bir ortalyqta shoǵyrlanady.
«Komýnaldyq qaldyqtar boıynsha esep sol júıe arqyly júzege asyrylady. Alaıda, 2023 jyly júıeni aýystyrý kezinde tolyq emes monıtorıńke baılanysty keıbir málimetter jetispedi», — dep túsindirdi Álmuhanov.
Maman keıbir kásiporyndardyń qaldyqtardy ýtılızasıalaý boıynsha esep berýge mindetti bolsa da, bul mindettemelerdi oryndamaǵanyn atap ótti. Jiti baqylaýdaǵy birinshi jáne ekinshi sanattaǵy iri kásiporyndar bar bolǵanymen, qaldyqtar shyǵaratyn shaǵyn mekemeler (dúkender, mektep qazandyqtary jáne t.b.) de az emes.
«Eger mekemeler óz qyzmeti týraly az kólemdegi qaıta óńdeý málimetterin kórsetse, esep nátıjeleri de soǵan sáıkes tómen kórsetkishterdi beredi. Esep berýdiń kúrdeliligi de osynda. Ótken jyldary monıtorıń tolyǵymen júrgizilip, proses únemi qadaǵalanǵan kezde mundaı máseleler týyndamaıtyn edi», — dedi Álmuhanov.
Ol Qorshaǵan ortany qorǵaýdyń memlekettik ulttyq derekter banki jyl sońyna deıin jumys isteı bastaýy kerek ekenin, sodan keıin esepteý máselesi muqıat qarastyrylatynyn aıtty.
«Qazir barlyq negizgi kúsh jańa júıeni ázirleýge jáne ony engizýge baǵyttalýda, sondyqtan kórsetkishterde shamaly aıyrmashylyqtar bolýy múmkin», — dep túsindirdi basqarma basshysy.