Qoı súti sıyrdyń sútinen áldeqaıda qunarly, maıly bolady. Halyq ony «Qoıdyń súti – qorǵasyn» dep baǵalaıdy (Qoıdyń súti – qorǵasyn, qoıdy tepken (soqqan) ońbasyn. Maqal). Mamandardyń aıtýynsha, qoı sútiniń eshki sútinen de edáýir aıyrmashylyǵy bar. Máselen eshki sútinde 4,5 paıyzdaı belok bolsa, qoıda ol 6 paıyzǵa jetedi, al maı eshki sútinde 4,5 paıyzdaı bolsa, qoı sútindegi maı 6 paıyzdan asady.
Qoıdyń sútin úıde, túzde qaınatyp ishýmen birge odan aıran, qatyq, kilegeı, qaımaq, súzbe, aq irimshik, qyzyl irimshik, sarysý, irkit, tasqoryq, ýyz, sirne, qurt jasaǵan. Qoı súti tym qoıý bolǵanda, oǵan azdap sý qosyp ta paıdalanady. Sý qosylǵan sútti erterekte súmesin dep ataǵan. Osyǵan baılanysty «sútke sý qossań, súmesin bolady, sózge sóz qossań, súıesin bolady» degen maqal paıda bolǵan. Súme dep burynǵy ýaqytta maldyń jelini men emshegin aıtqan. Keıinirek súme «sút», «aǵarǵan» maǵynasynda qoldanylǵan. Mal tóldep jatqanda, olardyń saýylatyn kezderinde maldyń súmesin (sútin, sút taǵamdaryn) kóbirek paıdalanǵan. Tipti et tapshylaý bolǵanda «maldyń súmesimen kún kórip otyrmyz» degen. Halyqtyń uǵymynda súmesin «sút taǵamdary» degendi bildirgen. Qazirgishe aıtqanda «sút ónimderi».
Aqparat: El.kz