Qazirgi ýaqytta Almaty qalasynda qoǵamdyq kóliktegi tarıftiń quny qolma-qol aqshasyz tásilmen tólengen kezde 80 teńge mólsherinde belgilengen.
Almatyda qoǵamdyq kólikte jol júrý quny 2012 jyldan beri ózgergen joq. Bul rette kólik ınfraqurylymy salasyndaǵy baǵa saıasatyna tikeleı áser etetin jaǵdaılar sońǵy 10 jylda aıtarlyqtaı túzetildi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Inflásıaǵa, JJM baǵasynyń ósýine baılanysty qala boıynsha eseptik tarıf 80 teńgeden edáýir asyp ketti,alaıda ázirge baǵany memleketten sýbsıdıalar esebinen ustap turýǵa bolady. 11 jyl ótti, tarıf burynǵydaı, kóptegen aımaqtarda ol ózgerdi. Búginde tańda qala boıynsha eseptik tarıf 425 teńgege jetedi, biraq ony belgileý múmkin emes, óıtkeni ol tym joǵary», - dedi ONAY kólik holdıńiniń dırektory Sadır Hamraev.
Mysaly, 2012-2023 jyldar kezeńinde avtomobıl janar maıy baǵasynyń ósýi 328 % – 90-nan 295 teńgege deıin, gazǵa – 327% – 33-ten 108 teńgege deıin, jaǵarmaı materıaldary 140%-ǵa, qosalqy bólshekter – 230%-ǵa, avtorezına – 273%-ǵa, avtobýstar – 330%-ǵa, jalaqy qymbattady júrgizýshiler 292%-ǵa ósti.
Bul shyǵyndar kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyna tikeleı áser etedi, óıtkeni túsetin qarajat tasymaldaýshylardyń barlyq shyǵyndaryn ótemeıdi. Rentabeldiligi tómen bolǵandyqtan, kompanıalar jańa jyljymaly qondyrǵylardy satyp alýǵa jáne avtoparkterdi jańartýǵa múddeli emes. Bul avtobýstardyń jetispeýshiligine jáne qolda bardyń tozýyna tikeleı áser etedi.
Sońǵy 4 jylda qalanyń jyljymaly sostavy 95%-ǵa jańardy, 2,5 myń avtobýs satyp alyndy. Onfyń ústine, megapolıs aýmaǵy 10 jylda óskenin, jańa shaǵyn aýdandar paıda bolǵanyn, tıisinshe marshrýttyq jeli de ulǵaıǵanyn atap ótken jón.
Aǵymdaǵy jyly komýnaldyq avtopark 600 avtobýs jáne 100 troleıbýs satyp aldy. Búginde 90 jańa avtobýs rásimdeýden ótip, oqý jyly bastalǵanǵa deıin jelige shyǵady. Shartqa sáıkes qalǵan avtobýstar men troleıbýstar aǵymdaǵy jyldyń sońyna deıin jetkiziledi. Aǵymdaǵy jyly birqatar marshrýttar kúsheıtilip, jańartyldy. Budan basqa, Talǵar, İle, Qarasaı, Eńbekshiqazaq aýdandaryn qamtıtyn 10 qala mańyndaǵy marshrýttardy ashý josparlanýda. Sondaı-aq, qalalyq bilim basqarmasymen birlesip oqý jylyna daıyn 100 mektep avtobýs satyp alyndy.
Qaladaǵy qoǵamdyq kólik aıtarlyqtaı sýbsıdıalaýdy talap etedi jáne qazirgi tarıfter saqtalǵan kezde ol óse beredi. Tarıfterdi esepteý ádistemesine sáıkes tarıftiń ortasha quny aǵymdaǵy jyly 425 teńgeni quraıtynyn atap ótken jón.
2017 jyldan bastap 2022 jylǵa deıin sýbsıdıalar kólemi 13,8 ese, 6,9 mıllıardtan 50 mıllıard teńgege deıin ósti. Aǵymdaǵy jyly sýbsıdıalaýdyń boljamdy kólemi bekitilgen tarıfke sáıkes shamamen 85,5 mıllıard teńgeni qurady, bul «búdjetke aıtarlyqtaı júkteme» týdyrady.
Osylaısha, qoǵamdyq kóliktegi tarıftiń qoldanystaǵy quny saqtalǵan jaǵdaıda sýbsıdıalaý mólsheri jyldan jylǵa ulǵaıatyn bolady, bul jergilikti búdjetke úlken júkteme túsiretin bolady.
2023 jyly tarıftiń qunyn qaıta qaraý jáne qolma-qol aqshasyz tóleý kezinde 100 teńge jáne qolma-qol tóleý kezinde 200 teńge mólsherinde belgileý qajettiligi týyndaıdy. Mundaı jaǵdaıda sýbsıdıalaýdyń boljamdy kólemi 2023 jyly 10 mlrd. teńgege qysqarady.
Qalalyq qoǵamdyq kólikte (taksıden basqa)tegin júrý myna sanattaǵylarǵa berilgen:
1) Uly Otan soǵysynyń qatysýshylaryna, ÚOS-nyń múgedekterine jáne olarǵa teńestirilgen adamdarǵa;
2) 75 jastan asqan zeınetkerlerge;
3) birinshi, ekinshi toptaǵy múgedekterge jáne on segiz jasqa deıingi múgedek balalarǵa;
4) «Jappaı saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn ońaltý týraly» 1993 jylǵy 14 sáýirdegi Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańynda belgilengen tártippen aqtalǵan Qazaqstandaǵy 1986 jylǵy 17-18 jeltoqsandaǵy oqıǵalarǵa qatysqany úshin saıası qýǵyn-súrginge ushyraǵan adamdarǵa;
5) basqa memleketter aýmaǵyndaǵy áskerı is- áreketterdiń ardagerlerine;
6) «Altyn alqa» jáne «Kúmis alqa» tósbelgilerimen marapattalǵan kópbalaly analarǵa.
7 jasqa deıingi balalarǵa jol júrý tegin.
Qalalyq qoǵamdyq kólikte (taksıden basqa) tarıf qunynyń 50% jeńildikpen jol júrý mynalarǵa usynyldy:
- 15 jastan asqan jalpy bilim beretin mektep oqýshylary;
- tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý oqýshylaryna, kúndizgi oqý nysanyndaǵy joǵary oqý oryndarynyń stýdentterine;
- jasy boıynsha zeınetke shyqqandarǵa;
Aqparat úshin, Astanada tarıftiń quny 90 teńge jáne 180 teńge, SHQO-da - 90 teńge jáne 130 teńge, Jambyl oblysynda - 85 teńge jáne 130 teńge, Qostanaı oblysynda – 100 teńge jáne 170 teńge mólsherinde belgilengen.
Almatyda bir aılyq jol júrý bıleti 7280 teńge (stýdentterge – 3040, zeınetkerlerge – 2040 teńge), bul qaladaǵy ortasha jalaqynyń 1,9% quraıdy (Ulttyq statısıka búrosynyń derekteri boıynsha Almaty qalasy boıynsha ortasha jalaqy 2023 jyldyń birinshi toqsanynda 390 322 teńgeni qurady). Eger basqa iri megapolıstermen salystyratyn bolsaq, mysaly, Londonda aılyq jol júrý bıleti ortasha jalaqynyń 7,4%-yn quraıdy, al San-Paýlýda (Brazılıa) jol júrý bıleti 65 dollar turady, bul eldegi ortasha aılyq jalaqynyń 14,3%-yn nquraıdy, Máskeýde bul 2,9%-ǵa teń, al Nú-Iorkte – 2,1%.