Qazaq mádenı murasynyń eki jańa elementi IýNESKO-nyń Materıaldyq emes murasynyń tizimine engizildi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Inform.kz-ke silteme jasap.
Búgin Marokko astanasynda IýNESKO-nyń Materıaldyq emes mádenı murany qorǵaý jónindegi úkimetaralyq komıtettiń 17-shi sesıasy ótti. Onyń barysynda adamzattyń materıaldyq emes mádenı murasynyń reprezentatıvtik tizimine qazaq mádenı murasynyń eki jańa elementi engizildi. Olar:
- «Orteke - qazaqtyń dástúrli oryndaýshylyq óneri: bı, qýyrshaq jáne mýzyka»;
- «Qojanasyrdyń ázil áńgimeleri».
Sesıa otyrysyna qatysqan qazaqstandyq delegasıa quramyna QR Syrtqy ister mınıstrliginiń qyzmetkerleri men IýNESKO jáne ISESKO isteri jónindegi QR Ulttyq komısıasy janynda qyzmet etetin Materıaldyq emes mádenı mura jónindegi ulttyq komıtettiń sarapshylary qatysty.
Atalǵan sesıada komıtet 46 nomınasıany qarastyryp, olardyń 20-sy IýNESKO-nyń reprezentatıvtik tizimine engizildi, onyń ishinde Orteke men Qojanasyrdyń ázil áńgimeleri bar.
Orteke – qýyrshaq mýzykantyna bir jippen baılanǵan taý eshkisiniń aǵash músinshesin qoldanatyn mýzykalyq-qýyrshaq óneri. Qazirgi ýaqytta túrikterdiń bul ejelgi óneri qýyrshaq-mýzykalyq mártebege ıe. Sebebi munda kórkem shyǵarmashylyqtyń birneshe túriniń sıntezi baıqalady: sándik-qoldanbaly óner, mýzyka, bı jáne qýyrshaq júrgizý óneri. Orteke jaı ǵana bı emes, kórermenderdiń kóz aldynda órbigen tutas oqıǵa.
Qojanasyr nemese Qoja Nasreddın – Shyǵys fólklorynyń keıipkeri, qysqa ázil-syqaq jáne satıralyq mınıatúralar men ázil áńgimelerdiń, keıde turmystyq ertegilerdiń keıipkeri. Ol antı-qaharman, qańǵybas, erkin oıshyl, búlikshi, aqymaq, dıýana, aılaker, alaıaq jáne tipti fılosoftyń ishki qaıshylyqty beınesin biriktiredi, adamnyń zulymdyǵyn, sarańdyǵyn, arsyzdyǵy men ekijúzdiligin mazaq etedi. Bul elementti Qazaqstan, Ázerbaıjan, Qyrǵyzstan, Tájikstan, Túrkıa, Túrikmenstan jáne Ózbekstan birlesip engizdi.
Buǵan deıin IýNESKO-nyń reprezentatıvtik tizimine 11 element engizilgen bolatyn. Onyń ishinde tórteýi ulttyq qazaq mádenı murasyna qatysty: «Dombyra kúı óneri» (2014), «Qazaq kúresi» (2016), «Asyq atý oıyny» (2017), «Qazaq jylqy ósirýshileriniń kóktemgi merekelik salt-dástúrleri» (2018).
Jeti element birqatar elderdiń ortaq mádenı murasyna jatady: «Kıiz úı quraý» (2014), «Aıtys óneri» (2015), «Naýryz» jáne «Qatyrma» (2016), «Qorqyt ata murasy» (2018), «Toǵyzqumalaq» (2020) jáne «Qusbegilik» (2021).