Kegen kerýenin týrızmge burǵysy keledi
Týrızm – valúta generatory. Qazaqstannyń paıdaǵa asyrylmaı jatqan potensıalynyń biri de osy sala. Bıylǵy Joldaýynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev ta muny moıyndaı otyryp, týrızm salasynda «serpindi jobalardyń kerek ekenin» basa aıtqan edi. Bul kúnde biz Býrabaı men Alakólge, Kólsaı men Sharynǵa, Medeý men Shymbulaqqa kelgen myńdaǵan sheteldik týrıserdi aıtyp maqtanýǵa qumarmyz. Alaıda, bulardyń sany mıllıondarmen sanalǵan kezde ǵana el ekonoıkasyndaǵy naǵyz súbeli salaǵa aınalady.
Kólsaı men Sharyn syndy áıgili brendi bar Kegen aýdany bolashaqta óńirdiń basty kiris kózin osy salaǵa burmaq. Ol jaıynda aýdan ákimi Nurbaqyt Teńizbaev Kegen aýdanyndaǵy baspasóz týryn qabyldaǵan kezde málim etti. Shyn mánisinde, elimizde mundaı serpindi burylys jasaýǵa nıettengen óńir joqtyń qasy. Eger Kegen aýdany óziniń asyp jeterlik potensıalyn kádege jaratýǵa shyndap kirisse, bul tutas respýblıka úshin úlken bastama bolar edi.
Ol úshin óńirlerdiń ekonomıkalyq baǵyty álemdegi aqsha generatory sanalatyn osy salaǵa beıimdelýi tıis. Bylaısha aıtqanda, bir óńir tutastaı týrızmdi negizgi tabys kózi men ál-aýqatty arttyrýdyń tirekti tıanaǵy etýi kerek. Jergilikti ákimshilikten bastap, turǵyndaryna deıin týrızm salasynan tasqyn sýdaı aǵylatyn valúta aǵynyna daıyn bolǵanda ǵana kórkem tabıǵatynan tartyp, qolyndaǵy tary-talqanyna deıin dap-daıyn resýrsqa aınalyp shyǵa kelmek.
30 qyrkúıek kúni Kegen aýdanynda ótken baspasóz týry kezinde aýdan basshysy Nurbaqyt Moldahmetuly óńirdiń týrısik áleýeti jaıynda keńirek málimet berdi. Onyń aıtýynsha, aýyl sharýashylyǵyn negiz etken aýdandy jańa salaǵa beıimdeý úshin qyryýar ınvestısıa tartýǵa týra keledi. Sebebi, 9 mlrd teńge shamasyndaǵy aýdan búdjetimen burylys jasaý múlde qıyn sharýa. Qazirshe aýdan taraby jergilikti jáne otandyq bıznes ókilderin, ınvestorlardy óńirdiń bolashaq salasyna tartýǵa jumystaný ústinde.
BAQ ókilderimen bólisken resmı málimetterinde aıtylǵandaı, Kegen aýdany bıyl kúzge deıin 214 myńǵa jýyq týrıs qabyldaǵan. Budan búdjetke túsken salyq kólemi 71,5 mıllıon teńgeni quraıdy. Alaıda, aýdannyń aýylsharýashylyq ónimderiniń qunymen (14,5 mıllıard teńge) salystyrǵanda áli de tómen deńgeıde.
Árıne, bir óńirdiń týrızm salasynyń, jalpy ekonomıkalyq tynysynyń ashylýy tikeleı kommýnıkasıaǵa táýeldi. Aýdandaǵy 775 shaqyrymdyq joldyń 200 shaqyrymnan astamy respýblıkaǵa, ıaǵnı AO «NK «QazAvtoJol»-ǵa tıesili. Ári aýdandaǵy nashar nemese jaramsyz joldardyń 32 paıyzy da soǵan qarasty. Pres-týr kezinde belgili bolǵanyndaı, Kegen jurtynyń «QazAvtoJolǵa» ókpesi qara qazandaı. Ulttyq kompanıa ókili jýrnalıser aldynda qar jaýǵanǵa deıin joldardy orta deńgeıdegi jóndeýden ótkizýge ýádesin berdi. Respýblıkalyq mańyzdy bar joldardaǵy aqaý óńirdiń týrısik tynysyn býyp tur.
Shyn máninde, Kegen kerýenin týrızmniń keń aıdynyna burý qysqa ýaqytta júzege asatyn jumys emes. Sondyqtan da aýdannyń jańa ákimshiligi qazirge deıingi negizgi sharýashylyq salasynda tyń bastamalardy qolǵa alyp jatqanyn bildik. Aıtalyq, «Kegenmásoprom» JSHS-nyń et kombınatynyń qurylysy aıaqtalýǵa jaqyn. Ózimen irgeles Almaty oblysynyń 4 aýdanyn jáne kórshiles Qyrǵyzstannyń soltústik óńirlerindegi mal ónimderin ózine buratyn jobadan kúter úmit zor. Táýligine 50 iri qara, 10 jylqy, 150 usaq mal qabyldaýǵa qabiletti jumys oryny tek óńirdiń ózinen 3500-den asa sharýa qojalyǵyna turaqty tabys kózin usyna alady dep kútilýde.