Memlekettik energetıkalyq tizilimge 2022 jyly 21 myńnan astam uıym men kásiporyn kirdi.
QR IIDM «Elektr energetıkasyn damytý jáne energıa únemdeý ınstıtýty» AQ Qazaqstanda energıa tutynýdy tómendetý saıasatyn iske asyrý maqsatynda monıtorıń júrgizýdi jalǵastyryp keledi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz atalǵan mınıstrliktiń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
2012 jyly QR-da «Energıa únemdeý týraly» salalyq zań qabyldandy, al 2013 jyldan bastap elde memlekettik energetıkalyq tizilimdi qalyptastyrý jáne júrgizý qaǵıdalary resmı túrde kúshine endi. MET operatory bolyp QR IIDM «Elektr energetıkasyn damytý jáne energıa únemdeý ınstıtýty (Qazaqenergıasaraptama)» AQ anyqtaldy. MET-ge engizilgen energıa resýrstarynyń neǵurlym iri tutynýshylary jyl saıyn usynatyn derekterdiń negizinde, ınstıtýt energıa únemdeý jáne energıa tıimdiligin arttyrý boıynsha júrgizilgen is-sharalarǵa, baǵalaý jáne taldaý júrgizedi.
MET-ge engizilgen energıa únemdeý týraly Zańǵa sáıkes kásiporyndar energıa resýrstaryn tutyný kóleminiń jyl saıyn tómendeýin qamtamasyz etýge mindetti.
MET sýbektileriniń energıa tutynýyn taldaý kezinde jylyna 100 myń tonnadan astam shartty otyn tutynatyn 72 kásiporyn anyqtaldy. Bul negizinen taý-ken metalýrgıa kesheni men óńdeý ónerkásibiniń iri kásiporyndary. Bul rette, olardyń sany memtizilimge engizilgen uıymdardyń jalpy sanynyń nebári 0,8%-yn quraıdy. Bul sýbektilerdiń tutyný úlesi, MET sýbektileriniń energıa resýrstaryn jalpy tutynýynyń 84%-y jáne 2020 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń energıany jalpy tutynýynyń 30%-y tıesili.
MET sýbektileri tutynatyn negizgi energıa resýrstary tas kómir (MET sýbektileriniń energıa resýrstaryn jalpy tutynýynyń 51%) jáne tabıǵı gaz (21%) bolyp tabylady.
İri ónerkásiptik kásiporyndar ótkizgen energıa aýdıti Qazaqstanda energıa únemdeý áleýeti 2,3 mln tonna shartty otyndy quraıtynyn kórsetti. Osy áleýetti iske asyrý kezinde eldiń JİÓ energıa syıymdylyǵyn jyl saıyn 4%-ǵa tómendetýge bolady.
Mysaly, «Qazmyrysh» JSHS-de energıany tıimdi únemdeý is-sharalaryn engize otyryp, tazartylǵan bir tonna qorǵasyn óndirýge jumsalatyn elektr energıasynyń menshikti shyǵyny 25%-ǵa tómendedi, al jyldyq únem 716 mln teńgeni qurady. «KarSement» AQ bir tonna sement óndirýge jumsalatyn elektr energıasynyń menshikti shyǵynyn 10%-ǵa azaıtty. Bul rette jyldyq únem 207 mln teńgeni qurady.
2014 jyldan bastap 2020 jylǵa deıin Qazaqstannyń iri kásiporyndary energıa únemdeý tehnologıalary men energıa tıimdiligin arttyrý jónindegi sharalarǵa 150 mlrd.teńgege jýyq ınvestısıa saldy.
Nátıjesinde, 2019 jylǵa qaraı Qazaqstan Respýblıkasy JİÓ-niń energıa syıymdylyǵy 2008 jylǵy deńgeıden 33%-ǵa tómendedi. 2020 jyly MET sýbektileriniń jalpy tutyný taǵy 5%-ǵa tómendedi.
Atap aıtqanda, ótken jyly energıa tutyný jylyna 58,2 mln tonna shartty otyndy qurady, onyń ishinde energetıkanyń úlesi 48% (27,8 mln.t. ý.t.), óńdeý ónerkásibi – 24% (13,9 mln.), taý-ken metalýrgıa kesheni – 16% (9,4 mln.) qurady.
Elimizde energıa tutyný tómendegen, degenmen basqa eldermen salystyrsaq, Qazaqstannyń JİÓ-niń energıa syıymdylyǵynyń kórsetkishi áli de joǵary deńgeıde qalyp otyr. Qazaqstannyń jalpy ishki óniminiń joǵary energıa syıymdylyǵynyń basty obektıvti sebebi jáne jaǵdaıdy jaqsartýǵa kedergi ishki naryqtaǵy otyn men elektr energıasynyń qoljetimdi quny bolyp tabylady.
2017 jyly Elektr energetıkasyn damytý jáne energıa únemdeý ınstıtýty MET AAJ iske qosyp, MET sýbektilerinen aqparat jınaý tetigin avtomattandyrǵanyn atap ótken jón. Endi kásiporyndar ESQ kómegimen aqparatty portalǵa ózderi júkteıdi. Buǵan deıin Qazaqenergıasaraptama qyzmetkerleri málimetterdi qolmen toltyratyn. Nátıjesinde derekterdi ózektendirý boıynsha jumys jeńildedi.
2021 jyly AAJ arqyly aqparat usynǵan MET sýbektileriniń sany Tizilimge engizilgen kásiporyndardyń jalpy sanynyń 91%-yna deıin ósti.