Qazaqstannyń avtonaryǵy – el ekonomıkasynda mańyzdy ról atqaratyn sala. Ol tek kólik quraldaryn satý-satyp alý naryǵyn ǵana qamtyp qoımaı, sonymen qatar avtoóndiris, avtoservıs, qosalqy bólshekter men aksesýarlar sektory, sondaı-aq kólikke qatysty barlyq basqa da qyzmetterdi qamtıdy. Avtonaryqtyń damý úrdisteri, onyń qurylymy men erekshelikteri kóp aspektilerdi qamtıdy. Olardyń arasynda kólik baǵasynyń ósýi, Qytaı kólikteriniń tanymaldylyǵy jáne Qazaqstandaǵy avtoóndiris júıesi mańyzdy oryn alady, dep habarlaıdy aqshamnews.kz
Qazaqstandaǵy avtokólik baǵasy sońǵy birneshe jylda aıtarlyqtaı ósti. Baǵa ózgeristerine birneshe faktorlar áser etti:
- Valútalyq qubylmalylyq: Qazaqstanda avtokólik baǵalary kóbinese AQSH dollaryna táýeldi. Ulttyq valútanyń quldyraýy, sondaı-aq shetelden kólik quraldaryn jetkizý baǵasynyń ósýi avtokólik baǵasyna tikeleı áser etti.
- Importtyq alymdar men salyqtar: Shetelden ákelinetin kólikterge qoıylatyn ımporttyq salyqtar men basqa da qarjylyq tólemder kólik baǵasyn ósirip otyr. Qazaqstanda joǵary salyq pen baj salyǵy jańa kólikterdiń baǵasyn sharyqtatyp jiberdi.
- Jetkizý tizbegindegi qıyndyqtar: Álemdik deńgeıde avtokomponentterdiń tapshylyǵy jáne logıstıka máseleleri kólikterdiń jetkizilýin qıyndatty, bul da baǵa ósimin týdyrdy.
- Jańa ekologıalyq talaptar: Kólik quraldaryna qoıylatyn ekologıalyq standarttardyń kúsheıtilýi, ásirese eýro-5 jáne eýro-6 standarttaryna sáıkes jańa kólikterdiń shyǵarylýy da baǵa ósimine áser etti.
Qazirgi tańda Qazaqstandaǵy jańa kólikterdiń ortasha baǵasy 4-10 mıllıon teńge aralyǵynda ózgeredi, al premıým segmenttegi kólikterdiń baǵasy 15 mıllıon teńgeden joǵary bolýy múmkin. Qoldanystaǵy kólikterdiń baǵasy da jyl saıyn artyp keledi, ásirese suranys joǵary bolǵan kólikterdiń baǵasy.
Avtonaryqtyń sarapshylary qazirgi kezde birneshe negizgi trendterdiń qalyptasqanyn atap ótýde:
-
Qoldanystaǵy kólikterdiń suranysy artýda: Ekonomıkalyq daǵdarys jáne kólik baǵasynyń ósýi adamdardy ekinshi qoldy kólikterge kóbirek kóńil bólýge májbúr etedi. Qoldanystaǵy kólikterdiń baǵasy da kóterilýi múmkin, biraq olar jańa kólikterge qaraǵanda áli de qoljetimdi.
-
Elektr kólikterine suranys artýda: Qorshaǵan ortany qorǵaý jáne otyn únemdeý maqsatynda elektr kólikteri Qazaqstanda tanymal bola bastady. Qazirgi ýaqytta ekologıalyq taza kólikterdi paıdalanýshylar sany artyp keledi, al memleket tarapynan sýbsıdıalar men jeńildikter kólik satyp alýdy yntalandyryp otyr.
-
Qytaı kólikteriniń basymdylyǵy: Qytaı óndirisiniń kólikteri Qazaqstanda úlken suranysqa ıe. Bul kólikterdiń qoljetimdi baǵasy men joǵary tehnıkalyq sıpattamalary kólik satyp alýshylar úshin tartymdy bolyp otyr. Sarapshylardyń aıtýynsha, Qytaı kólikteri jyl saıyn óz úlesin kóbeıtip, qazaqstandyq naryqta básekelestik týǵyzýda.
-
Avtokólik baǵalarynyń turaqsyzdyǵy: Ekonomıkalyq jaǵdaıǵa baılanysty avtokólik baǵalarynyń ósýi jalǵasyp, turaqsyzdyq saqtalady. Bul avtonaryqtaǵy kóptegen tutynýshylardyń alańdaýshylyǵyna sebep bolyp otyr.
Qytaı kólikteri sońǵy jyldary Qazaqstanda erekshe tanymal boldy. Bul kólikterdiń negizgi artyqshylyqtary:
-
Baǵasy: Qytaı kólikteri ádette básekege qabiletti baǵamen usynylady, bul olardy Qazaqstannyń ortasha jáne tómen tabys deńgeıindegi tutynýshylary úshin tartymdy etedi.
-
Joǵary tehnıkalyq sıpattamalary: Qytaı kólikteri sońǵy jyldary tehnıkalyq turǵydan aıtarlyqtaı jetildirildi. Olar zamanaýı dızaınymen, qaýipsizdik júıelerimen jáne janarmaı tıimdiligimen erekshelenedi. Geely, Chery, BYD sıaqty brendter Qazaqstandaǵy kólik satyp alýshylar arasynda keńinen tanyldy.
-
Qazaqstanda óndiris pen servıstik qoldaý: Qytaıdyń birqatar avtokólik óndirýshileri Qazaqstandaǵy óndiris alańdarymen seriktesip, kólikterin jergilikti naryqqa shyǵarady. Bul kólik qurastyrý isiniń artýyna jáne qosalqy bólshekter men servıstik qyzmetterdiń qoljetimdi bolýyna múmkindik beredi.
-
Qolaılylyq pen senimdilik: Qytaı kólikteri joǵary tehnologıalyq múmkindikter men sapa standarttaryna sáıkes keledi. Olar senimdilik, uzaq merzimdilik jáne janarmaı tıimdiligi boıynsha tutynýshylardyń senimin joǵaltqan joq.
Qazaqstanda avtomobıl óndirisi sońǵy jyldary eleýli damý kórsetkishterin kórsetti. Elimizde kólik quraldaryn shyǵaratyn birneshe iri zaýyt bar:
-
"SaryarqaAvtoProm": Bul Qazaqstannyń eń iri avtozaýyttarynyń biri, onda Hyundai, Kia, Chevrolet, Renault sıaqty tanymal markalardyń kólikteri qurastyrylady. 2019 jyly zaýyttyń óndiristik qýaty aıtarlyqtaı ósti, al Qazaqstandaǵy kólik óndirisiniń kólemi artty.
-
"Azıa Avto": Bul zaýyt Lada, Toyota, Daewoo sıaqty brendterdiń kólikterin shyǵarady. Olardyń ónimderi tek Qazaqstan naryǵynda ǵana emes, TMD elderine de eksporttalady.
-
Jergilikti avtoóndiris damýy: Memleket otandyq avtoóndiristi qoldaý maqsatynda túrli sýbsıdıalar men yntalandyrý sharalaryn usynady. Bul sharalar óndiristi keńeıtýge, jańa jumys oryndaryn qurýǵa jáne ishki naryqta jańa modelderdi engizýge múmkindik beredi.
-
Eksporttyq áleýet: Qazaqstandaǵy avtokólik óndirisiniń eksporttyq áleýeti de artyp keledi. Otandyq óndirýshiler TMD elderine, sondaı-aq basqa da jaqyn shetelderge kólik eksporttaıdy.
Qazirgi ýaqytta Qazaqstanda ekologıalyq taza kólikterdi shyǵarý baǵytynda da jumystar júrgizilýde. Elde ekologıalyq taza kólikterdi sýbsıdıalaý baǵdarlamalary jáne jeńildikter engizilip, bul baǵyttyń damýyna áser etýi múmkin.
Qazaqstandaǵy avtonaryq turaqty túrde ósip, damý úrdisin jalǵastyrýda. Kólik baǵalarynyń ósýi, Qytaı kólikteriniń tanymaldylyǵy jáne otandyq avtoóndiris máseleleri avtonaryqtyń negizgi komponentteri bolyp tabylady. Bul naryqtyń damýynda túrli ishki jáne syrtqy faktorlar áser etedi, al kólik satyp alýshylardyń suranysy men úmitteri únemi ózgerip otyrady.
Qazaqstannyń avtonaryǵy, ásirese ekologıalyq kólikter men avtoóndiristi damytý baǵytynda, aldaǵy jyldary jańa deńgeıge kóterilip, ekonomıkaǵa yqpal etetin mańyzdy salalardyń biri retinde qala beredi.