Suranys 2022 jyldyń aqpanynda bastalǵan.
Qazaq tilin úırengisi keletinder qataryna reseılikter de qosylyp jatyr. Bul týraly LingvaTen til ortalyǵynyń jetekshisi Vladıslav Ten áleýmettik jelidegi paraqshasynda jazdy, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Almaty.tv silteme jasap.
Vladıslav Ten jetekshilik etetin ortalyq 5 jyldan beri jumys isteıdi. Bastapqyda oflaın formatta jumys istegen ortalyq koronavırýs pandemıasyna baılanysty onlaın formatta bilim berýge kóshken.
«Bastapqyda aǵylshyn tilin úırettik. Ýaqyt óte kele qazaq tiline degen suranys artty. Ata-analar balasyn alyp keletin boldy. Qazir qazaq tilimen qatar orys tili, aǵylshyn tili, koreı jáne ózbek tilin shet tili retinde úıretemiz. Keıingi kezde qazaq tilin úırengisi keletinder kóbeıdi», - deıdi Vladıslav Ten.
Qazir til ortalyǵynda 50 adam jeke, 70 adam topta oqyp jatyr. Olarǵa 5 muǵalim sabaq beredi.
«Men ortalyqtyń metodısimin. Muǵalimderge shet tilderdi qalaı úıretý kerek ekenin úıretemin, baǵyt-baǵdar beremin. Kópshilik meniń ultyma qarap, «qalaı qazaq tilin úıretesiń?» dep suraıdy. Qazaq tilin shet tili retinde úırengen soń, onyń jolyn jaqsy bilemin. Qazaq tilin bir jylda úırendim, alaıda ár adam ártúrli formatta oqıdy. Soǵan saı, jańa tildi meńgerý ýaqyty da ártúrli», - deıdi ol.
Aıtýynsha, kóp adam aptasyna eki ne úsh saǵat qosymsha sabaqqa qatysady. Aptasyna 20 saǵatyn qazaq tilin úırenýge arnaıtyndar da bar.
«Qazaq tilin kúnine bir saǵat oqıtyn adam 30 sabaqtan keıin sóıleı alady. Ortalyqqa keletinderdiń arasynda sheneýnikter de bar. Biz ol kisilerdiń aty-jónin ataı almaımyz, alaıda qazaq tiline degen suranys bar», - deıdi Ten.
Ten qazaq tilin úırenip jatqandardyń deni qazaqtar ekenin aıtady.
Qazaq tili eń aldymen ózge ulttarǵa emes, qazaqtarǵa kerek. Kóp jaǵdaıda orystildi qazaqtar, soltústik óńirlerde turatyndar oqıdy. Reseılikterge keler bolsaq, qonaq retinde qazaqtarǵa qurmet kórsetkisi kelgennen bolar, az bolsa da, qazaq tilin úırengisi keledi, - deıdi Vladıslav Ten.
Aıtýynsha, reseılikterdiń qazaq tiline degen suranysy 2022 jyldyń aqpanynda bastalǵan.
«Soǵys bastalǵaly qazaq tilin úırengisi keletin reseılik kóbeıdi. Basym bóliginiń ulty orys. Olardyń sany qazaqtarǵa qaraǵanda kóp emes. Qazir bizdiń ortalyqta 10 reseılik qazaq tilin úırenip jatyr. Muny kóp dep oılaımyn. Olardan sabaq barysynda tildi qandaı maqsatpen úırenip jatqanyn suraımyz. Biri Qazaqstanda turǵysy keletinin, endi biri qazaqtarmen birge jumys istegisi keletinin aıtady. Azamattyq alǵysy keletinder de bar», - deıdi ol.
Ol sondaı-aq Qazaqstanda ana tildi meńgergen ózge ult ókiline erekshe qurmet kórsetiletinin aıtty.
«Reseılikter Qazaqstanda orys tilin qoldanyp, adamdarmen sóılese alatynyn biledi. Qazaq tilinde sóıleıtin ózge ulttyń ókiline qurmetpen qaraıtynyn da túsinedi», - deıdi ol.
Aıtýynsha, koreı tili arqyly da qazaq tilin úırengender bolǵan. Sondaı-aq birli-jarym brazılıalyq, amerıkalyq qyzyǵýshylyq tanytqan.
Sheteldikterdiń bir bóligi Dımash Qudaıbergenniń ánin túsiný úshin qazaq tilin úırengisi keledi, - deıdi Vladıslav Ten.
«Lıngvıs retinde Qazaqstanǵa reseılikterdiń kóp kelýin durys emes dep sanaımyn. Mysaly, qandastar tarıhı otanyna oralǵan kezde qazaq tiliniń jaǵdaıy jaqsardy. Qazaqpen qazaqsha sóılesetin adam kóbeıdi. Ol qazaq tiliniń damýyna jaqsy áser etti. Elge kelip jatqan reseılikter Qazaqstan azamattyǵyn alsa, orystildiler sany kóbeıedi. Bul qazaq tiliniń qoldanysyna keri áser etedi»,- deıdi ol.
Alaıda kelip jatqan reseıliktiń ishinde qansha bóligi qazaq tilin úırenýge qulyqty ekenin naqty aıtý múmkin emes.
«Bes saýsaq birdeı emes. Sanasy bar orystar qazaq tilin búginnen bastap úırenedi. Sanasy joq bolsa, Qazaqstanda da oryssha sóıleı alamyn dep júredi. Memlekettiń damýyna til tikeleı áser etedi. Al belgili bir tildiń damýy sol tilde sóıleıtin adamdardyń sany arqyly baǵalanady», - dep qorytyndylady Ten.
İSHİNARA MOBILIZASIA JARIALANDY
2022 jyldyń aqpanynda Reseı prezıdenti Vladımır Pýtın Ýkraınanyń shyǵysyndaǵy Donesk (DHR) jáne Lýgansk halyq respýblıkalaryn (LHR) táýelsiz el retinde moıyndady.
24 aqpanda Reseı Ýkraına aımaǵynda áskerı operasıa bastady.
Al 21 qyrkúıekte Pýtın reseılikterge úndeý joldap, Ýkraınamen soǵysqa baılanysty elde ishinara mobılızasıa jarıalady.
Onyń aıtýynsha, Ýkraınamen soǵysqa eń aldymen qarýly kúshterde áskerı boryshyn ótegen zapastaǵy áskerı qyzmetkerler shaqyrylady. Olar qosymsha áskerı daıyndyqtan ótip, tıisti tájirıbe jınaǵan soń soǵysqa qatysady.
Sodan keıin birqatar reseılik Qazaqstanǵa údere kóshe bastady.