QR Prezıdentiniń Halyqaralyq ekologıalyq yntymaqtastyq jónindegi arnaýly ókil Zúlfıa Súleımenova elimizdiń sý saıasaty jáne ekologıalyq yntymaqtastyq baǵytyndaǵy josparymen bólisti, dep habarlaıdy aqshamnews.kz Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligine silteme jasap.
Atap aıtqanda, Qazaqstan BUU-nyń sý jáne densaýlyq máseleleri jónindegi hattamasyn ratıfıkasıalaýǵa nıetti. Búginde elimiz transshekaralyq sý aǵyndary men halyqaralyq kólderdi qorǵaý jáne paıdalaný jónindegi BUU Konvensıasynyń, sondaı-aq Halyqaralyq sý aǵyndaryn keme qatynasynan basqasha paıdalaný túrleriniń quqyǵy týraly BUU Konvensıasynyń qatysýshysy bolyp tabylady. Fransıanyń damý agenttigimen birlesip ázirlengen aýyl sharýashylyǵynda sýdy paıdalaný tıimdiligin arttyrý baǵdarlamasyn iske asyrý – osy baǵyttaǵy taǵy bir mańyzdy qadam bolady.
Negizgi bastamalardyń biri – Qazaqstannyń ekojúıeni saqtaýǵa baǵyttalǵan Freshwater Challenge jahandyq baǵdarlamasyna qosylýy. Atalǵan baǵdarlama aıasyndaǵy alǵashqy joba Naýyrzym qoryǵyndaǵy Aqsýat kólder júıesin qalpyna keltirýdi kózdeıdi.
Soltústik Aral teńizin qalpyna keltirýge aıryqsha kóńil bólinedi. Búgingi tańda Soltústik Aral men Syrdarıa ózeni atyrabynyń ınfraqurylymyn damytýǵa jáne gıdrologıalyq jaǵdaıyn jaqsartýǵa, sondaı-aq Qyzylorda oblysynda turaqty ekonomıkalyq, áleýmettik jáne ekologıalyq jaǵdaıdy qoldaýǵa baǵyttalǵan Soltústik Araldy saqtaý jobasynyń ekinshi kezeńine daıyndyq júrgizilip jatyr.
Biregeı Balqash kóli de nazarda. Elimizdegi iri jeke kompanıalardyń biri «Qazaqmys» Balqashtyń ekojúıesin, sondaı-aq irgeles sýly-batpaqty jerlerdi saqtaýǵa jáne qorǵaýǵa 5 mln dollar kóleminde qarjy bóledi.
«El ishindegi sý aıdyndary da kóńil bólýge laıyq. Solardyń biri – teńdesiz Balqash kóli. Onyń sýynyń jartysy tuzdy, al qalǵan bóligi tushshy. Ońtústik bóligi Ramsar konvensıasynyń sýly-batpaqty aımaǵyna jatady. Qazaqstannyń jetekshi jeke kompanıalarynyń biri — «Qazaqmys» korporasıasy kóldiń ekojúıesin saqtaýǵa baǵyttalǵan jobalarǵa 5 mıllıon AQSH dollary kóleminde qarjy bóletinin jarıalaǵym keledi. Biz jeke sektor ókilderiniń klımattyq syn-qaterlermen kúresýge batyl sheshim qabyldap, sý ekojúıesin saqtaýda belsendilik tanytqandaryn maqtan etemiz», - dedi Súleımenova.
Aıta keteıik, One Water Summit alańdarynda Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrligi men Fransıanyń damý agenttigi (AFD) jáne Fransıanyń geologıalyq jáne taý-ken zertteýler búrosy (BRGM) arasynda úshjaqty kelisimge qol qoıyldy.
AFD jáne BRGM-men kelisim Balqash kóli baseınindegi sý resýrstaryn zertteý men turaqty basqarýǵa baǵyttalǵan. Qujat sýdyń jaı-kúıin ólsheý men taldaý, klımattyq jáne antropogendik áserlerdi modeldeý, sondaı-aq 2040 jylǵa deıin sý balansyn boljaýdy qarastyrady.
Joba maqsattarynyń biri – Balqash kóliniń deńgeıin turaqtandyrý úshin Qapshaǵaı sý qoımasynyń jumys kestesin ońtaılandyrý. Zertteý nátıjesi boıynsha ózenderdi tazartý, topyraqtyń tozýy men sýdyń lastanýyn boldyrmaý, balyq sharýashylyǵy men ekologıalyq týrızmdi damytý, sondaı-aq kóldi qorǵaý úshin normatıvtik-quqyqtyq baza qurý jónindegi is-sharalar qabyldanady.
Besinshi bastama – Sý munaralary seriktestigi jobasy ǵylymı zertteýlerdi, jas glásıologtardy qoldaý jáne jergilikti muzdyqtar týraly bilimdi jınaqtaý arqyly muzdyqtar týraly bilim berýdegi olqylyqtardyń ornyn tolýǵa jahandyq kúsh-jigerdi biriktirýge baǵyttalǵan.
Eske sala keteıik, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti One Water Summit ashylý saltanatynda sóz sóılep, aýqymdy is-sharany uıymdastyrýǵa kómekteskeni úshin Fransıaǵa, Saýd Arabıasyna jáne Dúnıejúzilik bank tobyna alǵys bildirdi.
One Water Summit 2024 sý resýrstaryn basqarý jáne halyqaralyq deńgeıde birlesken sheshimderdi ázirleýge qatysty jahandyq syn-qaterlerdi talqylaýǵa arnalǵan alań boldy. Qazaqstandyq bastamalardyń tusaýkeseri – elimizdiń turaqty damýdyń jahandyq kún tártibindegi belsendi qatysýshy retindegi rólin aıqyn kórsetti.