Almatydaǵy Jusan Vibe gallereıasynda tabıǵat pen qustardy súıetin barlyq qazaqstandyq úshin mańyzdy oqıǵa ótti. Qazaqstan aýmaǵynda mekendeıtin qustar týraly derekterdi qamtıtyn qazaq tilindegi tuńǵysh tolyqqandy anyqtaǵysh «Qazaqstan qustary. Dalalyq anyqtaǵysh» tanystyryldy.
İs-sharany uıymdastyrýshylar ASBK («Qazaqstandaǵy bıoalýantúrlilikti saqtaý asosıasıasy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi) — Qazaqstandaǵy jabaıy tabıǵatty 20 jyldan beri ǵylymı túrde zerttep ári saqtap kele jatqan tabıǵat qorǵaý uıymy.
Bul kitap buǵan deıin Astana qalasyndaǵy kásipqoı mamandar men buqaralyq aqparat quraldary ókilderine tanystyrylǵan bolatyn. Endi Almaty qalasyndaǵy mamandardyń nazaryna usynylyp otyr. Avtorlar ujymy Qazaqstandaǵy qustardy birneshe jyldan beri zerttep júrgen kásibı ornıtologterdiń qataryna jatatyn Anatolıı Kovshar, Vıktorıa Kovshar, Nıkolaı Berózovıkov. Al Vadım Konstantınovıchke anyqtaǵyshtaǵy qustardyń sýretteriniń barlyǵy tıesili. Anyqtaǵyshty qazaq tiline aýdarǵandar — belgili kásibı zoologtar, qazaq tilindegi zoologıa oqýlyqtarynyń avtorlary Birlikbaı Esjanov pen Qylyshbek Musabekov. Kitaptyń qazaq tilindegi basylymy Qazaqstan bıoalýantúrlilikti saqtaý asosıasıasy janyndaǵy ASBK baspasynda «Shevron» kompanıasymen seriktestikte jaryqqa shyqty.
«Qustar álemin súıetinder úshin búgin keremet kún. Bizdiń eldiń ornıtologtary basqa eldiń mamandarynan erekshe. Sonymen qatar bundaı kásibı mamandar biren-saran. Al, bizdiń alyp memleket úshin ol óte az. Damyǵan memleketterde qustarmen qyzyǵatyndardyń sany 100 myńǵa jýyq bolsa, bizde kerisinshe az. Menińshe, bul kitap ornıtologtar men qustardy súıetin qaýym úshin taptyrmas qural bolmaq. Sonymen qatar, 2014 jylǵa deıin bundaı kitap bolǵan joq. Araǵa 10 jyl salyp qazaq tiliniń oqyrmandaryna usynylyp otyr», – dedi kitap avtory Anatolıı Kovshar. Bul kitap ornıtologter men qus baqylaýshylaryna arnalǵan dalalyq nusqaýlyq bolyp tabylady, ol tabıǵı meken ortasynda qustardy ajyratyp anyqtaýǵa arnalǵan. Kitap árbir qus túri birneshe sýretpen, taralý kartasy jáne qusty anyqtaýǵa arnalǵan belgilerdiń tolyq sıpattamasy bar derektermen qamtylǵan. ASBK anyqtaǵyshty erekshe qorǵalatyn tabıǵı aýmaqtarda, mektepterde jáne basqa da jerlerde tegin taratýdy josparlap otyr. Qazaqstan aýmaǵynda 500-den astam qus túri mekendeıdi, mundaǵy qustar dalada da, shólde de, ormanda da, taýdyń bókteri men bıiginde de - tabıǵı aımaqtardyń barlyǵynda kezdesedi. Elimizdiń tabıǵı landshaftylardyń ár alýantúrliligi – qoqıqaz, jorǵa dýadaq, qara boztorǵaı, birqazan, qylańtós buldyryq, oraqtumsyq, jumaq shybynshy jáne basqa da tańǵajaıyp qustardyń turýyna múmkindik týǵyzdy, al olardy tabıǵatta kezdestirip qalý – shynaıy qus súıer jannyń armany. Álemniń túkpir-túkpirinen qus baqylaýshylar jyl saıyn sırek kezdesetin qustardy sýretke túsirý úshin arnaıy Qazaqstanǵa keledi. Alaıda, elimizde qustarǵa qyzyǵýshylyq tanytatyn adamdar áli de az.
Resmı tusaý keser aıasynda National Geographic Qazaqstan «Qazaqstan qustary» atty fotokórmeni kópshilik nazaryna usyndy. Kórmede elimizdiń keń baıtaq aýmaǵynda meken etetin qanattylar, sonyń ishinde Qazaqstannyń «Qyzyl kitabyna» engen sırek qus túrleri beınelengen fotograftardyń úzdik jumystary kórsetildi. Qonaqtar jergilikti faýnanyń sulýlyǵy men baılyǵyn beıneleıtin keremet sýretterden lázzat alyp, bıoártúrlilikti saqtaýdyń mańyzdylyǵy týraly tanymdaryn keńeıte aldy.
«Qazaqstan qustary. Dalalyq anyqtaǵysh» ASBK «Shevron» kompanıasymen seriktestikte júzege asyratyn "Students for Nature" jobasy aıasynda jaryqqa shyǵyp otyr. Students for Nature ol qazaqstandyq stýdentterdiń tabıǵatty qorǵaý salasyndaǵy áleýetin arttyrýǵa jáne jańa bilim men daǵdylardy ıgerýge baǵyttalǵan. Sońǵy eki jyl ishinde Almaty, Astana, Oral, Atyraý jáne Qostanaı qalalarynyń joǵary oqý oryndarynda tabıǵatty qorǵaý taqyryptary boıynsha dárister men praktıkalyq sabaqtar ótti. Qyzyǵýshylyq tanytqan stýdentter ornıtologıalyq ekskýrsıalarǵa jáne jabaıy janýarlarǵa monıtorıń júrgizý trenıńterine belsene qatysty. Bul sharalar stýdentterge tabıǵatty qorǵaý salasyndaǵy bilimderi men daǵdylaryn keńeıtýge, sondaı-aq ozyq ádister men zertteýlermen tanysýǵa múmkindik berdi.