Qasym-Jomart Toqaev: Biz eshqashan óz azamattarymyzdy taǵdyr tálkeginde qaldyrmaımyz

Qadirli otandastar!

Qurmetti Assambleıa músheleri!

Barshańyz kýá bolyp otyrsyzdar, qazir álemde túrli tabıǵat apaty kóbeıip barady. Shyn máninde, apat degen aıtyp kelmeıdi eken. Qazaqstan da úlken qaterge tap boldy. Elimizdiń kóptegen aımaqtarynda alapat sý tasqyny bolyp jatyr. Biz úshin eń basty maqsat – azamattardyń amandyǵy. Soǵan saı Úkimet barlyq qajetti is-áreketterdi jasap jatyr, tıisti qarajat bólindi, iri kompanıalar men bıznes ókilderi qol ushyn berýde.

Osyǵan deıin de aıttym, joıqyn sý tasqynynan buzylǵan úılerdi qalpyna keltirý, zardap shekken turǵyndardyń qalypty ómirge qaıta oralýyn qamtamasyz etý – dál qazir Prezıdent retinde meniń aldymda turǵan asa mańyzdy mindet. Sondyqtan men elimizde buryn josparlanǵan halyqaralyq is-sharalardy qysqartý týraly naqty tapsyrma berdim.

Bıyl Astana halyqaralyq forýmyn ótkizbeıtin boldyq. Árıne, bul – elimizge qajet, óte mańyzdy jıyn. Degenmen ony keıinge qaldyra turýǵa bolady. Al kezek kúttirmeıtin kezdesýler men is-sharalardyń jóni bólek. Bul el ıgiligi úshin kerek.

• Assambleıa sesıasy jyl saıyn Birlik kúni qarsańynda ótedi. Al bıylǵy basqosý memleketimiz úshin kúrdeli kezeńge tuspa-tus keldi. Shyn máninde, bul sesıany dál osy kezde ótkizýdiń máni zor. Birlik pen yntymaq – eshqashan eskirmeıtin qundylyqtar. Buǵan osy kúnderde kózimiz jetti deýge bolady.


• Halqymyz óte aýyr synaqqa tap boldy. Qazaqstan aýmaǵynyń jartysyn tasqyn sý basyp qaldy. Elimizdiń myzǵymas birligi osy qıyn kúnderde aıqyn kórindi.

Qutqarýshylar, volonterler, memlekettik qyzmetshiler, sarbazdar, tártip saqshylary, qoǵam belsendileri, bıznes ókilderi jáne jastar – bári birge júr. Ortaq isten eshkim shet qalǵan joq. Búkil aımaqta qoǵamnyń barlyq ókilderi bir kisideı jumyldy. Otandastarymyz zardap shekken jandarǵa jappaı qol ushyn sozdy. Bir-birine shynaıy janashyr boldy. Men qarǵyn sýmen kúresýge zor úles qosqan naǵyz otanshyl azamattarǵa sheksiz rızamyn.

• Biz syn saǵatta jurt bolyp jumyldyq. Úkimet, memlekettik organdar, quzyrly mekemeler jáne eriktiler birlese jumys istedi. Sonyń arqasynda 119 myńnan astam adam der kezinde qaýipsiz jerge kóshirildi. Onyń 45 myńǵa jýyǵy – balalar. Eń bastysy, biz adam ómirin barynsha saqtap qaldyq.


• Kezinde bir ǵana bógenniń buzylýy úlken qaıǵyly oqıǵaǵa ákep soqtyrǵanyn bilesizder.

Men jaǵdaıdy baqylaýda ustaý úshin birqatar aımaqta boldym. Turǵyndarmen arnaıy kezdestim. Ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdar apat saldaryn joıýǵa bar kúshin jumsap jatyr. Jaǵdaıdyń odan ári ýshyǵyp ketpeýi – basty nazarda. Qutqarýshylar kúndiz-túni jumys istep júr. Ulttyq ulan, İshki ister mınıstrligi, Qarýly Kúshter, Ulttyq qaýipsizdik komıteti, Memlekettik kúzet qyzmetiniń jeke quramy da belsene atsalysyp jatyr.

Meniń tapsyrmammen memlekettik materıaldyq rezervti paıdalanýǵa ruqsat berildi. Respýblıkalyq jáne oblystyq jedel shtabtar jumys istep jatyr. Qoǵam belsendileri jáne volonterler gýmanıtarlyq kómek jınaýdy qolǵa aldy. Halqymyzdyń yntymaǵy men joǵary azamattyq jaýapkershiligi osy kezde aıqyn kórindi. Birqatar aımaqtar ınfraqurylymdy jáne búlingen úılerdi qalpyna keltirýge kirisip ketti. Bul sharýaǵa iri bıznes ókilderi qosyldy. Qoǵam belsendileri de zor úles qosýda. Elimizdegi kompanıalar, jeke kásipkerler túrli kómek qorlaryna qomaqty qarjy aýdardy. Qarajat kún saıyn túsip jatyr, kómek qory ulǵaıady dep senemin. Kásipkerlerge zor alǵys aıtamyn. Bolashaqta da halqymyzdyń ıgiligi úshin birge jumys isteımiz dep senemin.

Jınalǵan qarajat eldi mekenderdi qalpyna keltirýge jumsalady. Sondaı-aq apattyń kesirinen qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan azamattarǵa kómek retinde beriledi. Eshkim eleýsiz qalmaıdy. Memleket shyǵyndy túgel óteıdi. Tasqynnyń zardabyn joıý úshin búdjet shyǵystary qysqartylatyn boldy. Memleket qarjysyn qatań únemdeý rejımi engiziledi. Árıne, mańdaı termen tirnektep tapqan dúnıe-múlikti bir sátte joǵaltý ońaı emes. Men muny túsinemin. Zardap shekken azamattarǵa taǵy da aıtamyn: búkil halyq – sizdermen birge. Kóp uzamaı barshańyz qalypty ómirge qaıta oralasyzdar. Ol úshin memleket bárin jasaıdy.

Qurmetti Assambleıa músheleri!

Tasqyn bastalǵannan beri Qazaqstan halqy Assambleıasy belsendi ári úılesimdi jumys istep jatyr. Oǵan búkil el kýá.

Jurtqa jan-jaqty kómek berý úshin dereý Assambleıanyń respýblıkalyq jáne aımaqtyq shtabtary quryldy. «Júrekten júrekke» degen aýqymdy aksıa júrgizilip jatyr. Apat aımaqtaryna 1500 tonnadan astam azyq-túlik jáne eń qajetti taýarlar joldandy. Onyń jalpy somasy shamamen 770 mıllıon teńge boldy.

Sý tasqynymen kúreske etnomádenı birlestikterdiń 12 myńǵa jýyq ókili qosyldy. Olar qaıyrymdylyq jáne gýmanıtarlyq kómek jınaýǵa jumyldy. Sondaı-aq jurtty qaterden habardar etýge jáne qaýipsiz jerge kóshirýge atsalysty. Munyń bári – ózara janashyr jáne tileýles bolýdyń aıqyn kórinisi.

Men Batys Qazaqstan, Soltústik Qazaqstan, Qostanaı oblystaryna arnaıy bardym. Kezdesý kezinde jurtshylyq Assambleıa múshelerine zor rızashylyq bildirdi.

Assambleıa – keıbir adamdar aıtyp júrgendeı, jasandy uıym emes. Assambleıa – el birligin is júzinde ornyqtyra túsetin tıimdi qurylym. Búginde bul – konstıtýsıalyq mártebesi bar mańyzdy qoǵamdyq organ. Assambleıa óte aýqymdy qaıyrymdylyq sharalaryn der kezinde jáne jedel uıymdastyryp keledi. Munyń bári kóp jyldyq júıeli jumystyń nátıjesi ekeni sózsiz.

Assambleıa músheleri «Qaıyrymdylyq kerýeni» jobasy arqyly muqtaj jandarǵa únemi qoldaý kórsetip júr. Byltyrdyń ózinde quny 1,7 mıllıard teńgeden asatyn kómek berildi. Birligi myqty halyqtyń kúsh-qýaty azamattardyń bir-birine degen osyndaı qamqorlyǵynan aıqyn kórinedi.

Qymbatty dostar!

Túrli syn-qaterge qaramastan, biz strategıalyq maqsat-mindetterimizden aınymaımyz. Az ýaqyt ishinde júıeli saıası reformalar jasadyq, ekonomıkany jańǵyrtatyn jáne qoǵamdyq etıkany jańartatyn aýqymdy sharalardy qolǵa aldyq. Saıası ózgerister azamattyq qoǵamnyń damýyna álden-aq tyń serpin berip úlgerdi. Otandastarymyzdyń memlekettik mańyzy bar sheshim qabyldaý úderisine qatysý múmkindigi edáýir artty.

Bıliktiń barlyq tarmaǵy adamnyń zańdy múddesin, quqyǵy men erkindigin qorǵaýǵa jáne ony ilgeriletýge negizdelgen jańa júıe boıynsha jumys isteı bastady. Biz ádildik, ınklúzıvtilik, pragmatızm qaǵıdalaryna negizdelgen jáne halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýdy kózdeıtin jańa ekonomıka úlgisine kóship jatyrmyz. Osylaısha, ár azamattyń baqýatty ómir súrýine barlyq jaǵdaı jasalyp, teń múmkindikter beriletin memleket quramyz. Qazaqstanda buryn-sońdy mundaı aýqymdy reforma jasalmaǵan. Biraq buǵan toqmeıilsip otyrýǵa bolmaıdy, reformany sapaly júzege asyra berýimiz kerek.

Elimiz qarqyndy damýy úshin ondaǵan jyl boıy qordalaǵan kóptegen máseleni sheshýimiz qajet. Biz kúsh-jigerimizdi biriktirý arqyly ǵana bolashaq jetistikterdiń berik tuǵyryn qalap, saıasatta, ekonomıkada, mádenıette jáne áleýmettik salada túbegeıli ózgerister jasaı alamyz. Dál sol sebepti Assambleıanyń búgingi sesıasy «Birlik. Jasampazdyq. Órleý» dep ataldy. Sizder munyń ózekti ekenin túsinesizder dep oılaımyn. Qazaqstan halqy Assambleıasynyń ǵana emes, barsha halqymyzdyń strategıalyq baǵdarynyń túpki mánin osy úsh uǵym dál ári naqty bildiredi. Basty mısıamyz – jasaý, qurý, júzege asyrý. Birlik pen yntymaq basty qundylyǵymyz ári memlekettik saıasattyń buljymas baǵdary bolyp qala beredi. Tabysqa jetý úshin mynadaı ózekti mindetterdi oryndaýǵa basa mán berý qajet.

BİRİNSHİ. Assambleıa jumysyn elimizdiń jańa gýmanıtarlyq ıdeologıalyq doktrınasymen úılestirý qajet. Biz Quryltaıdyń Atyraýdaǵy otyrysynda negizgi ıdeologıalyq tujyrymdardy jınaqtap, júıelep aldyq. Jalpyǵa ortaq qundylyqtardy aıqyndadyq. Bul – eń aldymen, Táýelsizdik jáne Otanshyldyq. Odan keıin – Birlik jáne Yntymaq. Kelesi – Ádildik pen Jaýapkershilik. Sondaı-aq – Zań jáne Tártip. Budan soń – Eńbekqorlyq pen Kásibılik. Jáne – Jasampazdyq pen Jańashyldyq. Bul – bizdiń saıasat pen ekonomıkadan bastap, bilim men mádenıetke deıingi barlyq saladaǵy baǵyt-baǵdarymyz. Munyń bári halqymyzdyń azamattyq biregeıligin nyǵaıtady. Sondaı-aq elimizdiń bolashaq kelbetin qalyptastyrady. Assambleıa jumysyna arqaý bolyp otyrǵan qaǵıdalar osy qundylyqtarmen tolyq úndesedi.

Men Ulttyq quryltaıdan soń onyń qorytyndysy týraly qoǵamdyq talqylaýdy jiti baqylap otyrdym. Sarapshylardyń jáne el isine beı-jaı qaramaıtyn azamattardyń pikirin, usynystary men tilekterin oqydym. Menińshe, oı-pikirdiń kópshiligi Atyraýdaǵy Quryltaı, shyn máninde, ultymyzdyń damýyna qatysty jańa fılosofıa men ıdeologıanyń bastaýyna aınaldy degen paıymǵa kelip toǵysady. Degenmen Quryltaıda aıtylǵan jalpyulttyq doktrına, ıaǵnı tuǵyrnama jetekshi qoǵamdyq ınstıtýttardyń barlyǵy qoldasa ǵana tolyq jumys isteı alatynyn uǵynǵan jón. Sizderdiń, qoǵamnyń qoldaýy bolmasa, bul doktrına qaǵaz júzinde qalady. Muny mindetti túrde júzege asyrýymyz kerek. Ondaǵy negizgi qaǵıdattardy ornyqtyrý isinde Assambleıa basty ról atqarýǵa tıis.

• Azamattardy áleýmettik ortaǵa kiriktirý júıesi Otanǵa degen súıispenshilik, patrıotızm ıdealdaryn nasıhattaýǵa jáne halqymyzdyń mádenıetin, ádet-ǵurpy men salt-dástúrin qurmetteýge negizdelýi kerek dep sanaımyn.


• Elge qajetti qundylyqtar, kózqarastar men túsinikter qalyptastyrý jáne qoǵamdaǵy tatýlyq pen kelisimdi nyǵaıta túsý – asa mańyzdy mindet. Bul máseleni baqylaýsyz qaldyrýǵa bolmaıdy. Onyń bárin Assambleıa da, ortalyq jáne jergilikti memlekettik organdar da únemi baqylaýda ustaýǵa tıis.

Balalardy irgeli qundylyqtarǵa súıene otyryp tárbıeleýge basa mán berý kerek. Óskeleń urpaqtyń dúnıetanymy tarıhqa qatysty ókpe-renishten, dogmatızmnen jáne mádenı stereotıpterden ada bolýǵa tıis. Jastarymyz árdaıym alǵa umtylýy qajet. Olardyń dúnıetanymy ótkendi, búgindi jáne bolashaqty birtutas ultymyzdyń esh bólinbeıtin ortaq murasy retinde emosıasyz, saıası astarsyz shynaıy qabyldaýǵa negizdelýi óte mańyzdy.

Biz, Qazaqstan halqy, ózgelerdiń teris yqpalyna túspeıtin óz ıdeologıamyzǵa súıenýimiz kerek. Bizdiń ıdeologıamyzdyń tiregi – memleketimizdiń Táýelsizdigi. Eń bastysy – durys sóılep, jaqsy nıet bildirý ǵana emes, naqty jumys istep, ıgilikti iske kún saıyn kúsh jumsaý. Bizge bos sóz emes, naqty is kerek. Oqytý-tárbıeleý úderisinde «Biz ártúrlimiz, biraq bárimiz teńbiz», «Qazaqstannyń halqy birtutas» degen qaǵıdattar kórinis tabýǵa tıis. Bul – myzǵymas ári berik qaǵıdattar. Memlekettik saıasattyń basty ózegi jáne jalpyulttyq biregeılikti nyǵaıtatyn negizgi faktor – birlik.

Ortaq Otanymyzdyń taǵdyryna janashyrlyǵymyz bizdiń azamattyq sana-sezimimizdiń ózegi bolyp qala beredi. Al, ulttyq toleranttyq, ótken zamannyń dástúrlerine jáne túrli mádenıetke degen qurmet, memlekettik tildi jáne basqa da tilderdi bilý – Qazaqstan azamattaryna tán qasıetter.

Budan bólek, Qazaqstan Respýblıkasynyń aspan tústes tólqujaty elimizdiń jalpyulttyq biregeıliginiń eń qarapaıym ári túsinikti belgisi ekenin únemi aıtyp júrmin. Kók pasporty bar árbir adam ultyna, kózqarasy men nanym-senimine qaramastan, Qazaqstan azamatynyń barlyq quqyǵyn ıelenedi. Qazaqstan Respýblıkasynyń kez kelgen azamaty álemniń qaı túkpirinde júrse de bizdiń memleketimizdiń qorǵaýynda bolady. Biz eshqashan óz azamattarymyzdy taǵdyr tálkeginde qaldyrmaımyz.

Esterińizde bolsa, jer júzin koronavırýs indeti jaılap, kóptegen el shekarasyn tars japqanda Qazaqstan dereý óz azamattaryn jer sharynyń ár qıyrynan elge ákelýdi uıymdastyrdy. Sondaı-aq biz 2021 jyly Aýǵanstandaǵy, 2023 jyly Gaza sektoryndaǵy ahýal, tipti Ýkraınadaǵy jaǵdaı kúrt shıeleniskende azamattarymyzdy ol jaqtan shuǵyl shyǵaryp aldyq. Ár joly, qandaı da bir elde azamattarymyzǵa qaýip tónse, biz olardyń Otanyna tezirek oralýy úshin jedel sharalar qabyldaımyz.

• Bizdiń kók pasportymyzǵa elimizdiń tuǵyry sanalatyn basty qundylyqtardyń bári syıyp tur. Ony búkil álem zamanaýı ozyq memlekettiń qujaty retinde tanıdy. Qazaqstan azamattary ondaǵan memleketke vızasyz bara alady jáne bizdiń tabandy jumysymyzdyń arqasynda mundaı elderdiń qatary kóbeıip keledi.


• Qazir Qazaqstan Álem tólqujattary ındeksinde 66-orynda tur. Bul – jaman kórsetkish emes. Biraq bul ındeksti jaqsartý jumystaryn jalǵastyra beremiz.

Budan bólek, sońǵy jyldary Qazaqstan azamattyǵynan bas tartqan adamdardyń sany aıtarlyqtaı azaıdy. Kerisinshe, Qazaqstan azamattyǵyn alǵysy keledi. Osynyń bári elimizdiń turaqty damyp kele jatqanyn, bizdiń elge qyzyǵýshylyqtyń arta túskenin jáne memleketimizdiń halyqaralyq bedeli joǵary ekenin kórsetedi.

Assambleıa jastardyń ıdeologıalyq tárbıesin aıryqsha nazarda ustaıdy. Bul – bolashaqta ne bolaryn boljap bilý múmkin emes, qazirgideı almaǵaıyp álemde asa mańyzdy másele. Assambleıa etnosaralyq komýnıkasıa ortalyqtaryn damytýmen jáne osyndaı jańa ortalyqtar ashýmen aınalysady. Sondaı-aq áleýmettik mańyzy bar jobalardy qoldap, eriktilerdi jáne jergilikti birlestikterdi yntalandyrýmen shuǵyldanady.

Men Ulttyq quryltaıda qazir elge qaýip tóndirip turǵan bes keselge toqtaldym. Assambleıa nashaqorlyq, qumarpazdyq (lýdomanıa), turmystyq zorlyq-zombylyq, vandalızm jáne ysyrapshyldyq sıaqty áleýmettik keseldermen kúresý isinde mańyzdy ról atqarady. Qaýipsiz ómir súrý úshin osyndaı qaterli qubylystardan birjola arylýymyz kerek. Bul – ásirese, urpaqtyń bolashaǵy úshin aıryqsha mańyzdy. Biz balalar men jastardy barynsha qorǵap, durys tárbıeleýimiz qajet. Qoǵamdyq keselderdi túbirimen joıamyz desek, ortaq iske búkil el bolyp jumylǵan jón. Ultyna, dinine, áleýmettik jaǵdaıyna qaramastan, oǵan barlyǵy atsalysýy kerek.

«Uly ister shaǵyn áreketterden bastalady». Sol sıaqty kishigirim qadamdar aýqymdy ózgeristerge jol ashady. Ár adamnyń oı-sanasy jáne minez-qulqy jaqsarsa, tutas qoǵam jaqsarady. Maqsat-muraty bıik bolsa, eldiń rýhy da bıik bolady. «Adal azamat» bolý asa mańyzdy. Bir sózben aıtsaq, keleńsiz úrdisterden jaı ǵana jırený jetkiliksiz. Ony joıýǵa da belsene atsalysý kerek.

EKİNSHİ. Biz jahandyq kataklızm beleń alyp, túrli memleketter arasynda áskerı-saıası, saýda-ekonomıkalyq teketires, tipti mádenı-gýmanıtarlyq tartys kúsheıip bara jatqanyna kýá bolyp otyrmyz. Radıkaldy ıdeologıany dáripteý jáne ksenofobıa otyn tutatý úshin halyqaralyq turaqsyzdyqty paıdalanyp qalǵysy keletinderdiń áreketi anyq kórinýde.

Keıbir memleketterdiń geostrategıalyq ambısıasynan etnodinı astar izdeýge tyrysatyndardyń, tipti, ony órkenıetaralyq qaqtyǵys retinde kórsetkisi keletinderdiń úni qatty shyǵa bastady. Sonyń saldarynan qazir álemniń ár túkpirinde túrli ekstremıstik kúshterdiń belsendiligi artyp kele jatqany baıqalyp otyr.

Lańkestik qaýip-qaterler taǵy da alǵy shepke shyqty. Taıaýda Máskeý irgesinde jurtty qanǵa bóktirgen lańkestik oqıǵa júregimizge óte aýyr tıdi. Kóptegen azamattar qaıǵyly oqıǵanyń qurbandaryna janashyrlyq, tileýlestik tanytyp, Reseıdiń Qazaqstandaǵy elshiligi men konsýldyǵy ǵımarattarynyń aldyna gúl shoqtaryn qoıdy. Álemniń barlyq derlik elderi osyndaı kóriniske kýá boldy.

Qazaqstan halyqaralyq quqyqty jáne gýmanısik ıdealdardy berik ustanatyn el retinde alǵashqylardyń biri bolyp Birikken Ulttar Uıymyna múshe memleketterdi beıbit halyqqa jasalǵan sumdyq qatygez áreketti aıyptaýǵa shaqyrdy.

• Barsha adamzat ózara dıalog ornatyp, kúsh biriktirý arqyly ǵana halyqaralyq qatynas salasyndaǵy kúıreý men ydyraý úrdisine tótep beredi, berekesizdik pen senimsizdikti eńsere alady.


• Jer júzinde bárimizdi alańdatyn túrli oqıǵalar bolyp jatyr. Birtutas ult retinde dál osy kezde bizdiń maqsatymyz da, nıetimiz de bir bolýǵa tıis.


• Qoǵamda ultyna qaraı erekshelenýge, oqshaýlanýǵa umtylǵan kez kelgen áreketke, ásirese, azamattardy tiline, ultyna, dinine nemese mádenıetine bola arandatýǵa, ıa bolmasa kemsitýge múlde jol bermeıtin orta qalyptastyrý mańyzdy.

Til – kóptegen memleket úshin ózekti máseleniń biri. Osy máseleniń durys sheshilýi kez kelgen eldegi qoǵamdyq-saıası ahýaldyń turaqtylyǵyna edáýir yqpal etetinin tarıhtyń ózi kórsetip otyr. Qazaqstanda da solaı. Biz osy asa shetin máselege kelgende syrtqy-ishki faktorlardy eskere otyryp, strategıalyq ustamdylyq jáne toleranttyq tanytýymyz qajet. Biraq bul bizdiń memlekettik tildi jan-jaqty damytýǵa basa nazar aýdaratynymyzdy joqqa shyǵarmaıdy. Sonymen qatar memlekettik tildiń damýyna aıryqsha nazar aýdarýǵa yqpal etedi.

Men qazaq tili ýaqyt óte kele etnosaralyq qatynas tiline aınalatynyna senimdimin. Biz birtindep osyǵan kele jatyrmyz. Búgin biz óz betinshe qazaq tilin jetik meńgerip, ony qoǵamda keńinen nasıhattap júrgen azamattardy marapattaımyz. Bul óte paıdaly ári saıası turǵydan mańyzdy jumys dep oılaımyn. Memleket olardyń túrli jetistikterine, sonyń ishinde saıası sıpattaǵy tabystaryna da nazar aýdarady jáne olardy barynsha qoldaıdy.

Qazaqstan – qazaq tili memlekettik til sanalatyn kóp tildi el, bolashaqta da solaı bola beredi. Bul – biz úshin orasan zor basymdyq.

• Reseımen shekaramyz – álem boıynsha eń uzyn shekara. Orys tili Eýrazıa keńistiginde jáne halyqaralyq qoǵamdastyqta suranysqa ıe. Osynyń barlyǵyn eskersek, bárimizge Birikken Ulttar Uıymyndaǵy resmı tilderdiń biri sanalatyn orys tili qajet ekeni sózsiz.


• Bılik eldiń tynyshtyǵy men qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin tıisti shara qoldanatyn bolady. Kim aıtsa da, mundaı baǵyttaǵy túrli qıturqylyq pen páleqorlyqty qoǵam qatań synǵa alady, quqyq qorǵaý organdary da soǵan sáıkes áreket jasaıdy.


• Qoǵamda alaýyzdyq týdyratyn kez kelgen áreketke qatań tosqaýyl qoıý qajet. Azamattarymyzdyń bizge qatysy joq aqparat maıdanyna aralasyp, óshpendilikti nasıhattaýy elimizdegi turaqtylyqqa jáne qoǵamdyq kelisimge zor qater tóndiredi.

Árqaısymyz azamattardyń quqyǵy teń jáne erkin bolýyn qamtamasyz etetin Ata Zańymyzdyń árbir sózin buljytpaı ustanýymyz qajet. Zań men tártiptiń árdaıym jáne barlyq jerde saqtalýy, zań ústemdiginiń sózben de, ispen de ornyǵýy mańyzdy.

Bizdiń mindetimiz – qoǵamda ózara qurmet pen senimdi nyǵaıta túsý. Sondaı-aq dinı, aımaqtyq nemese áleýmettik-ekonomıkalyq alshaqtyqty boldyrmaý úshin barshaǵa ortaq jańa qaǵıdattar men ustanymdar oılastyrý. Assambleıanyń osy kúrdeli máselege baılanysty atqaryp jatqan qyzmeti aıryqsha mańyzdy.

ÚSHİNSHİ. Assambleıanyń ınstıtýsıonaldyq áleýetin nyǵaıtý qajet. Onyń memlekettik organdarmen, Parlamentpen jáne máslıhattarmen qarym-qatynasyn jaqsarta túsý kerek.

• Sońǵy jyldary Assambleıanyń qyzmeti aıtarlyqtaı ózgerdi. Bul qurylym qoǵamdaǵy asa mańyzdy ınstıtýtqa jáne etnomádenı birlestikterdiń bas shtabyna aınaldy.


• Assambleıa barlyq deńgeıdegi mekemelermen túrli baǵytta seriktestik ornatyp, basqalarǵa úlgi bolýǵa tıis. Jergilikti atqarýshy organdarmen jáne máslıhattarmen jumys júrgizý úshin tıimdi tásilder tabýǵa basa mán bergen jón.


• Ákimder kúndelikti týyndaıtyn kóptegen máselemen aınalysady. Olardyń jumysy óte kóp, bul – túsinikti jaǵdaı. Biraq el birligin nyǵaıtý – aıryqsha mańyzdy mindettiń biri. Ony eshqashan nazardan tys qaldyrmaý kerek.

Meniń tapsyrmammen aımaq basshylary keminde eki aıda bir ret Assambleıa ókilderimen birge etnosaralyq ahýalǵa qatysty jınalys ótkizedi. Assambleıanyń negizgi is-sharalaryna oblys jáne respýblıkalyq mańyzy bar qala ákimderi tikeleı ózderi qatysýǵa tıis. Men muny orynbasarǵa ysyra salýǵa bolmaıtynyn naqty eskerttim. Ózgelerdiń, ásirese, Parlamenttiń jáne barlyq deńgeıdegi máslıhat depýtattarynyń dál osylaı jasaǵany abzal.

Assambleıa memlekettik sheshim qabyldaý úderisine jáne reformalardy ilgeriletý isine belsene qatysýy kerek. Sondyqtan onyń ǵylymı-saraptamalyq áleýetin damytý qajet. Etno-áleýmettik shıelenis oshaqtaryn anyqtaýǵa jáne ondaı oqıǵalardyń aldyn alýǵa basa mán berilýge tıis.

Almaty, Jambyl jáne Túrkistan oblystarynyń mamandary etnomedıasıaǵa qatysty jumysty qolǵa aldy. Onyń aýqymyn keńeıtip, bul tájirıbeni Assambleıanyń barlyq uıymdaryna taratý qajet.

Assambleıany áleýmettik tutastyq pen otanshyldyqty dáripteıtin ınstıtýt retinde nyǵaıtý kerek. Eń aldymen, Aqsaqaldar keńesi jáne Analar keńesi sıaqty tıimdi qurylymdardy damyta túsken abzal. Mınıstrlikter jáne ákimdikter olardyń qyzmetine qoldaý kórsetýi qajet. Arnaıy granttar bólip, memlekettik áleýmettik tapsyrystar berýi kerek.

Jastar Assambleıa qyzmetine tyń serpin ákeledi. Sondyqtan Assambleıa qurylymdary men etnomádenı birlestik basshylarynyń bir orynbasaryn jastardan taǵaıyndaýdy usynamyn. Ortalyq jáne jergilikti organdar Assambleıanyń jastarǵa, ásirese, volonterlerge qatysty jobalaryna jan-jaqty qoldaý kórsetýi kerek. Mundaı jobalardyń tizimin jasaǵan jón.