Qarjylaı saýattylyq ár adamǵa qajet. Bul týraly Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń brıfıńinde Almaty qalasy boıynsha «Qaryzsyz qoǵam» jobasynyń tálimgeri Asıma Sultanova málimdedi, dep habarlaıdy almaty-akshamy.kz.
Onyń aıtýynsha, 2019 jyly qabyldanǵan 500 myń azamatqa kepilsiz nesıelerdi esepten shyǵarý týraly sheshim, sondaı-aq kúshine engen jeke tulǵalardyń bankrottyq týraly zańy shıelenis dárejesin birshama tómendetti, biraq máseleni ózi sheshilgen joq.
Prezıdent bizdiń azamattarymyzdyń shamadan tys nesıege batý máselesine birneshe ret nazar aýdardy.
Amanat partıasy iske asyryp jatqan «Qaryzsyz qoǵam» jobasy halyqty qarjylyq saýattylyqqa úıretýdi maqsat etip otyr.
Memleket basshysynyń baǵalaýy boıynsha, joba qysqa merzimde óziniń tıimdiligin kórsetti.
«2024 jylǵy 5 aqpan men 24 mamyr aralyǵynda «Qaryzsyz qoǵam» jobasy aıasynda Almaty qalasynyń 8 aýdanynan 3943 adam qarjylyq saýattylyq kýrstarynan ótip, sertıfıkat aldy. Oqytylǵandardyń eń kóp sany-áıelder - 87%, erler – 13 %. 3943 adamnyń 22% – y 4 jáne odan da kóp bala tárbıelep otyrǵan kópbalaly otbasylar», - dedi Asıma Sultanova.
Joba qatysýshylarǵa oń áserin tıgizdi, óıtkeni qazirgi ýaqytta Qazaqstanda «Qaryzsyz qoǵam»qarjylyq saýattylyq kýrsyna teń keler balamasy joq.
Jobaǵa qatysýshylar sabaqtarǵa belsendi qatysty, óıtkeni qazirgi ýaqytta halyq qarjylyq saýattylyqqa kelgende bilim alshaqtyǵyna baılanysty qoldaýdy qajet etedi.
«Kýrs barysynda trenıńten basqa, qarjy sarapshylary jeke konsýltasıalar berdi, «Qaryzsyz qoǵam» jobasyna qatysýshylar enbek.kz portalynda tirkelýden bastap keń aýqymdy máseleler boıynsha keńes aldy, sottan tys bankrottyq berý jáne bereshekti óteý kestesin jasaý boıynsha konsýltasıaǵa deıin JK ashý keńesterin aldy», - dep atap ótti A.Sultanova.
Sondaı-aq, qatysýshylar oqý prosesinde zańgerlerdiń kómegin paıdalana aldy. Advokattar ár qaryz alýshynyń nesıelik tarıhyn jeke-jeke zerttep, qaryz júktemesin jeńildetý úshin praktıkalyq keńester berdi, sonymen qatar buǵattalǵan shottardy ashýdan bastap bankrottyqqa ótinish bergenge deıingi jol kórsetedi.
Oqytý barysynda qatysýshylar úshin bıznesti damytýǵa arnalǵan barlyq quraldar boıynsha aqparat beriledi, sondaı-aq olar kásipkerlikti damytý boıynsha qarjylyq emes/qarjylyq qoldaý sharalarynyń quraldary (bıznesti ashý, qosymsha tabys kózin izdeý, qarjylandyrý jáne memlekettik jáne jeke qorlarda jeńildikti kredıtteý men granttar boıynsha baǵdarlamalarǵa qatysý) boıynsha barlyq aqparatty aldy. jeke konsýltasıalar qatysý úshin baǵdarlamany tańdaıdy jáne sarapshymen birge bıznes-jospar jasaıdy.
ÓKQ spıkeri oqý nátıjelerin taldaý tyńdaýshylardyń basym bóligi ekenin kórsetkenin aıtty:
- kirister men shyǵystardyń turaqty esebin júrgizbeıdi;
- otbasylyq jáne jeke búdjetti josparlamaıdy;
- qarjylyq jospary joq;
- qaýipsizdik «jastyǵy» joq;
- depozıttiń artyqshylyqtary týraly bilmeıdi;
- negizgi qaryz somasyn, artyq tólem somasyn jáne óz kredıtteri boıynsha paıyzdyq mólsherlemelerdi bilmeıdi;
- tapqanynan kóp aqsha jumsaıdy;
- kredıt sany úsheýden asady jáne olardyń tóleý merzimi ótken (statısıka);
- kóbisi kepilsiz tutynýshylyq qaryzdardy, sondaı-aq paıyzsyz bólip-bólip tóleýdi resimdeıdi. Bul, shyn máninde, birdeı nesıeler jáne olar nesıe tarıhynda syıaqy mólsherlemesi bar basqa nesıelermen qatar kórsetiledi;
- bankter aldyndaǵy qaryzdardy óteýde qıyndyqtar bar, óıtkeni olar aı saıynǵy tólemi az birneshe shaǵyn nesıelerdi rásimdedi. Olardyń arasynda bólip tóleý de bar. Biraq jıyntyq tólem óte senimdi boldy. Bul tuzaqqa ár túrli bankterde nesıe rásimdegender de tústi.
Onyń pikirinshe, munyń bári halyqtyń qarjylyq saýattylyǵynyń tómen deńgeıin kórsetedi.
«Tıimdiliktiń nátıjesi aqshalaı qarajatqa degen kózqarastyń ózgerýi bolyp tabylady, atap aıtqanda shyǵystardy durys sanaý, depozıtterge qarajat bólý, iri satyp alýlar úshin qarajat jınaı bilý, pasıvti kiris qurý nemese qosymsha tabys kózi úshin bıznes ashý», – dep tolyqtyrdy Asıma Sultanova.