Almaty qalasynyń tirshiligi qaınaǵan qazan ispettes. Mádenıettiń, qarjynyń ordasyna aınalǵanmen, yǵy-jyǵy jınalǵan halqynyń taǵdyry árqıly. Ásirese, sońǵy ýaqytta tilenshilerdiń qatary kóbeıip keledi. Juma kúnderi meshit alańdarynan óte qalsaq boldy, alaqan jaıyp, qaıyr-sadaqa suraýshylardy jıi kózimiz shalady.
Olardyń arasynan zaǵıp jandar men jarymjan adamdardy, kóp balaly analardy, aq saqaldy, aq jaýlyqty ata-ájeler men qoınyna emizýli balasyn qymtap alǵan áıeldermen qatar, tula boıy tip-tik, jumys isteýge qabiletti er-azamattardy da kezdestiremiz. Ásirese, «Tastaq» bazary, Tóle bı–Túrkebaev kóshesi men Rozybakıev–Jandosov kóshelerindegi meshitterdiń aınalasynda qaıyrshylar tolyp júr.
İshki ister mınıstrliginiń málimetine sáıkes, pandemıaǵa deıin tıyn-teben suraıtyndardyń 80 paıyzy Tájikstan elinen kelgen azamattar ekeni anyqtalǵan. Alaıda, indettiń órshýi sheteldik tilemsekterdiń qataryn seıiltti. Qazir qol jaıyp otyrǵandardyń deni – óz elimizdiń azamattary.
Osy turǵyda zańger-advokat Sholpan Aıymbetova jeńil aqsha tabýdy kózdegender qaıyrshylyqty kásip etip alǵan deıdi. Aıtýynsha, ońaı oljaǵa etterin úıretip alǵan aıaq-qoly bútin tilenshiler jumys isteýge qulyqsyz.
«Árkimniń taǵdyry árqıly ǵoı. Qaıyr surap otyrǵandardyń birazy eńbek etip, jan baǵýǵa qaýqary joq bolǵasyn amalsyzdan qol jaıyp, tıyn-teben suraýǵa májbúr. Mundaı kemtar jandar qaıyr suraýǵa muqtaj desek te bolady. Al aıaq-qoly balǵadaı er-azamattarymyz qynjylmastan alaqan jaıyp otyrǵanda, janym aýyrady. Qazaqtyń jaýǵa qarsy turatyn batyr uldary eki qolǵa bir kúrek izdep, nápaqasyn tabýdan qashady. Qaıyrshylarǵa arnalǵan naqty zań joq. Sondyqtan olardyń qarasy kún sanap artýda. Quqyq qorǵaý qyzmetkerleri ustap alyp ketkenniń ózinde, ári ketse 2-3 saǵat ustap, shamamen 5 AEK kóleminde aıyppul salyp, bostandyqqa jiberedi», – deıdi zańger.
Momyshuly kóshesinen kóterilip kele jatyp, «Spýtnık» saýda ortalyǵynyń janynda alaqan jaıyp otyrǵan Zere esimdi úlken ájeıdi kórip, janyna bardyq. Hal-jaǵdaıyn surap, qaıyr suraýynyń sebebin bilgenbiz. Jalǵyz tuıaǵy men jary dúnıeden ozyp, ózi jalǵyz qalypty. Kózi durys kórmeıdi eken. Dári-dármegine aqshasy jetpegendikten, osy jerge kelip, tıyn-teben suraıtynyn aıtady. Bastapqyda Almatydaǵy tanymal «jetim buryshty», «Tastaq» bazarynyń janyn jaǵalaǵan eken, atalǵan jerdiń «jergilikti» nemese «turaqty» qaıyrshylary jolatpaı qoıypty. «Bul – bizdiń bıznesimiz» dep aıtatyn kórinedi. Amalsyzdan adam júrse bolǵany dep, Momyshuly kóshesinen qonys tapqan. Aıtpaǵymyz, «bireý tońyp sekiredi, bireý toıyp sekiredi» demekshi, qaıyr suraý áldekimge muqtajdyq bolsa, keıbireýler ony erikkenniń ermegi etip júr. Demek, zańsyzdyqqa tosqaýyl kerek.
SHARIǴATTA QALAI?
Qaıyrbek OTYZBAEV, dintanýshy:
«Quran aıaty bizge: «Alla senderge óz márhametinen túndi tynyǵý, kúndizdi keńshiligin (rızyq) izdeýleriń úshin jaratty. Árıne, shúkirshilik etersińder» («Qasas» súresi, 73-aıat) deýi arqyly tiri adam tirshilik etý kerek ekendigin jetkizgen. Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) ózi adamdardyń qaıyr suraýyn unatpaǵan. Tipti, Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Sizderden bireýlerińiz qolyna arqan alyp, bir arqa otyn ákelip satýy jáne Alla Taǵalanyń ol qulyna degen qurmet etýi, álbette, qaıyrshylyqtan áldeqaıda jaqsy», – dep qaıyrshylyq amaldan qashyq bolýǵa shaqyrǵan.
Ansarlyq (Mekkeden Mádınaǵa kóship kelgen musylmandarǵa járdemdesýshiler) sahabalardan biri Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) kelip sadaqa suraıdy. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) oǵan:
– Úıińde bir nárse bar ma? – deıdi.
Álgi kisi: – Iá, bir jamylǵym bar. Onyń jartysyna jatamyn da, qalǵan jartysyn jamylamyn. Al budan bólek sý ishetin bir ǵana torsyǵym bar, – dedi sahaba.
Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) oǵan qarap:
– Olaı bolsa, álgi aıtqan zattaryńdy osynda alyp kel! – dep buıyrdy. Ol kisi dereý ornynan tura sala jańaǵy aıtqan zattaryn alyp Paıǵambardyń (s.ǵ.s.) aldyna alyp keldi. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) ákelgen zattardy qolyna alyp, kópshiliktiń aldynda:
– Aralaryńda myna zattardy satyp alatyn adam joq pa? – dedi. Sol ýaqytta bir kisi:
– Aıtqan zattaryńyzdy bir dırhamǵa men-aq satyp alaıyn, – dedi. Muny estigen Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) eki-úsh márte:
– Odan da artyq baǵaǵa alatyn adam joq pa? – dedi sózin qaıtalap. Bul sózdi estigen bir kisi:
– Eki dırhamǵa men alaıyn, – dedi. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) dereý qolyndaǵy zattaryn eki dırhamǵa satty. Sodan aqshany álgi sadaqa suraǵan kisiniń qolyna tabystap bylaı dedi:
– Bir dırhamyna balalaryńa jeıtin azyq, kelesi bir dırhamyna arqan satyp al da, sonymen nápaqańdy aıyr. Sadaqa suraı kelgen ol kisi Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) aıtqandaryn buljytpaı oryndady. Araǵa on bes kún salyp sol aralyqta on dırham paıda tapqandyǵyn, onyń bir bóligine kıim, taǵy bir bóligine iship-jeıtin azyq-túlik alǵandyǵyn Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) qýana jetkizdi. Osy sózin kútken Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) eńbek etýge yntalandyrý maqsatynda:
– Mine, nápaqany osylaısha mańdaı terdi tógip turyp tapqan jaqsy ma bolmasa qıamet kúni mańdaıynda qaıyrshy degen mórimen Allanyń quzyryna shyqqan jaqsy ma? – dep qaıyrshylyqtan góri adal eńbekpen tapqan nannyń dámdi, juǵymdy, berekeli bolatynyn eskertse kerek.
Shynynda, dinimiz adal jolmen kásip ete otyryp, otbasyn qamtamasyz etýge shaqyrady. Jáne ony ǵıbadattardyń bir túrine jatqyzady. Iaǵnı urlyq-qarlyq jasaý qandaı kúnáli is bolsa, mańdaı termen nan tabý da sondaı saýapty amal bolyp tabylady.