Memleket basshysy: Almaty - elimizdiń ǵylym men bilim ordalarynyń biri
Prezıdent Almatyda stýdenttermen jáne jas ǵalymdarmen kezdesýinde olardyń sózin zeıin qoıyp tyńdaǵanyn atap ótip, usynylǵan barlyq mańyzdy ǵylymı jobalar men tehnologıalyq startaptardyń el úshin máni zor ekenin aıtty, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Elorda.info saıtyna silteme jasap.
«Áıgili Qanysh Sátbaev osy qalada Ǵylym akademıasynyń negizin qalaǵan. Kóptegen ǵalymdarymyz Akademıa qabyrǵasynda qazaq ǵylymyn damytýǵa orasan zor úles qosty. Aǵa býynnyń abyroıly joly laıyqty jalǵasyn tabýǵa tıis», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy qazir álemdegi eń qymbat ári kapıtaly mol kompanıalar fınteh, jasandy ıntellekt, IT jáne basqa da ozyq tehnologıaǵa negizdelgen ónim shyǵaratynyna, qyzmet kórsetetinine toqtaldy.
«Olar álemniń úzdik ınjenerlerin óz elderine shaqyryp jatyr. Sebep bireý - ǵylym alyp ındýstrıaǵa aınaldy. Bul sala búkil ekonomıkany jańa deńgeıge kóteretin sektor retinde qalyptasyp keledi. Biz osy álemdik úrdisten shet qalmaýymyz kerek. Elimiz talaı jyl boıy negizinen munaıǵa arqa súıep keldi. Biraq qazir – zaman basqa. Tabıǵı baılyqtyń emes, adam kapıtalynyń mańyzy artqan dáýirge qadam bastyq», – dep atap ótti Memleket basshysy.
Prezıdenttiń pikirinshe, Qazaqstanda joǵary sanatty tehnıkalyq kadr tapshylyǵy seziledi.
«Búginde kóp nárse ózgerdi. Úzdik tehnıkalyq sala mamandaryna suranys joǵary. Injener bolý mártebeli ári ekonomıkalyq turǵydan tıimdi mamandyqqa aınaldy. Sońǵy jyldary jastardyń tehnıkalyq mamandyqtarǵa degen qyzyǵýshylyǵy artyp kele jatqany baıqalady. Qazir elimizdegi 610 myń stýdenttiń 112 myńy tehnıkalyq mamandyqtar boıynsha bilim alyp jatyr. Qazaqstanda ekonomıkanyń jańa salalary jedel damyp keledi. Mysaly, tek otandyq IT sektorda aldaǵy jyldary 150 myń jańa jumys orny paıda bolady», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy jerimizdiń túrli resýrsqa baı ekenin, Qazaqstannyń jer qoınaýynda Mendeleev kestesindegi búkil element kezdesetinin aıtty.
«Budan bylaı Qazaqstannyń búkil tabıǵı baılyǵy olıgarhtar men olardyń múddesin qorǵaıtyn plýtokrat-sheneýnikterge emes, búkil halyqqa tıesili bolady. Bul mańyzdy erejeni Konstıtýsıa deńgeıinde bekittik. Alaıda elimizdiń eń basty baılyǵy – adam. Sondyqtan memlekettiń eń basty mindeti – olardyń óz qarym-qabiletin iske asyrýyna barlyq qajetti jaǵdaıdy jasaý», – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev sapaly ári qoljetimdi bilim berý isin damytý máselesine nazar aýdardy. Onyń aıtýynsha, elimiz sońǵy jyldary bul baǵytta edáýir ilgeriledi.
«Bilim berý isi talapqa saı kelmegen birqatar joǵary oqý orny men kolej jabyldy. Bul jumys jalǵasyn tabýǵa tıis. Osy baǵytta eshkimge jeńildik jasalmaıdy. Óıtkeni elimizge dıplom taratatyn mekemeler emes, básekege qabiletti oqý oryndary kerek. Qoǵamymyzda dıplom emes, bilim kúltke aınalýǵa tıis», – dedi Prezıdent.
Sonymen qatar Memleket basshysy bilim berý sapasyn arttyrýǵa jáne otandyq joǵary oqý oryndaryna ozyq halyqaralyq tájirıbeni engizýge basymdyq beriletinin aıtty.
«Meniń tapsyrmam boıynsha sheteldik jetekshi ýnıversıtettermen akademıalyq yntymaqtastyq nyǵaıyp keledi. Elimizdiń túrli qalasyndaǵy otandyq joǵary oqý oryndary bazasynda reseılik birneshe iri ýnıversıtettiń fılıaldary ashyldy. Al Petropavl qalasyndaǵy Kozybayev University oqý ornynda 175 stýdent Arızona ýnıversıtetiniń baǵdarlamasymen bilim ala bastady. Jýyrda Qazaqstanda Ulybrıtanıa, Germanıa, Kanada, Nıderland, Ońtústik Koreıa jáne AQSH joǵary oqý oryndarynyń fılıaldary ashylady. Álemdik bilim berý júıesine qosylý joǵary oqý oryndarymyzdyń básekege qabilettiligin kúsheıtip, qazaqstandyq joǵary bilimge degen qyzyǵýshylyqty arttyrady», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy stýdenttermen qatar elimizdiń bilim berý júıesinde pedagog ta basty tulǵaǵa aınalýǵa tıis ekenin jetkizdi. Sondaı-aq bul mártebeli mamandyq ıesiniń bedelin arttyrýdyń erekshe mańyzy bar ekenin aıtty.
«Úkimet 2023 jyldyń 1 shildesinen bastap oqytýshylardyń, sondaı-aq joǵary oqý oryndary men ǵylymı-zertteý ınstıtýttaryndaǵy ǵalymdardyń eńbekaqysyn ulǵaıtý mehanızmderin pysyqtaýy kerek. Biz barlyq azamatqa birdeı múmkindik beretin qoǵam quryp jatyrmyz. Sondyqtan memleket sapaly joǵary bilimge qoljetimdilikti arttyrý úshin naqty sharalar qabyldaıdy», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy óz sózinde ınjenerlik-tehnıkalyq salaǵa mán bere otyryp, elimizdiń joǵary oqý oryndaryna bilim berý granttaryn bólýdiń mańyzy zor ekenine toqtaldy.
Sonymen qatar Prezıdent stýdentterdi oqytý jáne jataqhanamen qamtamasyz etý máselesine laıyqty kóńil bólýge shaqyrdy.
«Búginde Almatydaǵy 37 myń stýdentke jataqhana jetispeıdi. Qurylys qarqyny qazirgideı báseń bolsa, biz bul máseleni sheshe almaımyz. Onyń ústine, halyq sany, stýdentterdiń sany jyl ótken saıyn artyp keledi. Úkimet kelesi jyly 1 sáýirge deıin jataqhana tapshylyǵyn joıý úshin tyń tásilder ázirleýge tıis. Eń aldymen, Almatydaǵy ahýaldy retke keltirý qajet», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy ǵylymnyń ashyq úlgisin engizý eń tıimdi tásil ekenin atap ótti. Sondaı-aq bul ýnıversıtetterge jeke sektormen tyǵyz yntymaqtastyq ornatýǵa múmkindik beredi dep sanaıdy.
«Meniń tapsyrmammen Úkimet salyq jeńildikterin jasaý arqyly bıznesti bul iske jumyldyrý tásilderin ázirlep jatyr. Bıznesti ǵylymı-zertteý jobalaryna qarjy salýǵa yntalandyrý óte mańyzdy. Jer qoınaýyn ıgeretin kompanıalarǵa zertteý jumystaryna qarjy bólýdi mindetteý kerek. Ol úshin zańdardy jetildirip, tıisti ózgertýler engizý qajet», – dedi Memleket basshysy.
Prezıdenttiń pikirinshe, ǵylymdy damytýdyń mundaı strategıasyn júzege asyrýdyń taǵy bir joly – endaýment-qorlar.
«Men Sátbaev ýnıversıtetiniń janynan jańa tehnologıalardyń ǵylymı-zertteý habyn qurý týraly tapsyrma berdim. Onyń ınfraqurylymyn tehnıkalyq oqý oryndarynyń bári paıdalanýyna bolady. Úkimet ǵylymı-zertteý habtaryn qarjylandyrý múmkindigin qarastyrýy qajet. Habtardy memlekettiń ınvestısıalyq jobalarynyń sanatyna qosý arqyly bul máseleni sheshýge bolady», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Kezdesý sońynda Memleket basshysy sapaly bilim alý adamdy qoǵamdyq ortaǵa beıimdeıtin, onyń boıyna izgi qundylyqtar men minez-qulyq normalaryn sińiretin mańyzdy ınstıtýt ekenin aıtty.
«Bizdiń stýdentterimiz ben jas ǵalymdarymyz reformalarǵa qoldaý bildirip, ózgeristerge senetini sózsiz. Biz bul ózgeristerdiń bárin elimizdiń keleshegi–búgingi jáne erteńgi jastar úshin jasap otyrmyz. Biz memleket pen qoǵam damýynyń jańa baǵyt-baǵdaryn tek birge aıqyndaı alamyz», –dedi Prezıdent.