Qaýipsizdiktiń quqyqtyq negizin qalyptastyrýdyń mańyzdy alańy
28-29 naýryzda Almatyda Táýelsiz Memleketter Dostastyǵyna múshe memleketterdiń qatysýymen Parlamentaralyq Assambleıasy Keńesiniń otyrysy bolyp ótti. Atalmysh halyqaralyq uıymnyń 30 jyldyǵyna arnalǵan alqaly jıynda osy qurylymǵa kiretin elderdiń parlament jetekshileri bas qosty.
Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev TMD Parlamentaralyq Assambleıasy Keńesiniń mereıtoılyq otyrysyna qatysýshylarǵa Úndeý joldady. Memleket basshysy óz Úndeýinde Qazaqstannyń TMD Parlamentaralyq Assambleıasynyń kópjaqty qyzmetin tolyq qoldaıtynyn málimdedi.
YNTYMAQTASTYQTY DAMYTÝǴA MÚDDELİMİZ
Qasym-Jomart Kemeluly uzaq jyldar boıy TMD Parlamentaralyq Assambleıasy Keńesiniń múshesi retinde onyń jumysy men sharalaryna belsendi qatysyp, parlamentaralyq yntymaqtastyqty damytýǵa zor úles qosqan bolatyn.
Prezıdent parlamentaralyq dıalog ekonomıkalyq, áleýmettik jáne gýmanıtarlyq salalardaǵy ózara is-qımyldy odan ári keńeıtýge yqpal etetinine, sondaı-aq qazirgi zamanǵy syn-qaterlermen kúresý jáne qaýipsizdikti nyǵaıtý úshin quqyqtyq negiz qalyptastyrýǵa úlken úles qosatynyna mańyz berdi
«Birlesken zań shyǵarý jumysy jahandyq kún tártibi sheńberinde ornyqty damýdyń, dekarbonızasıanyń jáne sıfrlandyrýdyń mańyzdy jańa mindetterin iske asyrýdyń teńgerimdi tásilderin ázirleýge múmkindik beredi. Qazaqstan Assambleıanyń kópjaqty qyzmetin tolyq qoldaıdy. Sondaı-aq, TMD Tóraǵasy jáne Parlamentaralyq Assambleıanyń negizin qalaýshylardyń biri retinde osy biregeı ári paıdaly ınstıtýtty jan-jaqty nyǵaıtýǵa qoldaý kórsetýge nıetti», – delingen Qazaqstan Prezıdenti Úndeýinde.
Saltanatty otyrysqa TMD PAA Keńesiniń tóraǵasy, RF Federaldyq jınalysy Federasıa Keńesiniń tóraǵasy Valentına Matvıenko bastaǵan TMD PAA qatysýshy elderdiń parlamenttik delegasıalarynyń basshylary qatysty. Assambleıanyń otyz jyl boıy birge júrip ótken joly ońaı bolǵan joq, biraq nátıjeli bolǵany sózsiz. Kóp nársege qol jetkizildi, bul týraly kóp aıtyldy jáne aıtyla jatar. Buǵan deıin osy qurylymǵa múshe elderdiń kóshbasshylarynda, Dostastyq memleketterdiń bárinde postkeńestik kezeńdegi dostyq pen yntymaqtastyq baılanystaryn saqtaýǵa jáne aramyzdaǵy kez kelgen synalardy alyp tastaýǵa jáne joıýǵa árqashan danalyq pen saıası erikjiger boldy.
BASTY BAǴDAR – BARLYQ ELDERDİŃ BEIBİT DAMÝYN QAMTAMASYZ ETÝ
Ústimizdegi jyldyń basyndaǵy qańtar oqıǵasy kóptegen salalarda belsendirek reformalar júrgizý qajettigin kórsetti. Osyǵan baılanysty elimiz Jańa Qazaqstandy áleýmettik, ádil jáne demokratıalyq memleket retinde qurýdyń baǵytyn belgiledi. Aldaǵy konstıtýsıalyq reformanyń negizgi nátıjeleriniń biri, árıne, Qazaqstanda parlamentarızmniń odan ári damýy jáne elimizdiń saıası júıesindegi Parlamenttiń róliniń artýy bolmaq.
Ókinishke qaraı, TMD PAA-nyń mereıtoılyq otyrysy álemde buryn-sońdy bolmaǵan geosaıası shıelenis jaǵdaıynda ótýde. Qazirgi kúrdeli kezeńde barlyq qıyndyqtardy Assambleıaǵa múshe elder birge eńserýge umtylýy kerek. Búgingi tańda bizdiń ustanymdarymyzdy úılestirý burynǵydan da mańyzdy, bul bizge birqatar mańyzdy máseleler boıynsha pikirlester retinde áreket etýge múmkindik beredi. Jańa ózara tıimdi múmkindikter ashylyp jatqan saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqtyń áleýetin jan-jaqty paıdalanýǵa bolady. Aldaǵy jyldary da qatarlas ómir súretin azamattarymyzdyń jańa urpaqtary arasyndaǵy qarym-qatynas pen dos tyqty saqtap, nyǵaıtýǵa jaǵdaı jasaý óte mańyzdy. Bizdiń kez kelgen qıyndyqtarǵa tótep berýimiz osy baǵyttaǵy is-áreketimizdegi tabystarǵa, eń bastysy, halyqtarymyzdyń múddesine saı damýymyzǵa baılanysty.
Bizdiń elimiz qaýipsizdiktiń bólinbeıtindigi jáne halyqaralyq máselelerdi halyqaralyq quqyq pen BUU Jarǵysynyń qaǵıdattary negizinde beıbit jolmen sheshýdiń balamalarynyń joqtyǵy ustanymyn ustanady. Osyǵan baılanysty biz kelissózder úderisin ilgeriletýge baǵyttalǵan kez kelgen kúsh-jigerdi qoldaımyz. Qazaqstan 2010 jyly EQYU-ǵa tóraǵalyq etip, samıtin ótkizgen memleket retinde barlyq elder úshin eýrazıalyq qaýipsizdiktiń qaǵıdatyn berik ustanady.
Parlamentarııler óz tarapynan ortaq mekenimiz – Eýrazıadaǵy beıbitshilik pen qaýipsizdikti nyǵaıtýǵa bar kúsh-jigerlerin salýy kerek. Qazirgi kezdegi eń basty másele – eldiń amandyǵy men jurttyń tynyshtyǵy, beıbitshilikti saqtaý, saıası turaqtylyqty, barlyq elderdiń beıbit damýyn qamtamasyz etý.
Sabyrhan SMAǴULOV, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti Qazaqstan tarıhy kafedrasynyń oqytýshysy