Jańa zań is júzinde qalaı áreket etetini jaıly Óńirlik komýnıkasıalar qyzmetiniń alańynda Almaty qalasy polısıa departamenti Jergilikti polısıa qyzmeti basqarmasy bastyǵynyń orynbasary Aıtan Eleýsizov aıtyp berdi.
Aǵymdaǵy jyldyń 15 sáýirinde Memleket basshysy áıelderdiń quqyqtary men balalardyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý máseleleri boıynsha keıbir zańnamalyq aktilerge ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly jańa zańǵa qol qoıdy. Zań otbasylyq-turmystyq zorlyq-zombylyq qurbandarynyń quqyqtaryn qorǵaýdy kúsheıtýge jáne zorlyq-zombylyqtyń aldyn alýdyń tıimdi tetikterin qurýǵa baǵyttalǵan, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
Zańnyń negizgi erejeleri zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý jáne ómirlik qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan adamdardy qoldaý bóliginde ortalyq atqarýshy organdarǵa zorlyq-zombylyqqa, qatygezdikke nemese qorqytýǵa ushyraǵan kámeletke tolmaǵandarǵa kómek kórsetý baǵdarlamalaryn ázirleýge ókilettik berý sıaqty normalardy qamtıdy.
Sondaı-aq, zańmen bilim berý mekemelerine kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty quqyqqa qaıshy áreketterdi anyqtaý jáne boldyrmaý, sondaı-aq turmystyq zorlyq-zombylyqtan zardap shekken oqýshylar men tárbıelenýshilerge alǵashqy psıhologıalyq kómek kórsetý boıynsha ókilettikter beriledi.
«Biz jańa qylmystyq quqyq buzýshylyqtarǵa áreket etý jáne tergeý algorıtmin ázirledik. Bul - uryp-soǵý, densaýlyqqa jeńil zıan keltirý, kámeletke tolmaǵandardy qýdalaý, sýısıdti nasıhattaý. Sot belgilegen minez-qulyqqa qoıylatyn erekshe talaptardy oryndaý tetigi pysyqtalýda. Ómirlik qıyn jaǵdaıǵa tap bolǵan otbasylardy anyqtaý boıynsha vedomstvoaralyq mobıldi toptar quryldy, olardyń sheńberinde biz, ásirese balalarǵa qatysty zorlyq-zombylyq jaǵdaılaryn anyqtaýǵa basa nazar aýdaramyz. Oqý-aǵartý mınıstrligimen birlesip býllıngke ushyraǵan kámeletke tolmaǵandar máselesine áreket etý algorıtmi pysyqtaldy», - dedi A. Eleýsizov.
Jańa zańdaǵy qylmystyq jaýapkershilikti kúsheıtý bóligindegi negizgi ózgeristerge mynalar jatady:
- kámeletke tolmaǵan adamnyń osyndaı qylmys jasaǵan jaǵdaıyn qospaǵanda, kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty zorlyq-zombylyqqa baılanysty qylmystar boıynsha tatýlasý múmkindigi alynyp tastaldy;
- uryp-soǵýdy jáne densaýlyqqa qasaqana jeńil zıan keltirýdi krımınalızasıalaý (ÁQBtK quramdaryn kóshirý-QK 108-1 jáne 109-1-baptary);
- kámeletke tolmaǵandarǵa jynystyq sıpatta tıiskeni úshin jańa jaýapkershilikti engizý (QK 121-1-baby);
- óz-ózine qol jumsaýdy nasıhattaǵany úshin jańa jaýapkershilikti engizý (QK 313-1-baby).
- jazany kúsheıtý:
- kisi óltirý (kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty: 20 jyl nemese ómir boıy bolatyn, endi ómir boıyna bas bostandyǵynan aıyrylady),
- ózin-ózi óltirýge deıin jetkizý (buǵan deıin: úsh jyldan segiz jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrsa, endi: bes jyldan toǵyz jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý kózdelgen),
- densaýlyqqa qasaqana aýyr zıan keltirý (bas bostandyǵyn shekteý túrindegi sanksıalar alynyp tastaldy: tek úsh jyldan segiz jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵynan aıyrý)
- densaýlyqqa qasaqana aýyrlyǵy ortasha zıan keltirý (bas bostandyǵyn shekteý túrindegi sanksıalar alynyp tastaldy: tek úsh jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵynan aıyrý)
- azaptaý (boldy: eki jylǵa deıin bas bostandyǵyn shekteý nemese sol merzimge bas bostandyǵynan aıyrý: úsh jylǵa deıin bas bostandyǵynan aıyrý)
- zorlaý (kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty: buǵan deıin on bes jyldan on jeti jylǵa deıingi merzimge bas bostandyǵynan aıyrsa, endi on jetiden jıyrmaǵa deıin dep ózgerdi; kámeletke tolmaǵandarǵa qatysty: 20 jylǵa nemese ómir boıyna jazaǵa kesiose, endi tek ómir boıy bas bostandyǵynan aıyrý jazasy belgilendi),
- kámeletke tolmaǵandardy urlaý jáne zańsyz bas bostandyǵynan aıyrý ("kórineý kámeletke tolmaǵanǵa qatysty jasaldy" (biliktilik belgisimen tolyqtyryldy),
- kámeletke tolmaǵandardy tárbıeleý jónindegi mindetterdi oryndamaý nemese tıisinshe oryndamaý jáne qatygezdik jasaý boıynsha (buǵan deıin on táýlikke ákimshilik qamaýǵa alynsa, endi bul jaza jıyrma táýlikke deıin uzartyldy).
Negizgi ózgeristerdiń biri-sýısıdti nasıhattaǵany úshin jazany qatańdatý. Iaǵnı, óz-ózine qol jumsaýǵa sheshim qabyldaý maqsatynda aqparatty qasaqana taratqany úshin 200 AEK mólsherinde aıyppul nemese sol mólsherde túzeý jumystary túrinde jaza qarastyrylǵan.
Zańda fızıkalyq zorlyq-zombylyq úshin qylmystyq jaýapkershilik qarastyrylǵan, sondaı-aq onyń bir túrin azaptaý, eger bul áreket aýyr nemese ortasha aýyrlyqtaǵy densaýlyqqa zıan keltirmese jáne ekonomıkalyq zorlyq-zombylyqtyń saldary bolsa, jábirlenýshini azaptaý maqsatynda erekshe qatygezdikpen, qorqytýmen jasalǵan zorlyq-zombylyq áreketteri fızıkalyq ján psıhıkalyq azap shektirý bolyp tabylady.
"Jalpy, bizdiń qoǵamda úıdegi urys-keris pen janjaldy syrtqa shyǵarý ádeti joq, alaıda biz qoǵamdyq birlestiktermen birlesip, BAQ jáne áleýmettik jeliler arqyly zorlyq-zombylyq faktileri týraly polısıaǵa dereý habarlaý qajettigi týraly maqsatty jumys júrgizip jatyrmyz. Óz kezeginde polısıa ótken jyldan bastap ótinish berýshiden anyqtaý formatyna kóshti. Bul degenimiz, qoǵamda otbasyndaǵy zorlyq - zombylyqqa tózbeýshilik jáne ony jasaǵany úshin jazanyń bultartpaýshylyq prosesi qalyptasýda», - dedi ÓKQ spıkeri.
Quqyq qorǵaý organynyń ókili zań boıynsha kez kelgen dene jaraqatyn, dene zaqymyn keltirgeni úshin qylmystyq jaýapkershilikke tartylatynyn eskertti. Sondaı-aq, ol qazirgi ýaqytta jábirlenýshiden ótinish qajet emes ekenin eske saldy, bul fakt boıynsha ákimshilik is qozǵalady.