Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev jaqynda Almaty qalasyna jumys sapary barysynda, ońtústik astananyń bilim berýindegi sapaly ózgeristerdiń qajettiligine taǵy da basa nazar aýdardy.
Ol Almaty – zamanaýı bilim berýdiń barlyq jańa úrdisteri myqty dástúrlermen úılesýi tıis, erekshe qala ekenin atap ótti, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
El Prezıdenti aıtqandaı, búkil el aýmaǵynda tájirıbeni taratý úshin eń ozyq oqytý ádistemelerin, úzdik tájirıbeler men jobalardy engizý úshin eksperımenttik alańǵa aınalýy óte mańyzdy.
Bul úshin Memleket basshysy atap ótkendeı, qalada tıisti zamanaýı ınfraqurylym qurylyp, bala irgeli bilim alýy úshin, al mekteptegi oqý jyldary onyń tabysty mansaby men jalpy ál-aýqatynyń negizin qalap, onyń ómirindegi eń mańyzdy jyldarǵa aınalýy qajet.
Byltyr biz halyqaralyq ozyq tájirıbege súıene otyryp, qalany damytýdyń 2025 jylǵa deıingi orta merzimdi baǵdarlamasyn qabyldadyq, onda negizgi komponentterdiń biri bilim berý júıesin damytý bolyp tabylady. Polısentrıstik damýǵa nazar aýdaryp birtindep biz balalarymyzdyń tabysty ári jaqsy ómir súrý úshin tereń bilim men ártúrli daǵdylardy ıgerýi úshin olardy oqytýǵa teń jáne ınklúzıvti qoljetimdilik modelin júzege asyramyz.
Árıne, balalarymyzdyń bilim alýyna negiz bolatyn alǵashqy kirpish – sapaly mektepke deıingi tárbıe.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev bizdiń aldymyzǵa balabaqshalardaǵy kezekti azaıtý mindetin qoıdy. Birinshiden, biz bul máseleniń sheshimin jeke bıznesti belsendi túrde tartý dep bilemiz. Bıyl Almatyda 76 jańa jekemenshik mektepke deıingi bilim berý ortalyqtarynda 5 330 orynǵa tapsyrys berilgen (qazirdiń ózinde 1,5 mlrd.teńge somasyna 2 630 orynǵa – 46 oryn). Ári biz iri qurylys salýshylarmen áleýmettik áriptestik tetigin damytyp jatyrmyz, onyń aıasynda 2025 jylǵa deıin 2 087 orynǵa arnalǵan 11 tolyqqandy balabaqsha ashýdy kózdep otyrmyz.
Qalanyń memlekettik mektepterinde sapaly bilim berý úshin basty syn-qater oqýshy oryndarynyń qazirgi tapshylyǵy bolyp otyr. Almaty – elimizdiń túkpir-túkpirinen jastar jınalǵan qarqyndy damyp kele jatqan megapolıs. Jyl saıyn qala halqy 70 myń adamǵa ósip, áleýmettik saladaǵy sapaly qyzmetter joǵary suranysqa ıe.
Oqý jyly bastalǵanǵa deıin biz tapshylyqty 36%-ǵa azaıttyq. Alaıda týý kórsetkishi men halyqtyń joǵary kóshi-qony bul másele ýshyqtyra túsedi.
Jańa oqý jylynda memlekettik jáne jekemenshik mektepterge 34 300 bala qabyldandy. Birinshi synypqa 12 myńnan astam bala barǵan.
Aǵymdaǵy mindetterdi sheshý úshin ákimdik 2024-2025 jyldary paıdalanýǵa beriletin 5,2 myń orynǵa arnalǵan 13 memlekettik bilim berý uıymdaryn jobalaý men salýdy jalǵastyrýda. Biz jekemenshik mektepterdi ashýdy qoldaımyz – osy kezeńde 14,4 myń orynǵa 19 jekemenshik uıym qurýdy josparlap otyrmyz, onyń ishinde iri qurylys salýshylarmen memorandýmdar aıasynda – 9 myń oryndyq 10 mektep.
Almatyda tapshylyq máselesin túbegeıli sheshýde «Jaıly mektep» ulttyq jobasyn tıimdi iske asyrý bolyp tabylady dep sanaımyz, onyń aıasynda 2025 jylǵa deıin qalanyń barlyq aýdanynda 37,1 myń oryndyq 22 mektep salyndy. Infraqurylym salý jáne jer telimin keńeıtý úshin jergilikti búdjette 19 mlrd. teńge qarastyrylǵan.
Osy sharalardyń barlyǵyn eskere otyryp, 2026 jyldan bastap memlekettik mektepterdiń bir bóligin bir aýysymdyq oqytýǵa birtindep kóshirýdi kózdep otyrmyz.
Almaty qalasynda qurylys, ónerkásip jáne qyzmet kórsetý salasy jáne IT-ındýstrıa salasyndaǵy mamandardyń úlken tapshylyǵy baıqalady.
Sondyqtan biz úshin mańyzdy basymdyq tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý júıesin damytý bolyp tabylady.
Bıyl biz tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý salasyndaǵy memlekettik tapsyrysty 16 500 orynǵa deıin arttyryp, jergilikti búdjetten 7,8 mlrd. teńge bóldik.
Buǵan qosa, bıyl biz qalalyq tálimgerlik baǵdarlamasyn engizý arqyly dýaldy bilim berý mehanızmin qaıta qurdyq. Stýdentterdiń tájirıbe jınaýy úshin qala ákimdigi túrli óndiristegi tájirıbeli sheberleriniń eńbegine aqy tóleýge qarajat bóldi (anyqtama: 80 mln.teńge), bul bilim berý jolyndaǵy pedagogterdi yntalandyrǵany anyq. Sonymen qatar, tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berýdi damytý úshin biz 2025 jylǵa deıin 300 oryndyq jataqhanasy bar jáne 1440 oryndyq 2 memlekettik kolej salýdy josparlap otyrmyz
Sapaly bilim berýdiń ajyramas bóligi synyptan tys bilim berý bolyp tabylady.
Bıyl maýsym aıynda Memleket basshysynyń qatysýymen Naýryzbaı aýdanyndaǵy balalarǵa arnalǵan Inovasıalyq shyǵarmashylyq ortalyǵynyń ashylýy qalamyzǵa ǵana emes, búkil respýblıka úshin aıtýly oqıǵa boldy. Kelesi aptada Alataý aýdanynda osyndaı ortalyq ashylady.
Bul biregeı nysandar balalardyń tanymdyq demalysynyń klasıkalyq jáne zamanaýı baǵytynyń birlesken mysaly bolyp tabylady.
Qadamdyq qoljetimdilikti qamtamasyz etý aıasynda biz 2025 jyldyń sońyna deıin halyqaralyq standarttarǵa sáıkes keletin qosymsha bilim berýdiń taǵy 5 zamanaýı ortalyǵyn jańǵyrtýdy jáne salýdy josparlap otyrmyz.
«Damu bala» platformasynda shyǵarmashylyq jáne sporttyq tapsyrystarǵa jergilikti búdjetten 16,2 mlrd. teńge bólindi.
Jalpy, 2025 jyldyń sońyna qaraı qabyldanyp jatqan sharalar esebinen tegin qosymsha bilimmen qamtý 25%-ǵa deıin ósip, tegin úıirmelerge qatysatyn balalardyń sanyn 60 myńǵa deıin artady.
Bizdiń búgingi konferensıamyzdyń balalardyń ál-aýqatyna arnalýy kezdeısoq emes. Munyń negizgi kepili – sapaly ınfraqurylymdy qamtamasyz etýdegi sharalarmen birge, durys tamaqtaný, qaýipsizdik, tasymaldaý jáne basqa da qosymsha jaǵdaılar jasaý syndy negizgi qajettilikterge baılanysty.
Biz bastaýysh synyp balalaryn tegin tamaqpen qamtamasyz etýdi jalǵastyramyz. 2022 jyly alǵash ret bizdiń qala megapolıs mektepterinde bastaýysh synyptar men áleýmettik osal toptaǵy balalar úshin ystyq tamaqty uıymdastyrýdyń qanshalyqty mańyzdy ekenin kórsetti. Bıyl osy maqsatqa jergilikti búdjetten 20,4 mlrd. teńge qarajat kózdelgen, tegin tamaqpen 133 myńnan astam oqýshy qamtylady.
Bıylǵy jyly ákimdik Qazaq tamaqtaný akademıasymen jáne Ulttyq salaýatty tamaqtaný ortalyǵymen birlesip «Oqýshylardyń densaýlyǵyn basqarý» mektep taǵamdarynyń jańa modeli pılottyq jobasyn ázirlenip jatyr jáne paneldik sesıada bizdi osy taqyryp boıynsha qyzyqty ári tanymdyq pikirtalas kútip tur dep senemin.
Balalardyń qaýipsizdigi – bul balalardy qorǵaý salasyndaǵy memlekettik saıasattyń basty basymdyǵynyń biri.
Bıyl jyl sońyna deıin barlyq 206 memlekettik mektepte, 8 ınternatta jáne 193 memlekettik balabaqshada qaýipsizdik júıesin engizý aıaqtalady. Bul joba jalpy quny 7,6 mlrd. teńge bolatyn úsh jyldyq servıstik model aıasynda qarjylandyrylady.
Almatyda alǵash ret 2023 jyldyń 1 qyrkúıeginen bastap 30 mektepte «Mektep avtobýsy» jobasy iske asyrylady. Jergilikti búdjet esebinen 100 avtobýs 5,2 mlrd. teńgege satyp alyndy jáne tasymaldaý qyzmetterine 1,4 mlrd. teńge bólindi. 2023 jyly 7,7 myńnan astam bala qamtylady. Biz bul jobany keńeıtýdi josparladyq, kelesi jyly 4,8 myńnan astam balany qamtıtyn 11 mektepke taǵy 50 avtobýs satyp alýdy kózdep otyrmyz.
Balalarymyzdyń bilimde, kásip pen qoǵamda óz oryn tabýynda sizderdiń eńbekterińiz zor. Bıyl alǵash ret Almatyda mektepter men kolejderde muǵalimder 28 myńnan asty, olar bilim berýdiń ıgi dástúrin jalǵastyrady.
Jas muǵalimderimizdi qoldaý úshin biz «Almaty Jastary» baǵdarlamasy aıasynda turǵyn úımen qamtamasyz etý kvotasyn arttyrýdy jalǵastyramyz. Kelesi jyly biz jas muǵalimder úshin kvotalardy ulǵaıtýǵa nıettimiz.
Sapaly bilim berý qyzmetterin kórsetýdiń mańyzdy elementi bizdiń pedagogtardyń biliktiligin úzdiksiz arttyrý. Bıyl biz eki jyldyq tájirıbege súıene otyryp, basshylar men muǵalimderdi oqytýdyń keshendi baǵdarlamasyn keńeıttik. Endi oǵan orta bilim berý mektepteriniń menedjerleri men muǵalimderi ǵana emes, mektepke deıingi uıymdar men kolejder de kirdi. Inklúzıvti bilim berý muǵalimderiniń bilimin jetildirý jónindegi joba alǵash ret iske asyrylyp jatyr, osy maqsatqa jergilikti búdjetten 7 myńǵa jýyq adamdy qamtıtyn 1,9 mlrd. teńge bólindi. Bul kýrstar Qazaqstan, Sıngapýr, Ulybrıtanıa jáne Shveısarıanyń jetekshi bilim berý uıymdarynyń bazasynda ótip jatyr.