Taǵdyrly kezeńniń tarıhı Joldaýyn tyńdadyq. Halyqtyń kópten kútken keleli sózi aıtyldy.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Kemeluly sońǵy 2 aı aralyǵynda el tarıhyndaǵy asa aýyr kezeńder – qańdy qańtardan beri dúrkin-dúrkin el aldyna shyǵyp, óziniń Úndeýlerin berýmen keledi. Ulttyń basyna qara bult ákelgen qańtar kezinde Prezıdent eń áýeli týǵan halqynyń adal perzenti ekenin dáleldedi. Alash jurtynyń taǵdyryna ara túsip qana qoımaı, qıyn-qystaý kezeńde tyǵyryqtan jol taýyp, shyǵa biler tegeýrindi tulǵa ekenin tanytty. Ol búgingi Joldaýynda negizinen el ómiriniń bolashaǵyn anyqtaıtyn saıası reformalardyń baǵyty men baǵdaryn usyndy. Ekonomıkalyq ómirimizdi úlken keńistikke alyp shyǵar, áleýmettik qıyndyqtardy shesher naqty joldardy usyndy. Prezıdent biraz ýaqyttan beri halqymyzdyń kókeıinde júrgen, qordalanyp qalǵan kúrdeli máselelerdiń bárin 1 saǵat aınalasynda tarazylap, taldap aıtty. Mazmuny tereń, maǵynaly qujat halyq oıynan shyǵady degen senimdemin.
Joldaýdy tyńdap otyryp, eń áýeli, jınaqtalǵan el erteńin anyqtaýǵa kómektesetin saıası reformalardy atqarýda saýatty usynystardy aıtty.
Birinshiden, osyǵan deıingi bıliktiń sýperprezıdenttik úlgisi bolyp kelgen júıeden bas tartty. Prezıdenttik bılikti shektep, el basqarýdyń qomaqty mindetin Parlamentke beretinin málimdedi. Bul usynys elimizdegi qazaqstandyq demokratıanyń kórinisi ekeni daýsyz.
Ekinshiden, Prezıdent saılaý máselesine úlken mán berdi. Osyǵan deıin Parlament quramyn anyqtaýda kóppartıalyq jolmen (tizim arqyly júrgiziletin) atqarylyp kelgen úlgini ózgertý keregin aıtty. Onyń sebebi, halyq tanymaıtyn, qazaq tilinde sóıleı almaıtyn, kásibı daıyndyǵy álsiz, ózindik qalyptasqan pikiri joq adamdar depýttattyq mandatqa ıe bolyp ketip jatqany shyndyq. Bul jaǵdaı qoǵamǵa da, bılikke de abyroı bere qoıatyn qubylys emes. Halyq óziniń biletin, tanıtyn adamyn ózi saılaıdy. Sondyqtan Parlament quramyn anyqtaýda 2 úlgi usynyldy. Birinshisi, rettelgen suraptalǵan partıalyq tizim, ekinshisi – jalǵyz mandatty okrýgterden ótetin depýttardyń saıysy. Iaǵnı majorıtarlyq jolmen anyqtalatyn shynaıy tulǵalardy irikteýge múmkindik beredi. Bul usynystan shyn maǵynasyndaǵy demokratıaǵa betburys sıpaty anyq baıqalady.
Joldaýda osyǵan deıin Parlament Májilisinde, «Amanat» partıasynyń sezinde, Qaýipsizdik komıtetiniń keńeıtilgen jıynynda aıtylǵan naqty usynystar barynsha keńeıtilip, tereńdetildi. Prezıdent sot júıesine reforma jasaý kerek ekenine basa nazar aýdardy. Konstıtýsıalyq sot týraly óz oıyn ortaǵa saldy. Bul qurylym osyǵan deıin tek qadaǵalaýshy organ bolyp kelgenin jaqsy bilemiz. Al endi ol adam quqyǵyn qorǵaý mindetin atqaratyn bıliktiń joǵary quqyqtyq tarmaǵy bolmaq. Bizdiń qoǵam úshin adam quqyǵynan joǵary qundylyq joq ekeni eskertildi. Bul usynystar da jańarǵan Jańa Qazaqstannyń júzege asýyn qamtamasyz eter alǵysharttardyń biri ekeni daýsyz.
Prezıdent «Qazaqtyń jaǵdaıyn qazaq qana jóndeıdi» degen sózdi bir emes, birneshe ret aıty. Shynynda da solaı. Syrttan bireý kelip bizdiń kósegemizdi kógertpesi anyq.
Bizdiń kókeıimizge qonǵan endigi bir másele, Ulttyq keńestiń ornyna Qazaqstan qoǵamynyń kúlli sapalyq quramyn dáleldeıtin tulǵalardan quralar Ulttyq quryltaıdy belgilegeni.
Prezıdenttiń bul usynysy tamyry tereńnen tartar elimizdegi bıler mektebiniń jalǵasyndaı elestedi. Ulttyq quryltaı degen ulttyq demokratıanyń eń quzyrly bıligi ekenin tarıhtan bilemiz. Ulttyq quryltaıdyń aldynda keleli mindetter turǵany anyq. Ulttyq quryltaıdyń quramyna Prezıdenttiń aıtýynsha kórnekti memleket qaıratkerleri, memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, Parlament depýtattary, kópultty Qazaqstannyń ókilderi tartylmaq. Bul halyqtyq oıdy, halyqtyq maqsat-múddeni eskere otyryp, memlekettik ınstıtýttar men qoǵamdyq ınstıtýttar arasyna kópir salýdyń aıqyn joly. «Birge kótergen júk jeńil» degen sóz oıǵa oralady.
Aımaqtyq qurylymdardy qaıta qaraý jáne oblystar qurý jónindegi usynys halyqtyń oıynda júrgen, pisip-jetilgen másele bolatyn. Abaı oblysynyń ashylýy ult rýhyn asqaqtatýdyń aıqyn kórinisi dep baǵalaımyz. Semeı jeri Abaıdyń, Shákárimniń, Muhtardyń týǵan topyraǵy ǵana emes, Alash arystarynyń týy tigilgen qasıetti jer. Kóp ǵasyrdan beri jalǵasy bolyp kele jatqan túrkilik tutastyqtyń eń bir álemdik tarıhqa engen kezeńi – Shyńǵys han dáýiri. Shyńǵys hannyń uly Joshynyń súıegi jatqan Ulytaýdy oblys etý, sondaı-aq, ultymyzdyń uly tarıhynda aıryqsha Jetisý aımaǵyn 2-ge bólip Jetisý jáne Almaty oblystaryn bólý halyq kútken sheshim. Almaty oblysynyń ortalyǵy Qapshaǵaı qalasy bolyp, onyń atyn Qonaev dep ózgertýi - halyq tarapyn qoldaý tabatyny aqıqat.
Biz búgin asa kúrdeli geosaıası ahýal shıelenisken kezeńde álemdik problemalardyń deni aımaqtyq soǵystarǵa jalǵasyp jatqan úreıli kezeńde ómir súrip otyrmyz.
Batys pen shyǵystyń teketiresi jer ústin ylańdatyp jatyr. Uly dala sol teketirestiń qaq ortasynda tur. Tonykók babamyzdyń «Jaýyńdy basyndyrma, halqyńdy ashyndyrma» degen sózi til ushyna keledi.
Bizdiń osyndaı kúrdeli kezeńdegi basty maqsatymyz eldigimizdi saqtaý ekenin Prezıdent óz sózinde basa aıtty. Joldaý halyq tarapynan barynsha qoldaý tabatynyna esh kúmánim joq. Óıtkeni, bul tarıhı qujattyń ózeginde jatqan irgeli maqsat – elimizdiń amandyǵy, jerimizdiń bútindigi.