Iaǵnı, jyl basy - Naýryz memlekettik mártebege ıe.
Bul kún bizdiń elde ǵana emes kórshiles Qyrǵyzstan, Ózbekstan, Túrikmenstan, Túrkıa, Tájikstan jáne Iran, Ázerbaıjan, Albanıa, Aýǵanstan, Úndistan jáne Makedonıada aıryqsha mánge ıe. Sondaı-aq, «jergilikti deńgeıde» Tatarstan, Bashqurtstan, Qytaı jáne tipti Japonıada da atap ótedi. Al 2010 jyldan bastap Naýryz Grýzıada ulttyq mereke bolyp jarıalandy. Naýryz túrli elderdiń ulttyq erekshelikterine baılanysty ártúrli ótedi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz
Biz Naýryz dep ataımyz, al ózge ulttar ulttyq tiline saı túrlishe ataıdy. Biraq, olardyń bárine ortaq bir erekshelik bar. Bul jeti túrli dámnen as ázirleý úrdisi. Iaǵnı bizdegi Naýryz kójeni, ózbekter men qyrǵyzdarda súmalaq dep ataıdy. Tájikstanda mereke kúni “s” árpinen bastalatyn 7 túrli taǵam daıyndalsa, Aýǵanstanda 7 túrli jemisten jasalǵan shyryn dastarhanǵa qoıylady.
Naýryz - shyǵys jańa jyly
Naýryz meıramynyń shyqqan jeri – ejelgi Iran deıdi. Keńes Odaǵy qulaǵanǵa deıin álemde Naýryz meıramyn óz kúntizbesine ulttyq mereke retinde tirkegen jalǵyz el Iran eken. Naýryzdyń 21-inen Iranda jańa jyl bastalady. Jańa jyl, jańa kún dep turǵyndar arasynda jańa kıim-keshek alý úrdisi qalyptasqan. Qazir ırandyqtar naýryzdy 13 kún boıy dýmandatyp toılaıdy. Osy kúnderi halyq qaıyrymdylyq sharalaryna da aıryqsha mán beredi. Meıilinshe meıirimdi, bolýǵa tyrysady. Bir qyzyǵy, dastarhanǵa parsy álipbıindegi "sın" árpinen bastalatyn jeti túrli taǵam qoıylady. Sondaı-aq, onyń janyna mindetti túrde aına, sham, sý quıylǵan ydys, qyzyl balyq, boıalǵan jumyrtqa men tıyn qoıady.
«Irandyqtar Naýryzdyń kelýin, Jańa jylmen baılanystyrady. Bul kúni halyq úıinde otyrmaıdy, týǵan-týystaryn aralap, árqaısysyna syılyq syılaıdy. Ata-analar balalaryna jańa aıaq kıim, kıim-keshek satyp alyp beredi. Bul jańarýdyń, tazarýdyń sımvoldyq mánin bildiredi», - deıdi parsy zertteýler jáne mádenıet ortalyǵynyń dırektory Týradj Dará.
Aýǵanstanda naýryzda dalaǵa shyqpaıdy
Aýǵanstanda 20 naýryz túngi saǵat 01:00-den, 21 naýryz kúndizgi 12:00-ge deıin eshkim kóshege shyqpaýǵa tıis. Iaǵnı eger kimde-kim sol ýaqytta tysqa shyqsa, keler jylda otbasy múshesiniń bireýi dúnıeden ótedi degen nanym bolǵan. Sondaı-aq januıadaǵy balanyń sanyna baılanysty aldyn ala jumyrtqa pisirilip, túrli-túske boıalady. Bul barlyq bále sonymen ketsin degen nıetpen januıadaǵy ár balaǵa kem degende bir dana jumyrtqa jegizedi.