Mádenıet adamzatty meıirbandyqqa úndeıdi. Dúnıedegi sulýlyq pen kórkemdiktiń máni de sonda.
Adamzattyń jany rýhanı baılyqty ańsaıdy. Onsyz ilgeri basý - kózsizdik. Barshamyz úshin shejireniń orny bir bólek. Ótkendi elemeı, órleı almasymyz anyq. Burynǵy shaqtaǵy estelikterdi ushyrastyratyn bir jer bar. Ol – mýzeı. El arasynda «Almaty – mádenıet ordasy» dep atalady. Shaharda sondaı rýhanı ortalyqtar kóp. Sondyqtan ishki tynys-tirshiligimen de tanys bolýdy jón sanaımyz. Á.Qasteev atyndaǵy memlekettik murajaı qyzmetkeri, ekskýrsovod Gúldenaı Bekbaýlıevany suhbatqa tartqan edik.
– Gúldenaı Muhtarqyzy, kópshilikke mádenı ortalyqtyń qyr-syry beımálimdeý. Jalpy, mýzeıdiń tynys-tirshiligi, shejiresi jóninde aıtsańyz?
– Iá, bizdiń tarıhymyz tereńde. Ótken ǵasyrdyń HH jyldarynyń bas kezinen bastaý alady. Burynyraqta da murajaıǵa kelgen bolsańyz, jumysymyzdyń shet-jaǵasymen tanys bolarsyz. Álginde aıtqanymdaı, alǵash 1934 jyly ashylady. Sol shaqta «Shevchenko» ataýyn ıelenedi. Naqtyraq, kórkem-sýret galereıasy bolyp, shymyldyǵyn túredi. 1976 jyly jańa ǵımarattyń irgesi qalanady. Qurylysy aıaqtalǵannan keıin osynda kóshiriledi. Dál búgin siz ben biz sol kezde salynǵan tarıhı orynda suhbattasyp turmyz.
– Qazaqtyń kórnekti sýretshisi Ábilhan Qasteevtiń esimi qashan berildi, ǵımarattyń ereksheligi týraly aıtsańyz?
– Óte oryndy suraq qoıdyńyz. Bizdiń mádenı ortalyǵymyzdyń tamyry tereńde. Shejiresi ótken HH ǵasyrda jatyr. Elimizdegi biregeı ortalyq sanalady. Dálirek baıandaıyn. 1984 jyly Á.Qasteev mýzeıi bolyp ózgertiledi. Jalpy sulbasy erekshe. Úsh buryshty, pıramıda pishindes bolyp keledi. Jaryqtyń mol túsýine, tóbedegi terezeler ekspozısıalardyń anyq baıqalýyna negizdelgen. Barlyq jaǵynan eseptelgen. Bylaısha aıtqanda, zamanaýı qaǵıdalarmen astasady deı alamyz. Sonysymen de qundy dep bilemiz.
– Qundy jádigerler jóninde tereńirek tanystyrsańyz?
– Bizde 14 ekspozısıalyq zal ornalasqan. Kirispe, qoldanbaly degen sıaqty birneshe bólikke bólinedi. Sonyń ishinde irgelisi qazaq halqynyń ulttyq qolóner buıymdaryna arnalady. Bunda HİH-HH ǵasyrdaǵy jaýharlar saqtalǵan. Osyndaǵy jádigerler osy dáýirdiń týyndysyna jatady.
Bir kisiniń esimin erekshe atap ótkim keledi. Ol - mýzeıdiń tuńǵysh dırektory Qulaqmet Qojyqov. Ol kisi el arasynan, ekspedısıadan kóptegen qumyralar, kartına, qolóner buıymdaryn, qundy zattardy jınaqtaǵan. Osyndaı isterdiń nátıjesinde qorymyz tolyǵyp tur.
– Handar, bıler, hanshaıymdar men bekzadalardyń qoldanǵan zattary saqtaýly ma?
– Bul jaǵyna jaýapty mamandar bar. Solar anyq-qanyǵyn biledi. Dese de, jańa aıtyp ótkenimdeı, onshaqty zerdeleý is-saparlarynyń paıdasy mol boldy. Sonyń arqasynda eldi mekender men aýyl-aımaqtardan jınaldy. Qazaq halqy altyndy emes, kóbinese kúmisti tutynǵan. Eki kózdi kúmis júzik qoǵamdaǵy áleýmettik statýsty ańǵartady. Iaǵnı óz zamanynyń bedeldi otbasynyń báıbishesi, jary degendi bildiredi.
Sondaı-aq, murajaıymyz Ábilhan Qasteevtiń atynda bolǵandyqtan, sýretshiniń ózine arnalǵan zaly bar. Onda ult abyzynyń kartınalary qoıylǵan.
Jalpy, mýzeı - mádenıettiń oshaǵy der edim.
– Suhbatyńyzǵa rahmet!