Búgingi eńbek naryǵy edáýir ózgerdi. Olaı deıtinimiz, atyn buryn-sońdy estip kórmegen SMM, neıroset maman, targetolog, mobılograf, baıer degen jańa mamandyqtar shyqty. Bul uıaly telefonmen-aq, úıinde otyryp tabys tabatyn mamandar.
Al Qytaıda vanhýndar degen bar. Olar – TikTok jáne basqa da strımderde tikeleı efırde otyryp taýar satatyn blogerler. Máselen, Ostın Lı degen áıgili vanhýn 12 saǵat boıyna strımde otyryp, tikeleı efır arqyly 1,7 mlrd dollardyń taýaryn satyp jibergen.
Qysqasy, aqshany kúrep tabatyn, naryqtyń qazirgi suranysyna beıimdelgen jańa mamandyqtar paıda bolyp jatyr. Biz búgin sonyń ishindegi mobılograf týraly az-kem tarqatatyn bolamyz.
Mobılograftyń dáýreni de búgingi sıfrlandyrý dáýirinde qarqyndy damyp keledi. Sál sheginis. «Mobılografıa» degendi eń alǵash engizgen reseılik sýretshi Dmıtrıı Rezvan eken. 2004 jyly Dúnıejúzilik mobılograftar qoǵamy qurylǵan. «Mobılografıa» sózi «mobıl» – «mobıldi telefon», «graf» – «jazý, sıpattaý, sýretteý» degennen shyqqan.
***
Buryn sýretke túsý úshin arnaıy fotosalonǵa baryp, fotografqa baryp túsetin edik. Al qazir qolyńyzdaǵy alaqandaı uıaly telefonyńyzben-aq qalaǵan jerińizde turyp ómirińizdiń ár sátin vıdeomen de taspalaı beresiz. Áıtpese, sol jumysty atqaryp beretin adam, ıaǵnı mobılograf jaldaýyńyzǵa bolady.
Qazir áleýmettik jelilerden baıqasańyz, elge belgili tulǵalardyń, óner adamdarynyń ár kúni, júrgen-turǵany jarq-jurq etken sátterge, saltanatqa toly. Nemese áldebir taýarlardyń jarnamasyn qarap otyrsańyz, birinen-biri ótedi, eriksiz eliktirip áketedi. Mine, sonyń bárin qalta telefonymen-aq sándep jasaıtyn mobılograftar. Smartfon arqyly túrli kreatıvti jáne qysqa ǵana, úzik-úzik sholý beınelerin túsirip, ony montajdaýǵa, tikeleı efırler jasaýǵa bolady. Bul baǵytqa, ásirese, jastar beıim keledi.
Iá, búginde kóptegen bıznes vıdeo-kontent arqyly damıdy. Qazirgi kúni Qazaqstanda 1,5 mln-nan asatyn bıznes núktesi bar eken. Kásipkerler sol bıznesin kópshilikke usyný, satý, ótkizý úshin mobılograf mamanǵa júginedi. Al bul óz kezeginde bıznesmenderdiń shyǵynyn aıtarlyqtaı azaıtyp, olarǵa qosymsha mamandar ustaýdy qajet etpeıdi.
***
Mobılograftardyń ózgelerden artyqshylyǵy – materıaldy jedel berýinde. Al mundaı jyldamdyq búgingideı birin-biri jutyp jatqan aqparattar tasqynynda aýadaı qajet. Sonymen qatar, jáı ǵana uıaly telefon arqyly vızýaldy kontent ázirleı otyryp, bolyp jatqan úlkendi-kishili is-sharalardy tez jarıalaý siz usynǵan ónimderdiń árqashan trendte bolýyna múmkindik beredi.
Búginde úlken suranysqa ıe bolǵan mobılograftar úshin olardyń ózin odan ári damytý, qoldanys aıasyn keńeıtýine jol ashý úshin arnaıy kýrstar ashylǵan. Ózin osy saladan kórgisi keletin jastar kýrstardan aqshasyn aıamaıdy. Sebebi, oqýǵa, úırenýge jumsaǵan qarjysyn eki eselep qaıtaryp alatynyna senedi.
***
Qazaqstanda mobılografıa sońǵy bir-eki jylda jaqsy damyp keledi deıdi mamandar. Taıaýda Almatyda «MOB FEST» birinshi respýblıkalyq mobılografıa festıvali ótti. QR Prezıdenti janyndaǵy «Dara» daryndylardy qoldaý qory uıymdastyrǵan festıválge 16–40 jas aralyǵyndaǵy 7524 qazaqstandyq mobılograf qatysqan. Uıymdastyrýshylar erekshe baıqaýǵa osynsha mobılograf qatysady dep kútpegenderin aıtty. Baıqaýǵa «Mádenıet pen salt-dástúr», «Týrızm», «Adamdar» taqyryptary boıynsha 1537 jumys qabyldanǵan. İ kezeńinde 100 úzdik mobılograf anyqtalyp, olar ekinshi, qorytyndy kezeńde baq synap, 20-sy sýyrylyp alǵa shyqty. Sol 20 mobılograf endi Nú-Iork kıno óneri akademıasynda (NYFA) taǵylymdamadan ótetin boldy. Olardyń eń úlken marapaty sol. AQSH-qa joldama alǵan 20 jigittiń 6-aýy almatylyq. Olar: Tahyr Turar, Ramazan Myrzataıuly, Imanǵalı Maqsoluly, Ilás Aıdaruly, Qýatbaı Myrzabek jáne Eskendir Kamenov.
Taqyrypqa oraı
Saıa AIDOSQYZY, mobılograf, 22 jasta:
Prezıdenttiń de jeke mobılografy bar
Mobılograf tanystarym kóp. Bul jaqsy tabys ákeletin mamandyq. Men de qyzyǵyp, zaman kóshinen qalmaıyn dep, óz betimshe úırene bastadym. Arnaıy kýrstarǵa da jazyldym. Sebebi, bul jumys asa yjdaǵattylyqty, shyǵarmashylyq izdenisti, tipti sabyr, tózimdi talap etedi eken. Árıne, sosyn ushqyr qıal, sergektik, ıaǵnı bolmashy ǵana dúnıeniń ózinen ádemilikti kóre biletin qasıet, talǵampazdyq, eńbekqorlyq kerek. Biletin bolarsyz, Prezıdentimizdiń ózinde jeke mobılografy bar. Bul – kerek mamandyq.
Almaty – ásem qala. Kez kelgen jeri ádemi, vıdeokontent jasaýǵa suranyp turady. Qazir maǵan bir óner ortalyǵyna mobılograf bolýǵa usynys túsip jatyr. Aınalysyp júrgen isimdi taǵy bir pysyqtap, jetildirip alaıyn dep, shamaly ýaqyt suradym. Buıyrtsa, mamandanǵan mobılograf bolatyn shyǵarmyn.