Memlekettik qyzmetshilerdiń qymbat dúnıeler satyp alýy qatań baqylaýǵa alynady

Qurmetti keńeske qatysýshylar!

Barshańyzǵa málim, sybaılas jemqorlyqpen ymyrasyz kúresý – bizdiń saıasatymyzdaǵy negizgi basymdyqtyń biri.  

Zań ústemdigin ornatyp, naǵyz quqyqtyq memleket qurý úshin, eń aldymen, jemqorlyqtyń tamyryna balta shabý kerek.  Biz sońǵy jyldary osy salada birqatar mańyzdy qadam jasadyq.

Sottardyń sapaly qyzmet atqarýy úshin naqty sharalar qabyldandy. Bul salada talapqa saı kelmeıtin sýdıalarǵa oryn bolmaýǵa tıis.      

Keıingi úsh jylda 174 sýdıa jumystan shyǵaryldy ne bolmasa laýazymy tómendetildi. Bul – osyǵan deıingi on jyldaǵy kórsetkishten  úsh esedeı artyq. Byltyrǵy shilde aıynan bastap elimizde ákimshilik ádilet júıesi jumys isteı bastady.

Jańadan qurylǵan ákimshilik sottarǵa jarty jyldyń ishinde 14 talap-aryz túsken.  Buryn mundaı isterdiń 85 paıyzy memlekettik organdardyń paıdasyna sheshiletin. Al, qazir, teń jartysynda sotqa aryzdanýshylar jeńip shyǵýda.      

Qylmystyq prosestiń úsh býyndy úlgisi engizildi. Sonyń nátıjesinde prokýrorlar byltyr úsh jarym myńǵa jýyq adamnyń qylmystyq proseske negizsiz tartylýyna jol bergen joq. Basqa da birqatar ınstıtýsıonaldyq sharalar júzege asyryldy. Atap aıtqanda, jemqorlyq áreketi úshin sottalǵan azamattardy shartty túrde merziminen buryn bosatýǵa tyıym salyndy. 

Sottarǵa, quqyq qorǵaý qyzmetkerlerine, para bergenderge jáne deldaldarǵa  qatań jaza qoldanylatyn boldy.

Byltyrdan beri jalpyǵa birdeı salyq deklarasıasyn tapsyrýdy bastadyq. Osy jáne basqa da sharalar aıtarlyqtaı nátıje berip, jemqorlyq deńgeıi tómendedi. Degenmen, túbegeıli ózgeris ákelgen joq. Muny ashyq aıtýymyz kerek. Azamattarymyz áli de kúndelikti ómirde sybaılas jemqorlyq jaǵdaılarymen betpe-bet kelýde. Mysaly, akademıalyq adaldyq qaǵıdatyn berik ustanatyn joǵary oqý oryndarynyń qatary, ókinishke qaraı, óte az. Sonyń kesirinen stýdentter emtıhan tapsyrý úshin tapjylmaı oqýdyń qajeti shamaly dep oılaıtyny jasyryn emes. 

Zańsyz alym-salyqtan ábden qajyǵan ınvestorlar men kásipkerler de únemi shaǵym aıtýǵa májbúr. Ásirese, mundaı ahýal keden jáne qurylys salasynda beleń alǵan. Biz buǵan múldem jol bermeýimiz kerek.

Azamattar men kásipkerlerge paıdasy tıetin naqty ózgeris jasaýǵa tıispiz. Sondyqtan meniń tapsyrmam boıynsha Sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasat tujyrymdamasy ázirlendi. Jalpy, tujyrymdamada sybaılas jemqorlyqpen kúresýge arnalǵan aýqymdy sharalar qarastyrylǵan.

Elimizdiń quqyqtyq júıesi úshin múlde jańa ınstıtýttar bar. Memlekettik qyzmetshilerdiń jyljymaıtyn múlik, avtokólik jáne basqa da qymbat dúnıeler satyp alýy qatań baqylaýǵa alynady. Sonymen qatar, sheneýnikterdiń adaldyǵyn tekserýge arnalǵan «Integrity check» ádisin atap ótýge bolady. Árıne, bul usynysty áli de jan-jaqty pysyqtaý qajet. Degenmen, halyqaralyq tájirıbede mundaı tekserister jaqsy nátıje kórsetýde. Basqa da birqatar mańyzdy sharalardy júzege asyrýymyz kerek. Sondyqtan, búgin maǵan tanystyrylǵan tujyrymdamanyń jobasyn bekitemin. Alaıda, jumystyń tıimdiligin naqty nátıje boıynsha baǵalaıtyn bolamyn.  

Túpki maqsat – sybaılas jemqorlyqtan taza qoǵam qalyptastyrý. Jemqorlyqty joıý úshin oǵan búkil el  bolyp  qarsy turýymyz kerek. Oǵan qosa zańnamalyq sharalar qabyldaýǵa tıispiz. Sonymen birge, jemqorlyqqa qatysty  qylmystardy anyqtaý jáne ashý jónindegi  jumystardy  kúsheıtý qajet. Sonda ǵana jemqorlyqpen tabandy túrde kúrese alamyz. 

Effektıvnaıa borba s korrýpsıeı nemyslıma bez sýgýbo pravoohranıtelnoı raboty. Mnogıe gody ona svodılas k poımke vzátochnıkov s polıchnym bez glýbokogo pogrýjenıa v temý. Raznye lúdı ızoblıchalıs na odnıh ı teh je doljnostáh za reshenıe odnıh ı teh je voprosov. Korrýpsıonerov regýlárno lovılı ı otpravlálı za reshetký, a prıchıny ı ýslovıa, ız-za kotoryh prosvetala korrýpsıa, nıkogo osobo ne ınteresovalı.

Lısh v poslednıe gody nametılsá othod ot etoı praktıkı.

Zdes mojno otmetıt vyıavlenıe korrýpsıonnyh sqem, svázannyh s sýbsıdıamı v selskom hozáıstve. Za poslednıe pát let gosýdarstvo vydelılo na podderjký agrarıev bolee dvýh trıllıonov tenge. Za eto je vremá v dannoı sfere zaregıstrırovano 960 prestýplenıı, k ýgolovnoı otvetstvennostı prıvlecheno 450 lıs.

Bul sala jyldar boıy jemqorlyqqa belsheden batýda. Sonyń kesirinen memleket úlken zıan shekti, azyq-túlik qaýipsizdigine nuqsan keldi. Atap aıtqanda, jaıylymdyq jerlerdi sýlandyrýǵa bólingen 80 mıllıard teńgeniń teń jartysy maqsatqa saı jumsalmaǵan.  

Byltyr qýańshylyq bolǵan kezde sharýalar jem-shóp tappaı, mal qyrylyp qaldy. Tipti, keıbir óńirde sharýalarǵa sýbsıdıa retinde kún batareıasy berilgen. Ashyǵyn aıtqanda, bul batareıalar aýyl turǵyndaryna ne qajet ekenine eshkim bas qatyrmaǵan. Sýbsıdıany ıgerdik dep esep berý úshin sol kún batareıalarynyń baǵasy eselep kórsetilgen. Munyń bári ýákiletti organdardyń jaýapsyzdyǵynan bolǵan. Tipti, keıde memlekettik organdardyń ózderi tikeleı aralasyp, zańsyz áreket jasaǵan.   

Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi men ákimder mundaı bylyqqa jol bergeni úshin jaýap berýi kerek. Bul salada jemqorlyqqa qatysty daý-damaı  jıi týyndaıdy. Birese elevatorda saqtaý úshin berilgen astyq kólemi týraly jalǵan qolhattarǵa qatysty shý shyǵady. Birese sý sharýashylyǵynan shıkilik týyndaıdy.

V strane deıstvýet bolee shestısta tolko ofısıalnyh ınformasıonnyh sıstem ı baz dannyh. Neızvestno, skolko eshe nefýnksıonırýıýshıh, na kotorye takje vydelálıs dengı gosýdarstva ı nasıonalnyh kompanıı. Neobhodımo provestı revızıý vseh ınformasıonnyh sıstem, razrabotannyh gosýdarstvennymı strýktýramı.

V rabote po sıfrovızasıı doljny byt chetko rasstavleny prıorıtety. Odno delo, eslı eto takoı proekt, kak «Elektronnoe pravıtelstvo», kotoryı realno oblegchaet polýchenıe gosýdarstvennyh ýslýg. Ilı «Sergek», ýkrepıvshıı vodıtelskýıý dısıplıný na dorogah ı ısklúchıvshıı chelovecheskıı faktor v fıksasıı dorojnyh narýshenıı. Kstatı govorá, etı kamery, kotorye my seıchas postavılı vo mnogıh krýpnyh gorodah, ıgraıýt ochen polojıtelnýıý rol. Nado ývelıchıt kolıchestvo dannyh kamer. Ia dal porýchenıe po Almaty, gde bolee 500 kamer bylı spesıalno vyvedeny ız stroıa bandıtamı vo vremá ızvestnyh sobytıı. Nýjno ne tolko vosstanovıt, no ı ývelıchıt kolıchestvo kamer.  Delo ne v tom, chto my sobıraemsá ýstanovıt kakoı-to totalnyı monıtorıń ılı slejenıe za deıstvıamı nashıh grajdan. Eto vopros ıh bezopasnostı.  I drýgoı moment, kogda pod predlogom sıfrovızasıı búdjet rasqodýetsá bezdýmno. Ý nas eto bylo. Nado prıznat. A potom eshe ejegodno kto-to polýchaet mıllıony za obslýjıvanıe nenýjnyh resýrsov. Antıkorrýpsıonnoı slýjbe prı analıze korrýpsıonnyh rıskov nýjno obratıt na eto vnımanıe.

Biz jemqorlyqqa qarsy kúreste barynsha qatań jáne batyl bolýymyz kerek. Óıtkeni, qazirgideı kúrdeli kezeńde azamattarymyz bizden dál osyndaı qadamdardy kútip otyr. 

Halyqtyń ál-aýqatyn arttyryp, turmysyn jaqsartý úshin naqty nátıjege qol jetkizýimiz kerek. Sondyqtan, jemqorlyqqa qarsy qyzmettiń barlyq baǵytyn túbegeıli qaıta qaraý qajet.

BİRİNSHİ. Kásipkerlerdiń jáne qoǵamnyń sybaılas jemqorlyq týraly talap-tilekteri boıynsha júıeli jumys júrgizýimiz kerek.

Jurtshylyq jemqorlyqqa qaı jerde jáne qandaı jaǵdaıda tap bolatynyn únemi aıtýmen keledi. Qazaqta «Halyq aıtsa, qalt aıtpaıdy» degen sóz bar. Eń aldymen, el nazaryndaǵy osyndaı túıtkilderge basa mán bergen jón.

Buryn jyljymaıtyn múlikti tirkeý ábden jemqorlyqqa batqan salanyń biri bolatyn. Ony retke keltirý úshin keshendi sharalar qolǵa alyndy. Sonyń nátıjesinde uzyn-sonar kezek joǵalyp, paıdakúnem deldaldarǵa tosqaýyl qoıyldy, ıaǵnı júıeli jumystyń arqasynda qaýipti kesel joıyldy. Bul – jemqorlyqpen tıimdi kúresýdiń naqty mysaly. Sondyqtan, keden, qurylys, bilim berý jáne densaýlyq saqtaý salalaryndaǵy  jemqorlyqpen kúresýge basa mán berý kerek. Jaýapty mınıstrlikter osy baǵyttar boıynsha jemqorlyqty júıeli negizde joıý jóninde jospar ázirleýi qajet. Bul jospardy birinshi toqsannyń qorytyndysy boıynsha muqıat pysyqtap, usynýdy tapsyramyn.

Barlyq is-sharany Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigimen kelisý qajet. Quzyrly organdardaǵy birinshi basshylardyń jumysyn jemqorlyqpen kúres kórsetkishi arqyly da baǵalaıtyn bolamyn. Bul máselege jyl sońynda Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl máseleleri jónindegi komısıanyń otyrysynda qaıta  oralamyz.

EKİNSHİ. Memleket retteıtin baǵalardy belgileý kezindegi jemqorlyqty joıý qajet.    

Byltyr elimizde baǵa kúrt kóterildi. Árıne, álemniń barlyq memleketinde ınflásıa deńgeıi joǵary boldy. Degenmen, tıisti ýákiletti organdar baǵany belgilegen kezde  onyń qanshalyqty negizdi ekenin muqıat qaraýy kerek. Munyń astarynda ekonomıkalyq sebepten bólek, bireýdiń jymysqy áreketi jatqan joq pa degen saýal týyndaıdy. Mysaly, otandyq ónim óndirýshiler temir jol salasyn jemqorlyq jaılaǵanyn aıtyp, únemi shaǵymdanady.

Kásipkerler naqty bir nysanǵa aparatyn temir joldy paıdalanǵany úshin tóleıtin aqynyń kólemine baılanysty  narazylyq bildirýde. Osyǵan oraı, bir ýaqytta birneshe óńirden –  Qostanaı, Shyǵys Qazaqstan, Túrkistan, Aqmola jáne Pavlodar oblystarynan aryz túsken. Monopolıs kompanıalar baǵany óz betimen eselep ósirgen. Bul halyq tutynatyn taýarlardyń baǵasyna birden áser etedi.  

Men bir jyl buryn Básekelestikti qorǵaý agenttigine Bas prokýratýramen birlesip, osy máselemen aınalysýdy tapsyrdym.

Biraq, «Baıaǵy jartas – bir jartas» kúıinde qaldy. Keıbir adamdardyń tutynýshy men kásipkerdiń esebinen ǵana paıda taýyp otyrýy durys emes. Prezıdent Ákimshiligine bul máseleni baqylaýǵa alýdy tapsyramyn.     

Monopolıserdiń zańsyz tapqan tabysyn qaıtaryp, atqarylǵan jumystar jóninde maǵan baıandańyzdar. Óz paıdasy úshin ózgelermen sybaılasqan sheneýnikter bar ma, sony da anyqtaý kerek. Jalpy, baǵany qoldan ósirýge múldem jol bermeý qajet.

TRETE. Nýjno peresmotret vsú sıstemý goszakýpok ı zakýpok v kvazıgosýdarstvennom sektore. My ob etom govorım ız soveshanıa v soveshanıe, ı v Poslanıı ıa ýje govorıl. Nado reshat etot vopros.

Mnogo let korrýpsıa ı rastochıtelstvo nablúdaıýtsá na vseh etapah búdjetnogo prosesa. Prınımaemye mery sıtýasıý sýshestvenno ne pomenálı. V osnovnom kontrolırýıýtsá ı soblúdaıýtsá formalnye pravıla, gromozdkostkotoryh otpýgıvaet dobrosovestnyh postavshıkov.

Nýjno, chtoby v goszakýpkah ýchastvovalı proızvodıtelı, ımeıýshıe repýtasıý, sootvetstvýıýshýıý tehnıký, kvalıfısırovannyh rabotnıkov ı svoevremenno ýplachıvaıýshıe nalogı.

Seıchas je my vıdım, chto vmesto realnogo ıskorenenıa korrýpsıı proısqodıt búrokratızasıa prosesa. Mnogo mesásev ıdýt prosedýry vybora postavshıka, no vse ravno net nı kachestva, nı dobroporádochnostı. V obshem, raznye sqemy prımenáútsá, kakıe-to ızmenenıa ımeıýt mesto, no na samom dele, po sýtı, nıchego ne proısqodıt. 

Zachastýıý, nesmotrá na vse ımeıýshıesá normatıvnye fıltry, zavedomo ızvestno, kto vyıgraet tot ılı ınoı tender. K prımerý, za dva goda "Kazavtojol" provel 99 konkýrsov po zakýpkam ýslýg tehnıcheskogo nadzora. Polovıný ız nıh vyıgralı chetyre kompanıı s ıavnymı prıznakamı affılırovannostı. Prı etom v strane estbolee dvýh tysách akkredıtovannyh organızasıı ı shestı tysách attestovannyh ekspertov. No prı etom nýjno ısqodıt ız togo, chto ı kompanıam, kotorye dempıńýıýt, toje nelzá davat dorogý k gosýdarstvennym zakýpkam. A to vystavláút svoı ýslovıa «na kopeıký», a potom vyıasnáetsá, chto na samom dele vse obstoıt ınache. Týt nado podhodıt ochen vnımatelno, vdýmchıvo.  Poetomý stoıt lı ýdıvlátsá tomý, chto v goszakýpkah redko ýchastvýıýt sereznye kompanıı mejdýnarodnogo ýrovná. A nam nýjny sereznye kompanıı s mejdýnarodnoı repýtasıeı, eto odnoznachno.

V selom neobhodımo detalno peresmotret rabotý kvazıgosýdarstvennogo sektora s tochkı zrenıa korrýpsıonnyh rıskov ı rastochıtelstva.

Sıtýasıý takje ýsýgýbláet korrýmpırovannostorganov fınansovogo kontrolá. Antıkorrýpsıonnoı slýjboı vyıavleny fakty, kogda spesıalısty vnýtrennego gosaýdıta samı organızovyvaıýt jaloby. Zatem po nım opát je samı provodát proverkı, presledýıa svoı korystnye selı. Za proshlyı god tolko ot odnogo TOO podano 1600 takıh jalob, ız kotoryh 900 – ýdovletvoreno. Prı etom drýgıe, realnye, obrashenıa ıgnorırýıýtsá.

Poetomý Pravıtelstvý sovmestno s agentstvamı po protıvodeıstvıý korrýpsıı ı fınansovomý monıtorıńý trebýetsá kardınalno ızmenıt podhody k regýlırovanıý zakýpok gosýdarstva ı kvazıgosýdarstvennogo sektora, vklúchaıa sıstemý gosýdarstvennogo kontrolá v etoı sfere.

TÓRTİNSHİ. Memlekettik-jekemenshik áriptestik salasynda sybaılas jemqorlyqqa qatysty baqylaýdy kúsheıtý qajet.

Memleket pen jekemenshiktiń seriktestigi memlekettik satyp alý rásimderin aınalyp ótetin bolyp  júr. Men osy máselege iri bıznes ókilderimen kezdesýde arnaıy toqtaldym. Ashyǵyn aıtsaq, bul jobalardy júzege asyrý – memleket úshin  qaryzǵa ǵımarat salyp berý degen sóz. Mysaly, áldebir pysyq kásipker óziniń shyǵynyn kóp uzamaı qaıtaryp alatynyn bilip, básekeden tys tapsyrys alady. Bul – shyn máninde, qarjysy bólinip tólenedi demeseńiz, bir kózden satyp alý emes pe?!   Máseleni tez arada sheship, osy salany retteıtin sharalar qabyldaý kerek. Jumystyń nátıjesi boıynsha Úkimet memlekettik-jekemenshik áriptestik týraly zańdy túbegeıli jańartý máselesin qarastyrýǵa tıis. 

BESİNSHİ. Salyq jáne keden salasyndaǵy jemqorlyqty joıý qajet. Munda jemqorlyq jasaýǵa múmkindik beretin kúrdeli ári kúmándi resimder bar ekeni jasyryn emes. Tipti, memlekettik mekemeniń  bir másele boıynsha óz qalaýymen túrli sheshim qabyldaýyna jol berilgen.       

Erkin ekonomıkalyq aımaqta satylatyn ónimge qosymsha qun salyǵy salynbaıdy.  Biraq, jemqorlar taýardy qaǵaz júzinde ǵana kórsetip, jeńildikti salyqtan jaltarý úshin paıdalanyp júr. Túıtkildi sheshý – Qarjy mınıstrliginiń tikeleı mindeti.   

Keden salasyndaǵy máselelerge bólek toqtalaıyn. Men buǵan deıin kedennen túsetin tabysty arttyrý týraly birneshe ret tapsyrma berdim. Ondaǵy kóleńkeli aınalymnyń aýqymy orasan zor. Qarjy mınıstrligi bul baǵytta naqty jumys atqarýda. Elektrondy deklarasıa jáne táýekelderdi basqarý júıesin engizip, túrli aqparattyq bazalardy biriktirip jatyr. Quqyq qorǵaý organdary kedenniń tóńiregindegi qylmystyq toptardy anyqtap, tergeý júrgizýde. Degenmen, bul jumys nátıje bermeı otyr.        

Qytaımen ózara saýda-sattyq týraly eki eldiń statısıkalyq málimetteri eki túrli. Olardyń arasynda mıllıardtaǵan dollar aıyrmashylyq bar.  Byltyr bul kórsetkish 5,7 mıllıard dollarǵa jetti. Mundaı úlken aıyrmashylyq qalaı paıda bolǵanyn eshkim túsindirip bere almady. Ashyǵyn aıtqanda, bul – kontrabanda.

Keleńsizdiktiń bar ekenin kásipkerler de rastap otyr. Saýalnamaǵa qarasaq, shetelmen saýda jasaıtyn adamdardyń 90 paıyzy  jemqorlyqpen betpe-bet kelgen. Onyń ishinde 45 paıyzy kedenshilerge para berýge májbúr bolǵan.  

Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy úsh kóliktik baqylaý beketin jemqorlyq ábden jaılaǵanyn  anyqtady. Elimizde mundaı 49 beket bar. Keden jáne kóliktik baqylaý salasyndaǵy paraqorlyq tranzıttik áleýetimizdi tolyq paıdalanýǵa múmkindik bermeı otyr.

Qazaqstan geografıalyq turǵydan utymdy jerde ornalasqan. Kólik-tranzıt salasynyń jumysyn durys uıymdastyra alsaq, odan túsetin tabys ulttyq ekonomıkanyń mańyzdy salalarynyń úlesinen kem bolmaıtyny anyq. Ókinishke qaraı, halyqaralyq tasymaldaýshylar, kóbinese, Qazaqstandy aınalyp ótedi. Onyń basty sebebiniń biri – jol boıyndaǵy jemqorlyq.

Úkimetke Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigimen jáne Qarjylyq monıtorıń agenttigimen birlesip, shuǵyl túrde osy salada tártip ornatýdy tapsyramyn.

ALTYNSHY. Azamattar arasynda aqparattyq túsindirý jumysyn kúsheıtý qajet.   

Jemqorlyqpen kúreske búkil qoǵamdy jumyldyrý kerek. «Jemqorlyq – indet, onymen kúresý – mindet» degen qaǵıdany jurt sanasyna ornyqtyrý – barlyq memlekettik organnyń ortaq jumysy.  Buǵan bir rettik naýqan retinde qaramaý kerek.

Jemqorlyqpen kúresti zamanaýı, sapaly tásilder arqyly júrgizip, túrli aýdıtorıalarǵa barynsha taratqan jón. Bul jumysty Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi áleýmettik salaǵa jaýapty mınıstrliktermen birlesip atqarýǵa tıis.     

SEDMOE. Neobhodımo prodoljıt vnedrenıe prınsıpov proektnogo ýpravlenıa v gosapparate.

Predsedatel Agentstva ýje rasskazal o predprınımaemyh merah v dannom napravlenıı.

Razrabotka Konsepsıı antıkorrýpsıonnoı polıtıkı takje osýshestvlálas na osnove etıh podhodov. Onı predpolagaıýt mınımızasıý korrýpsıı s ýkazanıem konkretnyh otvetstvennyh lıs, chetkıh seleı, zadach ı srokov, ızmerımyh ındıkatorov.

Dlá sıstemnogo prodvıjenıa prınsıpov proektnogo ýpravlenıa sozdan Nasıonalnyı proektnyı ofıs.

Mejdý tem prıhodıtsá konstatırovat, chto poka ne vse gosslýjashıe ponımaıýt sýt proektnogo ýpravlenıa, obladaıýt neobhodımymı znanıamı ı navykamı. A my seıchas stavım zadachý – sozdanıe «oblachnoı platformy», to esteto novyı ýroven ýpravlenıa ekonomıkoı ı vsemı obshestvennymı prosesamı. Poetomý gosýdarstvennym slýjashım nýjno odnoznachno perestraıvatsá.

Vsem gosýdarstvennym organam sledýet aktıvno vnıkat v novye formaty raboty ı ıspolzovat ıh na praktıke. V selom nado othodıt ot staryh admınıstratıvnyh metodov ı povsemestno pereorıentırovatsá na sovremennye tehnologıı ýpravlenıa.

Ýpolnomochennomý organý po delam gosslýjby predstoıt polnostú perezagrýzıt sıstemý gosýdarstvennoı slýjby, chtoby ona na dele stala servısnoı ı klıentoorıentırovannoı.

Qurmetti jıynǵa qatysýshylar!  

Qoǵamnyń basty talabynyń biri – ádildik pen zań ústemdigin ornatý.  Bul joldaǵy eń úlken kedergi  sybaılas jemqorlyq ekeni sózsiz.  Biz osy qoǵamdyq keseldi qalaıda jeńýimiz kerek. Buǵan qatysty meniń ustanymym ózgermeıdi.

Jemqorlyqpen batyl kúresip júrgen azamattarǵa barynsha qoldaý kórsetemin. Buǵan  esh kúmán bolmaýy qajet. Al, mindetin adal atqarǵysy kelmeıtin adamdarǵa bizdiń qatarymyzda oryn joq.   

Olarmen sóz de basqa, jolymyz da bólek. 

Osymen jınalys aıaqtaldy.

Barshańyzǵa sáttilik tileımin.

Aman-saý bolyńyzdar!