Memleket jáne ult múddesi

Prezıdent tapsyrmasy: aıtyldy – oryndaldy

Biz ashyq básekelestik ornyqqan jáne bárine teń múmkindik beriletin Ádiletti Qazaqstandy quryp jatyrmyz...

 Bizdiń búgingi bastamalarymyz Qazaqstannyń bolashaǵyn aıqyndaıdy. Biz kún saıyn eski men jańanyń, toqyraý men damýdyń arasynan tańdaý jasaımyz. Barshańyzdy ult múddesi úshin uıysýǵa shaqyramyn. Bárimiz birligimizdi bekemdeı bilsek, eshqashan ádildikten attamasaq, berekeli el bolamyz.

Qasym-Jomart TOQAEV.

Memleket basshysynyń jyl saıynǵy Qazaqstan halqyna dástúrli Joldaýlaryndaǵy árbir bastamasy elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damýynyń negizgi basymdyqtary men jańa reformalardyń basty baǵdarlaryn aıqyndap tur. Qasym-Jomart Toqaev elimizdiń egemendigin jáne jerimizdiń tutastyǵyn saqtaýdy osy joldaǵy aıryqsha mindet retinde atady. «Eldigimizdi qorǵaýdyń eń basty joly – berekeli birlik. Budan basqa jol joq. El birligi qashanda eń basty qundylyq sanalǵan». Prezıdent tapsyrmalarynyń júıeli ári naqty oryndalýy – áleýmettiń Ádiletti Qazaqstan qurýǵa degen bekem senimin qalyptastyrary sózsiz. Senim bar jerde qoldaý bar!

ÁDİLETTİ QAZAQSTAN IDEIASY

onyń túpki máni – eldi izgi maqsatqa jumyldyrý

Jańa qoǵamǵa umtylǵan qazaq­standyqtardyń jalpyulttyq re­ferendýmda saıası jańǵyrý baǵ­daryn qoldaýy osy tujyrymy­myzdyń aıqyn aıǵaǵy. Prezıdent usynǵan konstıtýsıalyq reforma onyń Ádiletti Qazaqstandy qurý bastamasy jolyndaǵy asa mańyzdy qadam boldy. Elimizde iske asy­rylyp jatqan saıası jańǵyrýlar men ekonomıkalyq ózgerister úrdisin kózben kórip, saryýaıym kúdikten, kúpti kóńilden arylǵan halyq barshaǵa teń múmkindikke jolashar jańa qoǵamǵa betburysty durys qabyldap jatyr.

Bul rette, Prezıdent aıt­qan­daı, «Halyq únine qulaq asatyn mem­leket» qaǵıdasyn ustaný asa mańyzdy. Biz qoǵamǵa iritki salýdy emes, eldi izgi maqsatqa jumyl­dyrýdy oılaýymyz kerek. Ádiletti Qazaqstan ıdeıasynyń túpki máni – osy.

Adam quqyqtaryn qorǵaý salasynda Prezıdent amanattaǵan jumystardyń barlyǵy jańasha sıpatqa ıe boldy. «Biz «Azamat – bıznes – memleket» arasyndaǵy qatynasty túbegeıli ózgertemiz. Memleket, eń aldymen, bárine bir­deı múmkindik berip, ádildik or­natady. Qoǵam ıgiligine arnalǵan qyzmet deńgeıi joǵary bolýyna kepildik beredi. Áleýmettik ja­ǵynan álsiz toptaǵy azamattarǵa qoldaý kórsetemiz. Múmkindigi shek­teýli jandarǵa da kómektesemiz.Memleket ekonomıkalyq erkindikti qoldaıdy. Biraq halyqty naryq turaqsyzdyǵynyń yqpalynan barynsha qorǵaıdy. Shaǵyn jáne orta bıznesti meılinshe damyta­dy», – degen edi Memleket basshysy. Aıtyp qana qoıǵan joq, osynaý kúrdeli máselelerdi sheshýdiń naqty joldaryn usyndy. Bular – negizgi maqsat – sapalyq jáne ınklúzıvtik turǵydan halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýdy kózdeıdi! Qasym-Jomart Toqaev tujy­rymdaǵandaı, «Elimizdiń basty qundylyǵy – adam. Bul – aıqyn nárse. Sondyqtan ulttyq baı­lyq­ty teń bólý jáne barshaǵa birdeı múmkindik berý – refor­ma­nyń basty maqsaty. Ult saýlyǵy jaqsy bolsa ǵana, qoǵam ornyqty damıdy».

Qazaqstan parlamentarızmi ınstıtýtynyń jańa saıası naý­qany qarsańynda biz oqyrman­da­rymyzdy 2019–2022 jyldar ke­zeńinde qolǵa alynǵan reformalar men Prezıdent bastamalaryn iske asyrý jónindegi birqatar aq­parattar legimen tanysty­r­maqpyz. Osy maqsatta Mem­leket basshysy Qasym-Jomart Toqaev bılikke kelgen 2019 jylǵy 19 naýryzdan beri tórt jyldaı kezeńde elimizde qandaı ózgerister bolǵanyn, ár Joldaýdaǵy Prezı­dent tapsyrmalarynyń oryn­dalý nátıjelerin zerdeledik. Sonymen...

Ekinshi Prezıdent el tizginin ustaǵan kezeńnen beri ne isteldi?

Memleket pen ult múddesi jolynda qandaı jumystar atqaryldy?

2019 JYL

Mıkro jáne shaǵyn bız­nes kompanıalary tabys salyǵyn tóleýden úsh jylǵa bosa­tyldy. Olarǵa qatysty tekserýler júr­gi­zýge úsh jyldyq moratorıı en­gizildi;

Qazaqstan azamat­tarynyń bo­rysh júk­temesin azaıtý jáne ómir­lik qıyn jaǵdaıǵa tap bol­ǵan azamattarǵa kómek kórsetý maqsatynda Qazaqstan Respýb­lıkasynyń Prezıdenti «Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń borysh júktemesin azaıtý shara­lary týraly» Jarlyqqa qol qoıdy.

Qaramaǵyndaǵylardyń sy­baılas jemqorlyǵy úshin basshy­lardyń derbes jaýapkershiligi ınstıtýty engizildi.

Áıelderge qatysty turmystyq zorlyq-zombylyq úshin jaýap­kershilik kúsheıtildi;

Pedagogtardyń jalaqysyn kó­terýdi, olardy tán emes fýnksıalar men tekserýlerden bosatýdy; olar­dyń áleýmettik mártebesin artty­rýdy, el aldyndaǵy jetistikteri men sińirgen eńbegi úshin mem­le­kettik nagradalaryn bekitýdi jáne syıaqy tóleýdi, túrli qosymsha aqylar men demalys uzaqtyǵyn arttyrýdy kózdeıtin «Pedagog mártebesi týraly» zań qabyl­dandy;

Bilim men ǵylymdy damytýdyń 2025 jylǵa deıingi memlekettik baǵdarlamasyna qalalyq jáne aýyldyq mektepter arasyndaǵy bilim berý sapasyndaǵy alshaq­tyqty azaıtý sharalary engizildi;

Aýyl sharýashylyǵy jerlerin paı­dalanýdyń ǵaryshtyq monı­torıngi iske asy­ryldy.

2020 JYL

«Qazaqstan Respýblı­ka­synda beıbit jınalystardy uıymdas­tyrý jáne ótkizý tártibi týraly» zań qabyl­dandy, ol mıtıńiler ótkizýge ruqsat alý rásimin jeńil­detti, olardy eldimekenderde ót­kizý úshin arnaıy oryn­dardy bel­giledi jáne uıym­dastyrý­shylar men qatysýshylardyń qoǵamdyq quqyqtyq tártipti saqtaý úshin jaýap­kershiligin kúsheıtti;

1 qańtardan bastap pedagog­tardyń, mádenıet jáne muraǵat qyzmet­kerleriniń jalaqysy, sondaı-aq áleýmettik qyzmet­kerlerdiń jalaqysy artty­ryldy. Bul ósýler orta eseppen 30%-dy qurady.

27 tamyzda jańa 2025 jyl­ǵa deıingi azamattyq qo­ǵamdy da­mytý tujy­rymda­masy bekitildi, onda ÚEU rólin kúsheıtý, kóppar­tıa­lyqty, pikirler plúralızmin jáne saıası básekelestikti damytý kózdelgen;

Ekonomıkanyń zardap shekken salalarynda mıkro-, shaǵyn jáne orta kásipkerlik kredıtteri boıyn­sha jyldyq 6%-ǵa deıin paıyzdyq mólsherlemelerdi sýbsı­dıalaý tetigi engizildi;

Pandemıaǵa baılanysty 2020 jyldyń sońyna deıin SHOB sýbek­tileri memlekettik jáne kvazı­memlekettik uıymdardyń menshigindegi jyljymaıtyn múlik obektileri boıynsha jal­daý tólemderinen bosatyldy;

Kezekte turǵandar úshin turǵyn úıdi jaldaý aqysyn sýbsıdıalaý tetigin engizý boıynsha jumys júr­gizilýde. Aýylda óz qyzmet­ker­leri úshin turǵyn úı salý kezinde jumys berý­shilerdiń shyǵyndaryn sýbsıdıalaý tetigi engizilýde.

1 qańtardan MÁMS engizý bas­taldy;

«Tarıhı-mádenı mura ny­­sandaryn qorǵaý jáne paı­dalaný týraly» Zań kú­shine endi. Ar­heologıalyq ju­mystardy júrgizý, tarıhı-mádenı saraptama júrgizý, ta­rıhı-mádenı mura nysandaryn qor­ǵaý jáne paıdalaný jó­nindegi jańa qaǵıdalar, tarıh jáne má­denıet eskert­kish­te­rinde ǵylymı-restavrasıalaý jumystaryn oryn­daý jónin­degi baǵalaý nor­matıvteri, IýNESKO-nyń dúnıe­jú­zilik mádenı jáne tabıǵı mu­ralar tizimine nomınasıalaý qaǵıdalary engizildi;

3 teatrǵa «ulttyq», al 9 teatrǵa «akademıalyq» mártebesi berildi;

Halyqty, birinshi kezekte ba­lalardy dene shynyqty­rýmen jáne buqaralyq sportpen aınalysýǵa tartý maqsatynda sporttyq jáne shyǵar­mashylyq tapsy­rystyń kestesi ázirlendi.

55 pýnktten turatyn 2021–2025 jyldarǵa arnalǵan jastardy qoldaý jónindegi keshendi jospar ázirlendi.

Ǵylym, mádenıet, aq­parattyq tehnologıalar, bıznes, medıa sıaq­ty
5 baǵyt boıynsha jobalardy iske asyrýǵa 3 mıllıon teńge so­masynda talantty jastardy qoldaý úshin «Táýelsizdik ur­paqtary» granty taǵaıyn­daldy;

5 tıimsiz JOO qysqar­tyl­dy, 25 JOO kadrlardy daıarlaýdyń 80 beıindi emes jáne talap etilmegen baǵyt­tary boıynsha lısenzıa­laryn qaıtardy;

Álemniń jetekshi ǵylymı or­talyqtarynda taǵylym­damadan ótý úshin ǵalymdarǵa 500 grant, sondaı-aq «Jas ǵalym» jobasy boıynsha jas ǵalymdarǵa 1000 grant bólin­di. Qarjylandyrýǵa 3 mlrd teńge bólindi;

TJ engizý kezinde qyzmetin shekteýge baılanysty ta­bysynan aıyrylǵan azamat­tardy qoldaý úshin MÁSQ-tan 476 mlrd teńge mól­sherinde áleýmettik tólemder uıymdastyryldy. Budan basqa, aı saıyn áleýmettik osal sanattaǵy 1,1 mln-nan astam adam, tirkelgen ju­myssyzdardy qosa alǵanda, azyq-túlik jıyntyǵymen qamtamasyz etildi;

AÁK júıesi onyń ashyq­tyǵyn, ádildigin qamtamasyz etý, sondaı-aq eńbekke degen yntany arttyrý úshin re­formalandy;

Ýchaskelik ınspektorǵa basty ról beriletin «qadamdyq qolje­timdi polısıa» qaǵıdaty boıynsha jergilikti polısıa qyzmetine reforma júr­gizilýde;

Kásipkerlerge barlyq plat­­formalardyń ózekti sa­typ alý­laryna tirkelý jáne qatysý múm­kindigin berý maq­satynda búgingi kúni Úkimet memlekettik organ­dardyń, kvazımemlekettik sek­tordyń, tabıǵı monopolıalar sýbek­tileriniń, jer qoınaýyn paı­dalanýshylardyń satyp alý­larynyń aqparattyq júıe­lerin «biryńǵaı satyp alý terezesi» portalymen ınte­grasıalaý boıynsha jumysty aıaqtady.

2021 jyldan bastap aza­mat­tarǵa turǵyn úı jaǵdaıyn jaq­sartý qymbat emdelý aqysyn tó­leýge nemese jeke basqarýshy kompanıalarǵa basqarýǵa berý úshin zeınetaqy jınaqtaryn alý qu­qyǵy berildi.

2021 JYL

Aýyl ákimderin saılaý ótki­zildi. Aýyl ákim­deri quramynyń 80%-y jańartyldy. 2024 jyly aýdan ákimderiniń birinshi saılaýyn ótkizý josparlanýda;

Saıası reformalar sheńbe­rinde Májiliske saıası partıa­lardyń ótý shegi 7%-dan 5%-ǵa deıin tómen­detildi, saılaý búl­letenderinde «barlyǵyna qarsy» baǵany qosyldy;

Medısına qyzmetkerleriniń jalaqysy (dárigerlerdiki orta eseppen 30%-ǵa, orta medısına qyzmetkerleriniki 20%-ǵa) ulǵaı­tyldy;

Úkimet qabyldaǵan sýmen jab­dyqtaýdy jaqsartý jónindegi sharalar respýblıka boıynsha aýyl turǵyndaryn sýmen qamta­masyz etýdi 93%-ǵa deıin arttyrýǵa múmkindik berdi;

Ákimshilik rásimdik-prosestik kodeks qol­danysqa engizildi, ol sot isin júrgizýdiń jańa túrimen ákimshilik ádiletti engizdi, bul «memlekettik organnyń kinálilik prezýmpsıasy» qaǵıdatyn bekitip, jarıa-quqyqtyq daýlardy sheshý tártibin túbegeıli ózgertti;

Korporatıvtik basyp alý tásili naqtylanǵan, al bıznes qyl­mystyq qýdalaý organda­rynyń shamadan tys arala­sýynan qorǵalǵan Zań qabyl­dandy;

Polısıa servıstik model negizinde reforma­lanýda. İİM-niń barlyq bólimshelerinde halyqpen ózara is-qımyl jasaý úshin front-ofıster qurylǵan. Polısıa ózine tán emes fýnksıalardan jáne t.b. bosatyldy;

Zań júzinde ýchaskelik ıns­pektor mártebesi arttyryldy;

«Qazaqstan Respýblı­ka­syn­daǵy Adam qu­qyq­tary jónindegi ýákil týraly» zań qabyldandy;

«Qazaqstan Respýblıka­syn­daǵy ónerkásip­tik saıasat týra­ly» zań ázirlendi, onda, mysaly, óńdeýshi ónerkásip kásiporyndaryn otandyq shı­kizatpen qamtamasyz etý jónindegi bap kózdelgen;

Akademıalyq derbestik engi­zildi. Bilim berý baǵdarlamalary derbes ázirlenedi jáne oqytýdyń merzimi men traektorıasy aıqyn­dalady;

Joǵary oqý oryndarynyń bilim sapasy úshin jaýapkershiligi kúsheıtildi;

Alaıaqtyq pen qarjy pıra­mı­dalaryna qarsy is-qımyl boıynsha birlesken is-sharalar kesheni ázirlendi (Jol kartasy);

Memlekettik basqarý tujy­rym­damasy ázir­lendi. Tu­jyrymdamanyń negizgi maqsaty – mem­lekettik basqarýdyń basty qundylyqtary azamattar men olardyń ál-aýqaty bolyp ta­bylatyn «adamǵa baǵdarlanǵan» modelin qurý bolyp tabylady;

Jergilikti ózin-ózi basqarý tujyrymdamasy ázirlendi;

2030 jylǵa deıingi aqsha-kredıt saıasatynyń strategıasy ázirlendi, ol baǵa turaqtylyǵyn qamtamasyz etý boıynsha áleýetti kúsheıtedi;

13 mamyrda aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerdi shetel­dikterge jáne sheteldik tulǵalarǵa berýge jáne satýǵa tolyq tyıym salý týraly sheshim qabyldandy.

2022 JYL

Konstıtýsıaǵa túzetýler en­gizý jónindegi referendýmnyń nátıjesinde sýperprezıdenttik bas­qarý nysanynan kúshti Parlamenti bar prezıdenttik respýblıkaǵa kóshý, Parlamenttiń ókilettigin keńeıtý, kúsh qury­lym­dary qyzmetkerleri men jekelegen sheneýnikterdiń partıaǵa múshe bolýyna tyıym salý, saıası partıa­lardy tirkeý rásimin ońaılatý, saılaý prosesin jańǵyrtý, sondaı-aq ólim jazasynan tolyq bas tartý jáne Konstıtýsıalyq Sottyń qaıta jańǵyrýy iske asyryldy;

Referendým barysynda Máji­listi 70/30 qatynasynda qalypta­styrýdyń aralas júıesi (propor­sıonal­dy-majo­rıtar­lyq), oblystyq máslıhattardyń depý­tattaryn saılaýdyń aralas júıesi (50/50) engizildi, sondaı-aq qalalyq jáne aýdandyq máslı­hattardy saılaýdyń majorıtarlyq júıesine kóshý jasaldy. Bul shara azamat­tardyń Májilis pen máslıhattardy qalyptastyrýǵa tikeleı qatysý dárejesin arttyrady;

«Qazaqstan halqyna» qoǵam­dyq áleýmettik qory quryldy, onyń mindetteriniń biri – áleý­mettik problemalardy sheshý, orfandyq aýrýlary bar balalardy qymbat turatyn preparattarmen qamtamasyz etý bolyp tabylady;

«SK-Farmasıa» bazasynda medı­sınalyq tehnıka men medı­sınalyq buıymdardy ortalyq­tandy­ryl­ǵan satyp alýǵa kóshý júzege asy­ryldy;

Prezıdent Jarlyǵymen Ult­tyq quryltaı quryldy;

Jańa oblystar – Abaı, Uly­taý jáne Jetisý oblystary qu­ryldy.

Jeńil avtomobılder men aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy boıynsha kádege jaratý alymy 50%-ǵa tómen­dedi, 2025 jylǵy 1 qańtarǵa deıin halyqaralyq tasymaldarǵa arnalǵan ershikti tartqyshtar úshin mólsherlemeler nóldendi. Buryn kádege jaratý alymy úshin alynǵan qarajat memleketke berildi jáne onyń 100 mlrd teńgesi avtonesıe­leýge baǵyttaldy;

Avtomobılderdi bastapqy memlekettik tirkeý úshin alym mólsherlemesin 3 jyldan 7 jylǵa deıin 50 AEK-ke deıin tómendetý máselesi pysyqtalýda;

2022 jyldyń basynda Báse­kelestikti damytý máseleleri tý­raly zań qabyldandy;

Sybaılas jemqorlyqqa qarsy saıasat tujyrymdamasy bekitildi;

Memlekettik áleýmettik saqtan­dyrý qorynan eńbek etý qabiletinen jáne asyraýshysynan aıyrylý jaǵdaılaryna tólenetin áleý­mettik tólemderdiń mólsheri 5%-ǵa artty­ryldy. Áleýmettik tó­lemderdiń jalpy kólemi 92,5 mlrd teńgeni qurady;

Elimizde bıoqaýipsizdikti boljaýdyń ulttyq júıesin qurýdy kózdeıtin «QR-daǵy bıologıalyq qaýipsizdik týraly» zań qabyl­dandy;

Eń tómengi jalaqy mólsheri 60 myń teńgege deıin ulǵaıtyldy;

Zań júzinde sheteldikterdiń, azamattyǵy joq adamdardyń, sheteldik zańdy tulǵalardyń, sheteldik qatysýy bar QR zańdy tul­ǵalarynyń, halyqaralyq uıym­dardyń, halyqaralyq qatysýy bar ǵylymı ortalyq­tardyń, sondaı-aq qandastardyń aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jer ýchaskelerin jekemenshik quqyǵymen jáne ýaqytsha jer paıdalaný quqyǵymen ıelenýine tyıym salý engizildi;

2023–2027 jyldarǵa arnalǵan kóshi-qon saıasaty tujyrym­damasy bekitildi. Tujyrymdama aıasynda elge bilikti kadrlardyń kelýin yntalandyrý, shetelde jumys isteıtin qazaqstandyq­tar­dyń quqyǵyn qorǵaý qaras­tyrylǵan;

2022 jylǵy 1 qańtardan bastap jekelegen sanattaǵy 591 myń azamattyq qyzmetshiniń jalaqysy artty;

Prezıdenttiń tapsyrmasy boıyn­sha elge ákelingen avtokó­lik­terdi zańdastyrý úshin birjol­ǵy tár­tipte kádege jaratý jáne bastap­qy tirkeý úshin 200–250 myń teńgeden aspaıtyn mólsherde biryńǵaı alym qoldanylatyn boldy;

Pılottyq rejımde Otbasy­nyń sıfrlyq kartasyn (azamat­tardy kepildi memlekettik qol­daýdyń qandaı da bir túrin alýǵa quqyqtary týraly) engizý bas­taldy;

2023 jylǵy 1 qańtardan bastap 2027 jylǵa deıin eń tómengi bazalyq zeınetaqy mólsherin eń tómengi kúnkóris deńgeıi kóleminiń 54%-ynan 70%-yna deıin, eń joǵary­ǵysyn tıisinshe 100%-dan 120%-ǵa deıin kezeń-kezeńmen jetkizý kóz­delip otyr.

Bılik pen  qoǵam  seriktestigi nyǵaıady

 Baǵyt–baǵdar aıqyn. Elimizde saıası refor­malar «Kúshti Prezı­dent – yq­paldy Parlament – esep beretin Úkimet» formýlasy aıasyn­da júzege asyrylýda. Búginde jańa strategıaǵa sáıkes basty memle­kettik ınstıtýttardy keshendi túrde qaıta jańǵyrtý jumystary júrip jatyr. Bul qadam ár azamat­tyń ál-aýqatyn arttyrý jáne búkil elimizdi órkendetý jolyndaǵy barlyq is-qımyldy jandandyrýǵa baǵyttalady.

Bıylǵy 19 naýryzda ótetin Má­jilis jáne más­lıhat depýtattary­nyń saılaýynda halyq qalaý­ly­larynyń jańa quramy jasaq­talmaq. Sol arqyly jańarǵan máslıhattar men Parlamenttiń bi­likti, sapalyq quramyna jol ashyl­maq. Demek, Joldaýda amanat­talǵandaı, Prezıdent, Parlament, Úkimet sıaqty negizgi saıası ıns­tıtýttardyń bári qaıta jańǵyryp, jańarady. Munyń ózi bılikke búkil qoǵamnyń talap-tilegin eskeretin tıimdi sheshimder qabyldaýǵa múmkindik bermek.

Jalpy, Prezıdenttiń ár Jol­daýynda qoǵamdyq oıdy serpilter, áleýmet sanasyn sergiter naqty baǵdarly tyń bastamalar kóp-aq. Memleket basshysy ózi aıtqandaı, bılik óziniń josparyn qoǵamnan jasyryn ustaıtyn saıası dástúrden arylyp keledi. Ár bastama azamat­tarymyzdyń ómir súrý sapasyn jaqsartýdy jáne eldi ornyqty damytýdy kózdeıdi. Bul bılik pen qoǵam arasynda yntymaqtastyq múdde men ózara seriktestikti qa­lyptastyrýdyń basty alǵysharty bolmaq.

 T.DERBİSALIN.