Konstıtýsıa kúni qarsańynda Prezıdent arnaýly mandatqa ıe ombýdsmendermen jáne quqyq qorǵaý qurylymdarynyń ókilderimen kezdesý ótkizdi.
Kezdesýde Qasym-Jomart Toqaev elimizde júrgizilgen aýqymdy konstıtýsıalyq reformalardyń nátıjesi týraly aıtty. Prezıdenttiń aıtýynsha, Ata zańǵa engizilgen ózgerister men tolyqtyrýlar memleketti basqarý modelin jańǵyrtýǵa negiz boldy. Konstıtýsıalyq reforma barysynda quqyq qorǵaý salasyna basa mán berildi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz Aqordaǵa silteme jasap.
Konstıtýsıalyq Sot alǵashqy 7 aıdyń ishinde 43 isti qarady. Sonyń 23-i boıynsha tıisti sheshim shyǵaryldy. Prezıdent azamattardyń Konstıtýsıalyq Sotqa tikeleı júginýge múmkindik alǵanyn atap ótti. Buryn mundaı quqyqqa bılik ınstıtýttary ǵana ıe bolǵan edi.
Memleket basshysy azamattardyń ombýdsmendermen qarym-qatynasy jandana túskenine nazar aýdardy. Ótinishterdiń sany eki ese artty.
Prezıdent adam quqyqtaryn qorǵaý júıesi ókilderine birqatar mindet júktedi. Onyń aıtýynsha, quqyq qorǵaý organdary jáne quqyq qorǵaý qurylymdary aldyn alý sharalaryna basa mán berýi kerek.
«Barlyq túıtkildi baǵyttar boıynsha proaktıvti túrde jumys júrgizý qajet. Azamattardyń quqyǵynyń buzylýyna jol bermeý jáne aldyn ala boljaý tetigin jetildirý kerek. Kóp jaǵdaıda bul mindettiń tabysty oryndalýy azamattyq qoǵammen tyǵyz qarym-qatynas jasaýǵa baılanysty. Quqyq qorǵaý ınstıtýttary óz tóńiregine sarapshylardy, úkimettik emes uıymdardyń mamandaryn shoǵyrlandyrýǵa tıis. Sizder men quqyq qorǵaý qaýymdastyǵy arasynda ashyq dıalog damýy kerek», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy atap ótken taǵy bir basymdyq – Konstıtýsıalyq Sottyń jumysyn odan ári jetildirý. Prezıdenttiń pikirinshe, Konstıtýsıalyq Sottyń sheshimderin eskere otyryp, olardy zań júzinde bekitý mańyzdy. Sondaı-aq Parlament pen Konstıtýsıalyq Sot tyǵyz baılanysta jumys istegeni jón.
Budan bólek, Memleket basshysy Ombýdsmen men arnaýly mandatqa ıe ýákilder qyzmetiniń tıimdiligin arttyrý qajet ekenine nazar aýdardy.
«Olardyń memlekettik sheshimderdi ázirleýge qatysý áleýetin arttyrý mańyzdy. Sonymen qatar Úkimet pen ákimder ombýdsmenderdiń ókilderin barlyq keńesshi organnyń jumysyna qatystyrýy qajet. Ýákilderdiń basty mindeti – azamattardyń múddesi men quqyqtaryn tabandy túrde qorǵaý jáne ilgeriletý. Bala quqyqtaryn qorǵaýdyń ulttyq júıesi balalar men otbasyna tónetin qaterlerdi joıýǵa tıimdi yqpal etýge tıis. Ol úshin osy saladaǵy ýákil qoǵamdyq jáne memlekettik ınstıtýttardy uıystyrý múmkindikterine ıe bolýy kerek. Úkimet Bala quqyqtary jónindegi ýákil ınstıtýtyn odan ári damytý, onyń ınfraqurylymyn jáne jergilikti jerlerdegi ókildikteriniń mártebesin nyǵaıtý máselelerin pysyqtaýy qajet. Ókildikterdiń ákimderge fýnksıonaldy turǵyda baǵynyshtylyǵyn tómendetý jáne Bala quqyqtary jónindegi óńirlik ýákilderdi taǵaıyndaý kezinde Bala quqyqtary jónindegi ombýdsmeniniń rólin kúsheıtý mańyzdy. Jaqynda Halyqtyń áleýmettik osal sanattarynyń quqyqtary jónindegi ýákil ınstıtýty quryldy. Bul jumysta ınklúzıvtilikti damytýǵa basa nazar aýdarý kerek. Múmkindikteri shekteýli azamattar jeńildikterdi paıdalanyp qana qoımaı, qoǵam ómirine belsendi aralasý múmkindigine ıe bolýy qajet», – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy sot jáne quqyq qorǵaý organdarynyń jumysy týraly aıta kelip, jurt quzyrly organdardan ádildik taba almaǵan soń Prezıdent Ákimshiligine aryzdanýǵa májbúr ekenin aıtty. Prezıdent ombýdsmender men arnaýly mandatqa ıe ýákilder azamattardyń aryz-shaǵymdaryna baılanysty sheshim shyǵarýǵa tikeleı aralasýǵa tıis ekenin atap ótti. Al memlekettik organdarǵa bul másele boıynsha olarǵa tolyq qoldaý kórsetýdi tapsyrdy.
Memleket basshysy azamattardyń quqyqtyq saýattylyǵyn arttyrýdy jáne quqyq qorǵaý ınstıtýttarynyń jumysy týraly aqparattandyrý máselesin kelesi mańyzdy mindet retinde atap ótti.
Qazirgi jaǵdaıda quqyqtyq nasıhat pen azamattardy quqyqtyq turǵyda tárbıeleýdiń mańyzy arta tústi. Bul iske sarapshylardy tarta otyryp, barlyq quqyq qorǵaý ınstıtýttarynyń áleýetin jumyldyrý qajet. Sizder únemi qoǵamdaǵy mańyzdy máselelerdi kóterýlerińiz kerek. Kóp jaǵdaıda áleýmettik shıelenis pen masyldyqqa quqyqtyq saýatsyzdyq sebep bolady. Kóptegen adam quqyqtyq turǵyda óz múddelerin qorǵaýdy, qoldanystaǵy zań normalaryna súıenýdi bilmeıdi. Azamattardyń quqyqtary men bostandyqtary kóbine aqparattyq resýrstar men zań kómegi qoljetimsiz shalǵaı aımaqtarda buzylady. Aýyl turǵyndary basqa máselelerge qaraǵanda, jerdi paıdalaný, jaıylymdardy bólý, ınfraqurylymdardyń qoljetimdiligi men sapasyna qatysty máselelerdi jıi kóteredi. Quqyqtyq nasıhat baǵytyndaǵy sizderdiń kúsh-jigerlerińiz aýyl men qala turǵyndarynyń múmkindigi arasyndaǵy alshaqtyqty dáıekti túrde qysqartýǵa tıis, – dedi Memleket basshysy.
Kezdesý sońynda Qasym-Jomart Toqaev elimizde jolǵa qoıylǵan ýákilder júıesi ózine júktelgen mindetti tolyq oryndaýǵa tıis ekenin atap ótti. Atalǵan baǵyttaǵy qyzmet – Ádiletti Qazaqstandy qurý jolyndaǵy mańyzdy qadam.
Jıynda Adam quqyqtary jónindegi ýákil Artýr Lastaev, Bala quqyqtary jónindegi ýákil Dınara Zákıeva, Halyqtyń áleýmettik jaǵynan osal sanattarynyń quqyqtary jónindegi ýákil Svetlana Jaqypova, Kásipkerlerdiń quqyqtaryn qorǵaý jónindegi ýákil Rýstam Júrsinov, Prezıdent janyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi komısıanyń tóraǵasy Igor Rogov sóz sóıledi.
Sonymen qatar is-sharaǵa Memlekettik keńesshi Erlan Qarın, Konstıtýsıalyq sot tóraǵasy Elvıra Ázimova, Bas prokýror Berik Asylov qatysty.